حاکم شرع: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حاکم شرع''' به کسی می‌گویند که بر مسلمانان حق [[ولایت]] دارد. این اصطلاح در [[فقه]] بیشتر درخصوص [[فقیه]] جامع‌الشرایط به‌کار می‌رود که به‌نیابت از [[معصومان]]، حق حاکمیت شرعی دارد. فقیهان در زمینه محدوده اختیارات حاکم شرع، اختلاف‌نظر دارند. برخی از آنها اختیارات او را به موارد مشخصی چون سرپرستی اَیتام و اموال اشخاص غائب  محدود می‌کنند؛ اما گروهی می‌گویند اختیارات حاکم شرع مانند اختیارات معصومان است.

[[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، پس از [[انقلاب اسلامی ایران]] واژه حاکم شرع را درخصوص قاضی‌های شرعی‌ای که برای مناطق مختلف کشور تعیین می‌کردند، به‌‌کار می‌برد.<ref>نگاه کنید به امام خمینی، صحیفه نور، ۱۳۸۹ش، ج۱۱، ص۳۷۸؛ ج ۲۰، ص۲۸۵؛ ج۱۸، ص۳۶؛ ج ۱۴، ص۴۶۶؛ ج۱۶، ص۳۹۸.</ref>

برخی از فقیهان حاکم شرع را به دو دسته تقسیم می‌کنند: کسی که خداوند به‌صورت مستقیم و از طریق [[وحی]]، او را به‌عنوان حاکم شرع تعیین کرده است؛ و کسی که به‌صورت غیرمستقیم حاکم شرع می‌شود. دسته نخست [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|امامان معصوم]] هستند<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۷۰- ۳۷۲؛ حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها‌، ۱۴۲۴ق، ص۱۹۲.</ref> و دسته دوم کسانی را دربرمی‌گیرد که توسط پیامبر(ص) و امامان معصوم به‌عنوان حاکم شرع تعیین می‌شوند.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۷۵- ۳۷۷؛ حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها‌، ۱۴۲۴ق، ص۱۹۳.</ref>

فقیهان در زمینه محدوده اختیارات حاکم شرع اختلاف‌نظر دارند. برخی از آنها اختیارات حاکم شرع را تنها در مواردی می‌دانند که در قرآن یا روایات بیان شده است؛ مانند امور مربوط به ایتام و اموالی که صاحبانشان در دسترس نیستند.<ref>حیدری، ولایة الفقیه، تأریخها و مبانیها‌، ۱۴۲۴ق، ص۲۲۶-۲۲۸؛ کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱، ص۳۷۹؛ مراغی، العناوین الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۶۲-۵۶۹.</ref> برخی دیگر معتقدند اختیارات او همان اختیارات [[امامان]] است.<ref>کاشف الغطاء، النور الساطع، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۴۱، ص۳۷۹؛ مراغی، العناوین الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۶۲-۵۶۹.</ref>