سوره ممتحنه: تفاوت میان نسخه‌ها

این سوره را '''مُمتَحنه''' نامیده‌اند؛ برخی آن را به کسرِ حاء خوانده‌اند<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۸، ص۴۹.</ref> و برخی به فتح حاء.<ref>ابن‌حجر، فتح الباری، ج۸، ص۶۳۳.</ref> زیرا در آیه دهم آن، به [[پیامبر(ص)]] دستور داده شده تا زن‌های [[مهاجرین|مهاجر]] را امتحان کند تا علت و انگیزه ترک شوهرانشان و مهاجرتشان از [[مکه]] به [[مدینه]] معلوم شود و بر اساس آن درباره آنان تصمیم بگیرد.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۲۵۵.</ref> سوره ممتحنه را سوره '''امتحان'''<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۱۲۵۵.</ref> و سوره '''مَوَدَّة''' نیز گفته‌اند.<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۲۰۱.</ref> گفتنی است مَوَدَّت به معنای محبت و اُلفت است<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ذیل واژه «ودّ».</ref> و سه بار در این سوره به کار رفته است.

سوره ممتحنه ۱۳ آیه، ۳۵۲ کلمه و ۱۵۶۰ حرف دارد. این سوره جزو [[سوره‌های مفصلات|سوره‌های مُفَصّلات]] (دارای آیات کوتاه) است و از نظر حجمی در حدود یک‌چهارم یک [[حزب قرآن]] است.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲ ص۱۲۵۵.</ref>

درباره شأن نزول آیات ابتدایی سوره ممتحنه آمده است: [[حاطب بن ابی بلتعه]] از مسلمانانی بود که به [[مدینه]] آمده بود؛ اما خانواده‌اش در [[مکه]] مانده بودند و فامیلی نداشت که از آنان حمایت کنند. قبل از حرکت مسلمانان برای فتح مکه‌،‌ او نامه‌ای نوشت و به زنی به نام ساره داد تا به اهالی مکه برساند و آنها را از حرکت پیامبر(ص) خبردار کند تا این‌گونه از خانواده‌اش حمایت کرده باشد؛ اما [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] از جاسوسی آن دو با خبر شد و [[امام علی علیه السلام|امام علی(ع)]]، [[زبیر بن عوام|زبیر]] و [[مقداد بن عمرو|مقداد]] را مأمور کرد آن زن را بازداشت کنند. آنان، زن جاسوس را در میان راه مدینه و مکه یافتند.<ref>تاریخ ابن‌خلدون، ترجمه متن، ج۱، ص۴۴۱.</ref> او در ابتدا انکار می‌کرد. اثاثیه او را گشتند و چیزی پیدا نکردند. همگی تصمیم گرفتند که باز گردند؛ اما امام علی(ع) گفت نه پیامبر به ما دروغ می‌گوید و نه ما دروغ می‌گوییم. پس بر آن زن غضب کرد و ساره نامه را از بین گیسوانش در آورد. پیامبر(ص) حاطب را خواست. حاطب ضمن عذر خواهی، اظهار ایمان کرد و گفت قصدش حمایت از خانواده‌ بوده است. سپس آیات ابتدایی این سوره نازل شد و مسلمانان را از دوستی با مشرکان نهی کرد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۴، ص۹.</ref>

هر کس سوره ممتحنه را بخواند، مؤمنان او را در روز [[قیامت]] [[شفاعت]] خواهند کرد و از بعضی بیماری‌ها محفوظ می‌ماند. در روایتی از [[امام سجاد(ع)]] آمه است اگر کسی که این سوره را در [[نمازهای واجب]] و [[نمازهای مستحب|مستحب]] خود قرائت کند، [[خدا|خداوند]] قلب او را برای ایمان آماده می‌کند و چشمانش را نورانی کرده و هیچ گاه به فقر و نیازمندی مبتلا نمی‌کند و قاری این سوره و فرزندان او به بیماری جنون مبتلا نمی‌شوند.<ref>صدوق،‌ ثواب الاعمال، ص۱۱۸.</ref> از [[پیامبر(ص)]] نیز نقل شده است هر کس این سوره را قرائت کند، [[فرشته|فرشتگان]] بر او درود می‌فرستند و برای او طلب بخشش می‌کنند و اگر در همان روزِ قرائت از دنیا برود [[شهادت|شهید]] از دنیا رفته است و مؤمنان در روز قیامت [[شفاعت|شفیع]] او خواهند بود.<ref>بحرانی،‌ تفسیر البرهان، ج۵، ص۳۵۱.</ref>

* ابن‌حجر عسقلانی، فتح الباری، دار الفکر، بیروت

* ابن‌خلدون، عبدالرحمن، تاریخ ابن‌خلدون، ترجمه عبد المحمد آیتی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۶۳ش.

* بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، چاپ محمودبن جعفر موسوی زرندی، ۱۳۳۴ش.

* دوسری، منیرة محمد، اسماء سور القرآن، دار ابن‌الجوزی، ۱۴۲۶

* قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، دار الفکر، بیروت، ۱۴۰۷

* کلینی، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، دارالکتب، تهران.

* معرفت، محمدهادی، آموزش علوم قرآن، [بی‌جا]، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چ۱، ۱۳۷۱ش.

* مكارم شيرازی، ناصر، تفسیر نمونه،‌ تهران، دارالکتاب الاسلامیه،‌ ۱۳۷۴ش.

  | رعایت شیوه‌نامه ارجاع = <!--ندارد، دارد-->ندارد