پرش به محتوا

هدایت تکوینی: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۳ ژوئن ۲۰۲۲
جز
ویکی سازی
جز (ویکی سازی)
خط ۲: خط ۲:


== چیستی هدایت تکوینی==
== چیستی هدایت تکوینی==
[[خداوند]] همه موجودات را به گونه‌ای آفریده که به طور غریزی و غیر اکتسابی می‌توانند به سوی هدف نهائی و کمال مطلوب خود حرکت کنند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۳ش، ج۲۶، ص۴۰۰.</ref> وقتی حضرت موسی(ع) پیش [[فرعون]] رفت، فرعون از او سوال کرد خدای تو کیست؟ حضرت موسی فرمود: رَبُّنَا الَّذِی أَعْطَیٰ کلَّ شَیءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَیٰ<ref>سوره طه، آیه ۵۰.</ref> پروردگار ما همان کسی است که به هر موجودی، آنچه را لازمه آفرینش او بوده داده، سپس هدایت کرده است.
[[خداوند]] همه موجودات را به گونه‌ای آفریده که به طور غریزی و غیر اکتسابی می‌توانند به سوی هدف نهائی و کمال مطلوب خود حرکت کنند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۳ش، ج۲۶، ص۴۰۰.</ref> وقتی [[حضرت موسی(ع)]] پیش [[فرعون]] رفت، فرعون از او سوال کرد خدای تو کیست؟ حضرت موسی فرمود: رَبُّنَا الَّذِی أَعْطَیٰ کلَّ شَیءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَیٰ<ref>سوره طه، آیه ۵۰.</ref> پروردگار ما همان کسی است که به هر موجودی، آنچه را لازمه آفرینش او بوده داده، سپس هدایت کرده است.


این هدایت که در متن خلقت و در [[فطرت]] مخلوقات وجود دارد، دارای نشانه‌هایی مانند: [[عقل]]، [[غریزه]]، شعور، عاطفه و انواع اداراکات است.
این هدایت که در متن خلقت و در [[فطرت]] مخلوقات وجود دارد، دارای نشانه‌هایی مانند: [[عقل]]، [[غریزه]]، شعور، عاطفه و انواع اداراکات است.
خداوند همه را هدایت نموده و راه بهره‌وری از امکانات را به او یاد داده تا آن‌جا که طفل نیاز به آموزش شیرخوردن وزنبور عسل نیازی به آموزش ساخت کندو و درست کردن عسل و درخت سیب هیچ نیازی به آموزش برای درست کردن میوه ندارند.<ref>طبرسی، جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج۶، ص۶۱۵.</ref>
[[خداوند]] همه را هدایت نموده و راه بهره‌وری از امکانات را به او یاد داده تا آن‌جا که طفل نیاز به آموزش شیرخوردن وزنبور عسل نیازی به آموزش ساخت کندو و درست کردن عسل و درخت سیب هیچ نیازی به آموزش برای درست کردن میوه ندارند.<ref>طبرسی، جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج۶، ص۶۱۵.</ref>


هدایت تکوینی، غیر اختیاری و شامل همه موجودات شده‌ و خداوند در نهاد همه موجودات راه رسیدن به تکامل را قرار داده است. رشد و تکامل جنین، رشد و نمو و پیشرفت دانه‌های گیاهان، و حرکت کُرات مختلف منظومه شمسی در مدار خود، و مانند آن، نمونه‌های مختلفی از هدایت تکوینی است. این هدایت تخلّف‌‌ناپذیر است و در مقابل آن هیچ گمراهی وجود ندارد.<ref>جوادی آملی، هدایت در قرآن، ۱۳۸۵ش، ص۵۹.</ref>
هدایت تکوینی، غیر اختیاری و شامل همه موجودات شده‌ و خداوند در نهاد همه موجودات راه رسیدن به تکامل را قرار داده است. رشد و تکامل جنین، رشد و نمو و پیشرفت دانه‌های گیاهان، و حرکت کُرات مختلف منظومه شمسی در مدار خود، و مانند آن، نمونه‌های مختلفی از هدایت تکوینی است. این هدایت تخلّف‌‌ناپذیر است و در مقابل آن هیچ گمراهی وجود ندارد.<ref>جوادی آملی، هدایت در قرآن، ۱۳۸۵ش، ص۵۹.</ref>
خط ۲۹: خط ۲۹:
*هدایت تکوینی پاداشی(ثانوی): خداوند این هدایت را مخصوص مؤمنان قرار داده است؛ یعنی کسانی که با اختیار خویش و با کمک [[عقل]] و [[فطرت]]، مسیر هدایت را می‌پیمایند خداوند، باب هدایت دیگری، برتر از هدایت‌های پیشین می‌گشاید. از این رو، این نوع هدایت را پاداشی و ثانوی (یعنی مترتب بر پذیرش هدایت‌های اولی) می‌نامند.<ref>[http://farhangqorannahj-kau.blogfa.com/post-358.aspx پایگاه فرهنگ قرآن کریم و نهج‌البلاغه.]</ref>
*هدایت تکوینی پاداشی(ثانوی): خداوند این هدایت را مخصوص مؤمنان قرار داده است؛ یعنی کسانی که با اختیار خویش و با کمک [[عقل]] و [[فطرت]]، مسیر هدایت را می‌پیمایند خداوند، باب هدایت دیگری، برتر از هدایت‌های پیشین می‌گشاید. از این رو، این نوع هدایت را پاداشی و ثانوی (یعنی مترتب بر پذیرش هدایت‌های اولی) می‌نامند.<ref>[http://farhangqorannahj-kau.blogfa.com/post-358.aspx پایگاه فرهنگ قرآن کریم و نهج‌البلاغه.]</ref>


برخی معتقدند: منظور از آیه دوم [[سوره بقره]] که این قرآن، هدایتگر متقین می‌باشد، مراتب اولیه از این نوع هدایت پاداشی است؛ یعنی اگرچه قرآن برای هدایت همه انسان‌ها نازل شده، اما پرهیزگاران و متقیان از آن بهره‌مند می‌شوند و اینان نیز با مداومت بر ایمان، نماز و انفاق، به مرتبه عالی هدایت پاداشی می‌رسند که در آیه ۵ [[سوره بقره]]، اینگونه به آن اشاره شده: «أُولئِک عَلی هُدی مِنْ رَبِّهِمْ...»؛ «آنان برخوردار از هدایتی از سوی پروردگار خویشند و آنان، همان رستگارانند»
برخی معتقدند: منظور از [[آیه]] دوم [[سوره بقره]] که این قرآن، هدایتگر متقین می‌باشد، مراتب اولیه از این نوع هدایت پاداشی است؛ یعنی اگرچه [[قرآن]] برای هدایت همه انسان‌ها نازل شده، اما پرهیزگاران و متقیان از آن بهره‌مند می‌شوند و اینان نیز با مداومت بر ایمان، [[نماز]] و انفاق، به مرتبه عالی هدایت پاداشی می‌رسند که در آیه ۵ [[سوره بقره]]، اینگونه به آن اشاره شده: «أُولئِک عَلی هُدی مِنْ رَبِّهِمْ...»؛ «آنان برخوردار از هدایتی از سوی پروردگار خویشند و آنان، همان رستگارانند»


در برابر این نوع هدایت پاداشی، ضلالتی برای کافران هست که از آن تعبیر به «اضلال کیفری» می‌شود؛ یعنی همان‌طور که پذیرش هدایت‌های نخستین، تکویناً شرایط و قابلیت‌های راهیابی به مراتب و مدارج بالاتری را در انسان ایجاد می‌کند، مخالفت و سرپیچی در برابر حقایق الهی و هدایت‌های او اندک‌اندک از بین رفته و در برابر حق، کر، کور و لال می‌شود؛ «لَهُمْ أَعْینٌ لا یبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یسْمَعُونَ بِها»؛<ref>سوره اعراف، آیه ۱۷۹.</ref>
در برابر این نوع هدایت پاداشی، ضلالتی برای کافران هست که از آن تعبیر به «اضلال کیفری» می‌شود؛ یعنی همان‌طور که پذیرش هدایت‌های نخستین، تکویناً شرایط و قابلیت‌های راهیابی به مراتب و مدارج بالاتری را در انسان ایجاد می‌کند، مخالفت و سرپیچی در برابر حقایق الهی و هدایت‌های او اندک‌اندک از بین رفته و در برابر حق، کر، کور و لال می‌شود؛ «لَهُمْ أَعْینٌ لا یبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یسْمَعُونَ بِها»؛<ref>سوره اعراف، آیه ۱۷۹.</ref>
خط ۵۱: خط ۵۱:


==منابع==
==منابع==
*جوادی آملی، عبدالله، هدایت در قرآن، قم، مرکز نشر إسراء، ۱۳۸۵ش.
*[[جوادی آملی]]، عبدالله، هدایت در قرآن، قم، مرکز نشر إسراء، ۱۳۸۵ش.
*مطهری، مرتضی، فطرت، قم، انتشارات صدرا، ۱۳۹۱ش.
*مطهری، مرتضی، فطرت، قم، انتشارات صدرا، ۱۳۹۱ش.
*طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۳۷۷ش.
*طبرسی، فضل بن حسن، [[تفسیر جوامع الجامع]]، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۳۷۷ش.
*مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، تهران،‌ دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۳ش.
*[[مکارم شیرازی]]، ناصر، تفسیر نمونه‌، تهران،‌ دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۳ش.
*گروهی از نویسندگان، فرهنگ شیعه (کلام)، قم، زمزم هدایت، ۱۳۹۲ش.
*گروهی از نویسندگان، فرهنگ شیعه (کلام)، قم، زمزم هدایت، ۱۳۹۲ش.
{{کلام اسلامی}}
{{کلام اسلامی}}
۹٬۴۴۹

ویرایش