پرش به محتوا

سال هجری قمری: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۱۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۷ اوت ۲۰۲۰
جز
تمیزکاری
جز (تمیزکاری)
جز (تمیزکاری)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[شهریور]]|روز=[[۴]]|سال=[[۱۳۹۹]]|کاربر=Shamsoddin  }}
{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[شهریور]]|روز=[[۴]]|سال=[[۱۳۹۹]]|کاربر=Shamsoddin  }}
'''سال هجری قمری''' سال‌شماری که بر اساس چرخش ماه محاسبه می‌شود. مبدا سالشمار هجری قمری، سال [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر اسلام(ص)]] از مکه به مدینه است.
'''سال هجری قمری''' سال‌شماری که بر اساس چرخش ماه محاسبه می‌شود. مبدا سال‌شمار هجری قمری، سال [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر اسلام(ص)]] از [[مکه]] به [[مدینه]] است.


مسلمانان اعمال عبادی مانند [[روزه]] و‌ [[حج]] و نیز مناسبت‌های مذهبی مثل جشن‌ها و سوگواری‌ها را بر اساس سال قمری انجام می‌دهند.
مسلمانان اعمال عبادی مانند [[روزه]] و‌ [[حج]] و نیز مناسبت‌های مذهبی مثل جشن‌ها و سوگواری‌ها را بر اساس سال قمری انجام می‌دهند.
خط ۹: خط ۹:


== تاریخچه ==
== تاریخچه ==
به گزارش محمد بن جریر طبری، پس از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر به مدینه]] به دستور او، هجرت مبدأ تاریخ اسلامی قرار گرفت.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref> همچنین به گفته [[جعفر سبحانی]] از [[مراجع تقلید]] مکاتبه‌هایی از زمان پیامبر(ص) با تاریخ سال قمری وجود دارد. از جمله آنها صلح‌نامه بین پیامبر(ص) و نصارای [[نجران]] به [[سال پنجم هجری قمری]]<ref>سبحانی، مؤسسة النشر الاسلامی، جامعه مدرسین، ج۱، ص۶۱۰.</ref> و وصیت پیامبر(ص) به [[سلمان فارسی]] با املای حضرت علی(ع) به [[سال نهم هجری قمری|سال نهم هجری]] است.<ref> سبحانی، سید المرسلین، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۱، ص۶۰۹.</ref>
سال هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه، مبدأ تاریخ هجری و قمری است اما درباره اینکه در چه دوره‌ای این تصمیم گرفته شده، گزارش‌ها متفاوت است. به گزارش محمد بن جریر طبری تاریخ‌نگار قرن سوم قمری، پس از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر به مدینه]] به دستور او و در زمان حیاتش، هجرت مبدأ تاریخ اسلامی قرار گرفت.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref> همچنین به گفته [[جعفر سبحانی]] از [[مراجع تقلید]] مکاتبه‌هایی از زمان پیامبر(ص) با تاریخ سال قمری وجود دارد. از جمله آنها صلح‌نامه بین پیامبر(ص) و نصارای [[نجران]] به [[سال پنجم هجری قمری]]<ref>سبحانی، مؤسسة النشر الاسلامی، جامعه مدرسین، ج۱، ص۶۱۰.</ref> و وصیت پیامبر(ص) به [[سلمان فارسی]] با املای حضرت علی(ع) به [[سال نهم هجری قمری|سال نهم هجری]] است.<ref> سبحانی، سید المرسلین، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۱، ص۶۰۹.</ref>


طبق برخی از منابع تاریخی، تعیین هجرت پیامبر به مدینه به عنوان مبدأ تاریخ اسلام در دوره خلافت عمر بن خطاب در سال ۱۷ یا ۱۸ قمری  انجام شده است. قبل از آن اعراب و مسلمانان بر اساس [[عام الفیل]] عمل می‎کردند.<ref>مسکویه، تجارب الامم، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۱۳.</ref> [[ابوموسی اشعری]] در نامه‌ای به عمر بن خطاب از نبود تاریخ منسجمی گلایه کرد. چرا که نامه‌هایی از خلیفه دوم به دستش می‌رسید و به دلیل ذکر نشدن تاریخ در تقدم و تأخر آنها دچار مشکل می‌شد.<ref> مسکویه، تجارب الامم، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۱۳؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref> از این رو عمر بن خطاب شورایی برای تعیین تاریخ اسلامی تشکیل داد.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۸؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة،‌ ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۰۷.</ref> در این شورا [[مبعث]]، رحلت و هجرت پیامبر(ع) به عنوان مبدأ تاریخ اسلامی پیشنهاد شد.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۹.</ref> پیشنهاد علی(ع) ([[هجرت پیامبر(ص)]] از [[مکه]] به [[مدینه]])، مورد پذیرش واقع شد و مبدأ [[تاریخ اسلام]] قرار گرفت.<ref> یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۴۵؛ مسعودی، مروج‌الذهب،‌ ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۰۰.</ref>
طبق برخی از گزارش‌های دیگر، تعیین هجرت پیامبر به مدینه به عنوان مبدأ تاریخ اسلام، در دوره خلافت عمر بن خطاب در سال ۱۷ یا ۱۸ قمری  انجام شده است. قبل از آن اعراب و مسلمانان بر اساس [[عام الفیل]] عمل می‎کردند.<ref>مسکویه، تجارب الامم، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۱۳.</ref> [[ابوموسی اشعری]] در نامه‌ای به عمر بن خطاب از نبود تاریخ منسجمی گلایه کرد. چرا که نامه‌هایی از خلیفه دوم به دستش می‌رسید و به دلیل ذکر نشدن تاریخ در تقدم و تأخر آنها دچار مشکل می‌شد.<ref> مسکویه، تجارب الامم، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۴۱۳؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref> از این رو عمر بن خطاب شورایی برای تعیین تاریخ اسلامی تشکیل داد.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۸؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة،‌ ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۰۷.</ref> در این شورا [[مبعث]]، رحلت و هجرت پیامبر(ع) به عنوان مبدأ تاریخ اسلامی پیشنهاد شد.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۹.</ref> پیشنهاد علی(ع) ([[هجرت پیامبر(ص)]] از [[مکه]] به [[مدینه]])، مورد پذیرش واقع شد و مبدأ [[تاریخ اسلام]] قرار گرفت.<ref> یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۴۵؛ مسعودی، مروج‌الذهب،‌ ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۰۰.</ref>
== محرم ماه آغازین سال قمری==
== محرم ماه آغازین سال قمری==
سال قمری با ماه محرم آغاز می‌شود و با ماه ذی‌الحجه پایان می‌یابد.<ref>نگاه کنید به: مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> قبل از تعیین هجرت پیامبر به عنوان مبدأ تاریخ اسلام، سال قمری نزد عرب و یهود رایج بود و با ماه محرم آغاز می‌شد<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۹.</ref> از این‌رو پس از تعیین هجرت به عنوان مبدأ تاریخ اسلام، ماه رمضان و ماه محرم به عنوان آغاز سال قمری پیشنهاد شد و خلیفه دوم با محرم موافقت کرد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۹.</ref> البته پیامبر(ص) در ماه ربیع الاول به مدینه هجرت کرده بود.{{مدرک}}
سال قمری با [[ماه محرم]] آغاز می‌شود و با [[ذی‌الحجه|ماه ذی‌الحجه]] پایان می‌یابد.<ref>نگاه کنید به: مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> قبل از تعیین هجرت پیامبر به عنوان مبدأ تاریخ اسلام، سال قمری نزد اعرب‌ها و یهود رایج بود و با ماه محرم آغاز می‌شده است<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۹.</ref> از این‌رو پس از تعیین هجرت به عنوان مبدأ تاریخ اسلام، [[ماه رمضان]] و ماه محرم به عنوان آغاز سال قمری پیشنهاد شد و خلیفه دوم با محرم موافقت کرد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۸۹.</ref>  


[[شیخ طوسی]] از علمای شیعه، گفته است که بر اساس مشهور روایات شیعه، ماه رمضان اول سال قمری است بر همین اساس در کتاب [[مصباح المتهجد (کتاب)|مصباح المتهجد]]، اعمال سال قمری را با [[اعمال ماه رمضان]] شروع کرده است.<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۵۳۹.</ref> او همچنین ماه رجب را آخرین ماه سال قمری و اعمال سال قمری را با اعمال همین ماه پایان برده است.<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۹۷.</ref>  
[[شیخ طوسی]] از علمای شیعه، گفته است که بر اساس مشهور روایات شیعه، ماه رمضان اول سال قمری است بر همین اساس در کتاب [[مصباح المتهجد (کتاب)|مصباح المتهجد]]، اعمال سال قمری را با [[اعمال ماه رمضان]] شروع کرده است.<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۵۳۹.</ref> او همچنین [[ماه رجب]] را آخرین ماه سال قمری و اعمال سال قمری را با اعمال همین ماه پایان برده است.<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۹۷.</ref>  


به گفته سید بن طاووس درباره اینکه نخستین ماه سال قمری محرم یا رمضان اختلاف است اما عمل جمع زیادی از علمای گذشته و کتاب‌هایشان نشان می‌دهد که ماه رمضان ابتدای سال قمری است. با این حال احتمال داده که ماه رمضان ابتدای سال عبادی باشد و ماه محرم ابتدای سال مناستی...<ref>سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴-۵.</ref>
به گفته [[سید بن طاووس]] درباره اینکه نخستین ماه سال قمری محرم یا رمضان است اختلاف‌نظر وجود دارد اما عمل تعداد زیادی از علمای گذشته و کتاب‌هایشان نشان می‌دهد که ماه رمضان ابتدای سال قمری است. با این حال احتمال داده که ماه رمضان ابتدای سال عبادی باشد و ماه محرم ابتدای سال مناسبتی...<ref>سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴-۵.</ref>
== ماه‌های قمری==
== ماه‌های قمری==
سال هجری قمری دارای ۱۲ ماه است.<ref>نگاه کنید به: مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> و هر ماه ۲۹ یا ۳۰ روز دارد.{{مدرک}} از این‌رو تعداد روزهای سال قمری در سال‌های عادی ۳۵۴ روز و در سال‌های کبیسه ۳۵۵ روز است. همچنین سال قمری ۱۰ یا ۱۱ روز از سال شمسی کمتر است.{{مدرک}} به گفته [[علی بن حسین مسعودی]] تاریخ‌نگار قرن چهارم، اعراب در [[جاهلیت|دوره جاهلیت]] هر سه سال، یک ماه به سال قمری اضافه می‌کردند قرآن از این کار آنها به نسیء(به تأخیر انداختن) یاد کرده و آن را نکوهش کرده است.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۹.</ref> البته تعداد روز ماه‌های سال قمری ترتیب خاصی ندارد. با این حال در تقویم قمری قراردادی ماه‌های فرد ۳۰ روزه و ماه‌های زوج ۲۹ روزه تعیین شده و ماه آخر در سال‌های کبیسه ۳۰روزه است.{{مدرک}}
سال هجری قمری دارای ۱۲ ماه است.<ref>نگاه کنید به: مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> و هر ماه ۲۹ یا ۳۰ روز دارد.{{مدرک}} از این‌رو تعداد روزهای سال قمری در سال‌های عادی ۳۵۴ روز و در سال‌های کبیسه ۳۵۵ روز است. همچنین سال قمری ۱۰ یا ۱۱ روز از سال شمسی کمتر است.{{مدرک}} به گفته [[علی بن حسین مسعودی]] تاریخ‌نگار قرن چهارم، اعراب در [[جاهلیت|دوره جاهلیت]] هر سه سال، یک ماه به سال قمری اضافه می‌کردند قرآن از این کار آنها به نسیء(به تأخیر انداختن) یاد کرده و آن را نکوهش کرده است.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۹.</ref> البته تعداد روز ماه‌های سال قمری ترتیب خاصی ندارد. با این حال در تقویم قمری قراردادی ماه‌های فرد ۳۰ روزه و ماه‌های زوج ۲۹ روزه تعیین شده و ماه آخر در سال‌های کبیسه ۳۰روزه است.{{مدرک}}