۱۷٬۲۸۰
ویرایش
جهاد ابتدایی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Shahabi بدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{احکام}} | {{احکام}} | ||
{{مقاله توصیفی فقهی}} | {{مقاله توصیفی فقهی}} | ||
'''جهاد ابتدایی'''، به معنای آغاز جنگ از سوی [[مسلمانان]] | '''جهاد ابتدایی'''، به معنای آغاز جنگ از سوی [[مسلمانان]] علیه [[مشرک|مشركان]] و [[کفر|كفار]]، با هدفِ گسترشِ [[اسلام]] و برقراری [[توحید]] و [[عدالت]] است. | ||
بیشتر فقهای [[شیعه]] حضور [[امام معصوم]]، قدرت کافی مسلمانان برای [[جهاد]] و دعوت کفار به [[اسلام]] پیش از آغاز جنگ را از شرایط جهاد ابتدایی دانسته‌اند؛ ولی عده‌ای از فقها، از جمله [[شیخ مفید]]، [[سید ابوالقاسم خویی]]، [[سیدعلی خامنه‌ای]]، [[حسینعلی منتظری]] و [[محمد مؤمن]] حضور امام معصوم را برای وجوب جهاد ابتدایی، شرط ندانسته‌اند.<br> | بیشتر فقهای [[شیعه]] حضور [[امام معصوم]]، قدرت کافی مسلمانان برای [[جهاد]] و دعوت کفار به [[اسلام]] پیش از آغاز جنگ را از شرایط جهاد ابتدایی دانسته‌اند؛ ولی عده‌ای از فقها، از جمله [[شیخ مفید]]، [[سید ابوالقاسم خویی]]، [[سیدعلی خامنه‌ای]]، [[حسینعلی منتظری]] و [[محمد مؤمن]] حضور امام معصوم را برای وجوب جهاد ابتدایی، شرط ندانسته‌اند.<br> | ||
برخی از [[فقها]] و پژوهشگران | |||
علمای [[شیعه]] در پاسخ به شبهه تعارض جهاد ابتدایی با [[آزادی عقیده]] و [[آیه لا اکراه فی الدین]]، تصریح کرده‌اند از آیات جهاد نمی‌توان برداشت کرد که کافران و [[مشرک|مشرکان]] را باید وادار به پذیرش اسلام کرد. زیرا هدف از جهادِ ابتدایی کمک به مظلومان، مبارزه با اختناق و | برخی از [[فقها]] و پژوهشگران جنگ‌های زمان پیامبر(ص) و [[امامان(ع)]] را دفاعی دانسته‌اند، در مقابل [[محمدتقی مصباح یزدی]] دفاعی‌خواندن همه جنگ‌های اسلام را ناشی از قرارگرفتن در چارچوب معیارها و ارزش‌های مورد پذیرش فعلی و حاکم بر بسیاری از کشورهای جهان می‌داند.<br> | ||
علمای [[شیعه]] در پاسخ به شبهه تعارض جهاد ابتدایی با [[آزادی عقیده]] و [[آیه لا اکراه فی الدین]]، تصریح کرده‌اند از آیات جهاد نمی‌توان برداشت کرد که کافران و [[مشرک|مشرکان]] را باید وادار به پذیرش اسلام کرد. زیرا هدف از جهادِ ابتدایی کمک به مظلومان، مبارزه با اختناق و فراهم‌شدن زمینه انتخاب آزادانه دین است. | |||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
جهاد ابتدایی به معنای جنگ با مشركان و كفار برای دعوت آنان به اسلام و توحید و برقراری عدالت است؛ که آغازگر آن مسلمانان هستند.<ref>صرامی، عدالت نژاد، «جهاد» ۱۳۸۶ش، ج۱۱، ص۴۳۴.</ref> آیت‌الله منتظری (از [[مراجع تقلید]]) جهاد ابتدایی را به معنای ارائه دين اسلام و ارزش‌هاى آن به ساير ملّت‌ها دانسته؛ که در پی از بین بردنِ ظلم، حاكميت‌ِ ظالم و زمینه‌ساز برای تحقق دین الهی با اختیار و انتخاب مردم است.<ref>منتظری، مجازات‌هاى اسلامى و حقوق بشر، ۱۴۲۹ق، ص۹۰.</ref> | جهاد ابتدایی به معنای جنگ با مشركان و كفار برای دعوت آنان به اسلام و توحید و برقراری عدالت است؛ که آغازگر آن مسلمانان هستند.<ref>صرامی، عدالت نژاد، «جهاد» ۱۳۸۶ش، ج۱۱، ص۴۳۴.</ref> آیت‌الله منتظری (از [[مراجع تقلید]]) جهاد ابتدایی را به معنای ارائه دين اسلام و ارزش‌هاى آن به ساير ملّت‌ها دانسته؛ که در پی از بین بردنِ ظلم، حاكميت‌ِ ظالم و زمینه‌ساز برای تحقق دین الهی با اختیار و انتخاب مردم است.<ref>منتظری، مجازات‌هاى اسلامى و حقوق بشر، ۱۴۲۹ق، ص۹۰.</ref> | ||
==جایگاه و اهمیت== | ==جایگاه و اهمیت== | ||
[[محمدتقی مصباح یزدی]] | [[محمدتقی مصباح یزدی]] از فقهای شیعه، جهاد ابتدایی را از «ضروریات فقه اسلامی» خوانده و بر این باور است که فقهای شیعه و سُنّی در مشروع‌بودن آن اتفاق‌نظر دارند.<ref>مصباح یزدی، جنگ و جهاد در قرآن، ۱۳۸۳ش، ص۱۳۹.</ref> به‌گفته برخی جهاد ابتدایی، مطابق نظر مشهور فقها [[واجب کفایی]] دانسته شده<ref>انصاری، الموسوعة الفقهیة المیسره، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۲۴؛ صرامی، عدالت نژاد، «جهاد» ۱۳۸۶ش، ج۱۱، ص۴۳۴.</ref> و بیشتر عالمانِ [[شیعه]] به‌ویژه فقهای سده‌های نخست قمری، معتقدند جهاد ابتدایی با سه گروه واجب است؛ [[کافر|کفار]]، گروهی از [[اهل کتاب]] که پرداخت [[جزیه]] و زندگی با قوانین حکومت اسلامی را نمی‌پذیرند، و همچنین کسانی که به [[بغی]] و [[محاربه]] می‌پردازند.<ref>بهرامی، نظام سیاسی اجتماعی اسلام، ۱۳۸۰ش، ص۱۳۹-۱۴۱.</ref><br> | ||
برخی [[فقها]] و پژوهشگران از جمله حسینعلی منتظری، [[ناصر مکارم شیرازی]] و [[نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی]]، [[جهاد|جهادهای]] صدر اسلام را دفاعی خوانده؛ که با هدفِ نجاتِ مظلومان و رفعِ موانع تبلیغ اسلام انجام می‌شده است.<ref>منتظری، حکومت دینی و حقوق انسان، ۱۳۸۷ش، ص۶۰؛ منتظری، پاسخ به پرسش‌هایی پیرامون مجازات‌های اسلامی و حقوق بشر، ۱۳۸۷ش، ص۹۰؛[http://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&mid=251208&catid=40232 «جهاد ابتدایی».]؛ صالحی نجف‌آبادی، جهاد در اسلام، ۱۳۸۶ش، ص۳۴-۳۵.</ref> در مقابل مصباح یزدی معتقد است | |||
برخی [[فقها]] و پژوهشگران از جمله حسینعلی منتظری، [[ناصر مکارم شیرازی]] و [[نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی]]، [[جهاد|جهادهای]] صدر اسلام را دفاعی خوانده؛ که با هدفِ نجاتِ مظلومان و رفعِ موانع تبلیغ اسلام انجام می‌شده است.<ref>منتظری، حکومت دینی و حقوق انسان، ۱۳۸۷ش، ص۶۰؛ منتظری، پاسخ به پرسش‌هایی پیرامون مجازات‌های اسلامی و حقوق بشر، ۱۳۸۷ش، ص۹۰؛[http://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&mid=251208&catid=40232 «جهاد ابتدایی».]؛ صالحی نجف‌آبادی، جهاد در اسلام، ۱۳۸۶ش، ص۳۴-۳۵.</ref> در مقابل مصباح یزدی معتقد است دفاعی‌خواندن همه جنگ‌های اسلام از سوی اندیشمندان مسلمان، به‌این جهت بوده است تا در چارچوب معیارها و ارزش‌های مورد پذیرش فعلی و حاکم بر بسیاری از کشورهای جهان (مانند لیبرالیسم و آزادی‌خواهی)، قرار گرفته و توجیه‌پذیر باشد.<ref>مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، ۱۳۹۱ش، ج۳، ص۴۰۸.</ref> | |||
==شرایط جهاد ابتدایی== | ==شرایط جهاد ابتدایی== | ||
بنابر نظرات مشهور عالمان [[شیعه]]، جهاد ابتدایی سه شرط دارد: | بنابر نظرات مشهور عالمان [[شیعه]]، جهاد ابتدایی سه شرط دارد: | ||
#حضور [[معصوم]]: بنابراین | #حضور [[معصوم]]: بنابراین در زمان [[غیبت امام مهدی(عج)|غیبت]]، جهاد ابتدایی جایز نیست. | ||
#قدرت کافی مسلمانان برای آغاز [[جهاد]]. | #قدرت کافی مسلمانان برای آغاز [[جهاد]]. | ||
#دعوت کفار به اسلام و | #دعوت کفار به اسلام و اتمام‌حجت با آنها، پیش از آغاز جنگ.<ref>عمید زنجانی، فقه سیاسی، ج۳، ۱۳۷۷ش، ص۱۳۹.</ref><br> | ||
حضور امام معصوم و اجازه وی یا نائب خاص او،<ref>صرامی، عدالت نژاد، «جهاد» ۱۳۸۶ش، ج۱۱، ص۴۳۵.</ref> بنابر قول مشهور فقهای شیعه از جمله [[شیخ طوسی]]،<ref>شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۸.</ref> [[قاضی | حضور امام معصوم و اجازه وی یا نائب خاص او،<ref>صرامی، عدالت نژاد، «جهاد» ۱۳۸۶ش، ج۱۱، ص۴۳۵.</ref> بنابر قول مشهور فقهای شیعه از جمله [[شیخ طوسی]]،<ref>شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۸.</ref> [[قاضی ابن‌براج]]،<ref>قاضی ابن‌براج، المهذب، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۹۶.</ref> [[ابن‌ادریس]]،<ref>ابن ادریس حلی، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳.</ref> [[محقق حلی]]،<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۷۸.</ref> [[علامه حلی]]،<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۱۹.</ref> [[شهید ثانی]]<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳۸۱.</ref> و [[صاحب جواهر]]،<ref>صاحب جواهر، جواهر الكلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۱، ص۱۱.</ref> شرط انجام جهاد ابتدایی است<ref>جاوید، «حقوق بشر معاصر و جهاد ابتدایی در اسلام معاصر»، ص۱۲۹-۱۳۴.</ref> و شامل نایبان عام (فقها) نمی‌شود.<ref>صرامی، عدالت نژاد، «جهاد» ۱۳۸۶ش، ج۱۱، ص۴۳۵.</ref><br> | ||
با این حال برخی از فقها مانند [[شیخ مفید]]،<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۸۱۰.</ref> [[ابوالصلاح حلبی]]،<ref>ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم، الکافی فی الفقه، بی‌تا، ص۲۴۶.</ref> و [[سلار دیلمی]]،<ref>سلار دیلمی، المراسم فی الفقه الإمامی، ۱۴۰۴ق، ص۲۶۱.</ref> حضور امام معصوم را شرط جهاد ابتدایی نمی‌دانند از این‌رو انجام آن در [[غیبت|زمان غیبت]] را جایز می‌شمرند.<ref>جاوید، «حقوق بشر معاصر و جهاد ابتدایی در اسلام معاصر»، ص۱۲۷-۱۲۹.</ref> برخی فقهای معاصر نیز مانند سید ابوالقاسم خویی<ref>خویی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۶۴.</ref> سیدعلی خامنه‌ای،<ref>خامنه‌ای، رساله‌ی آموزشی، ۱۳۹۸ش، ج۱، ص۳۲۲.</ref> حسینعلی منتظری،<ref>منتظری، دراسات فی ولایة الفقیه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۶-۱۱۹.</ref> و محمد مؤمن، شرط حضور [[امام معصوم]] را بر اساس آیات [[قرآن]] و روایات معصومان، قابل اثبات ندانسته و بر این باورند که جهاد ابتدایی، به شرط فراهم بودن شرایط در زمان غیبت امام معصوم نیز، [[واجب]] است؛<ref>مؤمن، «جهاد ابتدایی در عصر غیبت»، ص۵۱.</ref> و به گفته برخی تعبیر «امام عادل» در [[احادیث|احادیثِ]] جهاد، به معنای امام معصوم نیست.<ref>منتظری، دراسات فی ولایة الفقیه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸.</ref> | با این حال برخی از فقها مانند [[شیخ مفید]]،<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۸۱۰.</ref> [[ابوالصلاح حلبی]]،<ref>ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم، الکافی فی الفقه، بی‌تا، ص۲۴۶.</ref> و [[سلار دیلمی]]،<ref>سلار دیلمی، المراسم فی الفقه الإمامی، ۱۴۰۴ق، ص۲۶۱.</ref> حضور امام معصوم را شرط جهاد ابتدایی نمی‌دانند از این‌رو انجام آن در [[غیبت|زمان غیبت]] را جایز می‌شمرند.<ref>جاوید، «حقوق بشر معاصر و جهاد ابتدایی در اسلام معاصر»، ص۱۲۷-۱۲۹.</ref> برخی فقهای معاصر نیز مانند سید ابوالقاسم خویی<ref>خویی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۶۴.</ref> سیدعلی خامنه‌ای،<ref>خامنه‌ای، رساله‌ی آموزشی، ۱۳۹۸ش، ج۱، ص۳۲۲.</ref> حسینعلی منتظری،<ref>منتظری، دراسات فی ولایة الفقیه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۶-۱۱۹.</ref> و محمد مؤمن، شرط حضور [[امام معصوم]] را بر اساس آیات [[قرآن]] و روایات معصومان، قابل اثبات ندانسته و بر این باورند که جهاد ابتدایی، به شرط فراهم بودن شرایط در زمان غیبت امام معصوم نیز، [[واجب]] است؛<ref>مؤمن، «جهاد ابتدایی در عصر غیبت»، ص۵۱.</ref> و به گفته برخی تعبیر «امام عادل» در [[احادیث|احادیثِ]] جهاد، به معنای امام معصوم نیست.<ref>منتظری، دراسات فی ولایة الفقیه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸.</ref> | ||