پرش به محتوا

نهم ربیع‌الاول: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
تمیزکاری
جز (ویرایش جزیی)
جز (تمیزکاری)
خط ۴: خط ۴:
*'''غاز امامت امام زمان(عج)''': روز نهم ربیع‌الاول برای [[شیعه|شیعیان]] به عنوان روز آغاز امامت امام مهدی(عج) عید دانسته شده است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/909175 صادقی کاشانی، «نهم ربیع، روز امامت و مهدویت»]</ref> چرا که در [[۸ ربیع‌الاول]]، [[امام حسن عسکری(ع)]] توسط [[معتمد عباسی|معتمد]] ([[خلافت|خلیفه]] [[بنی عباس|عباسیان]]) به [[شهادت]] رسید و پس از او پسرش [[امام مهدی(عج)]] به [[امامت]] رسید.<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ص۵۱۰.</ref>
*'''غاز امامت امام زمان(عج)''': روز نهم ربیع‌الاول برای [[شیعه|شیعیان]] به عنوان روز آغاز امامت امام مهدی(عج) عید دانسته شده است.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/909175 صادقی کاشانی، «نهم ربیع، روز امامت و مهدویت»]</ref> چرا که در [[۸ ربیع‌الاول]]، [[امام حسن عسکری(ع)]] توسط [[معتمد عباسی|معتمد]] ([[خلافت|خلیفه]] [[بنی عباس|عباسیان]]) به [[شهادت]] رسید و پس از او پسرش [[امام مهدی(عج)]] به [[امامت]] رسید.<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ص۵۱۰.</ref>
*'''قتل عمر بن سعد''': به گفته [[علامه مجلسی]] در [[زاد المعاد]]، بنابر قولی عمر بن سعد در روز نهم ربیع‌الاول به دست [[مختار ثقفی]] کشته شده است.<ref>مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۲۵۸.</ref> عمر بن سعد پسر [[سعد بن ابی وقاص]] (از [[صحابه]] [[پیامبر(ص)]]) است. وی از سوی [[عبیدالله بن زیاد]] به فرماندهی سپاه [[کوفه|کوفیان]] برای مقابله با [[امام حسین(ع)]] منصوب شد و در روز [[روز عاشورا|دهم محرم]] امام حسین(ع) و تعدادی از یارانش به دست سپاهیان او به [[شهادت]] رسیدند.  
*'''قتل عمر بن سعد''': به گفته [[علامه مجلسی]] در [[زاد المعاد]]، بنابر قولی عمر بن سعد در روز نهم ربیع‌الاول به دست [[مختار ثقفی]] کشته شده است.<ref>مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۲۵۸.</ref> عمر بن سعد پسر [[سعد بن ابی وقاص]] (از [[صحابه]] [[پیامبر(ص)]]) است. وی از سوی [[عبیدالله بن زیاد]] به فرماندهی سپاه [[کوفه|کوفیان]] برای مقابله با [[امام حسین(ع)]] منصوب شد و در روز [[روز عاشورا|دهم محرم]] امام حسین(ع) و تعدادی از یارانش به دست سپاهیان او به [[شهادت]] رسیدند.  
*'''قتل خلیفه دوم:''' نهم ربیع‌ الاول به روز مرگ [[عمر بن خطاب]] خلیفه دوم منسوب شده است. دلیل این انتساب روایتی است که به «رفع القلم» مشهور است.<ref group="یادداشت">در این حدیث آمده است که محمد بن ابی‌العلاء همدانی و یحیی بن محمد جریح بغدادی گفته‌اند که احمد بن اسحاق قمی از اصحاب امام هادی(ع)را در روز نهم ربیع مشغول اعمال عید دیده اند، وقتی از او درباره عیدهای چهارگانه مؤمنان( عید فطر، اضحی، غدیر و جمعه) سخن گفتیم  او به نقل از امام هادی از روزی یاد کردند که خدمت جدشان بوده و او را مشغول اعمال عید دیدند و سپس از فضیلت این روز سخن گفتند تا بدان‌جا که در این روز ملائکه نویسندگان اعمال، تا سه روز قلم از جرائم مردم بردارند.</ref> تاریخچه این انتساب به قرن ششم هجری برمی‌گردد؛ اما با ظهور [[صفویان|صفویه]] و گسترش تشیع، به‌عنوان دیدگاه مشهور معرفی شد. انتساب تاریخ مرگ عمر به این روز موافقان و مخالفانی داشته است:   
*'''قتل خلیفه دوم:''' نهم ربیع‌ الاول به روز مرگ [[عمر بن خطاب]] خلیفه دوم منسوب شده است. دلیل این انتساب روایتی است که به «رفع القلم» مشهور است.{{یادداشت|در این حدیث آمده است که محمد بن ابی‌العلاء همدانی و یحیی بن محمد جریح بغدادی گفته‌اند که احمد بن اسحاق قمی از اصحاب امام هادی(ع)را در روز نهم ربیع مشغول اعمال عید دیده اند، وقتی از او درباره عیدهای چهارگانه مؤمنان( عید فطر، اضحی، غدیر و جمعه) سخن گفتیم  او به نقل از امام هادی از روزی یاد کردند که خدمت جدشان بوده و او را مشغول اعمال عید دیدند و سپس از فضیلت این روز سخن گفتند تا بدان‌جا که در این روز ملائکه نویسندگان اعمال، تا سه روز قلم از جرائم مردم بردارند.}} تاریخچه این انتساب به قرن ششم هجری برمی‌گردد؛ اما با ظهور [[صفویان|صفویه]] و گسترش تشیع، به‌عنوان دیدگاه مشهور معرفی شد. انتساب تاریخ مرگ عمر به این روز موافقان و مخالفانی داشته است:   


=== موافقان ===
[[عبدالجلیل قزوینی رازی|عبدالجلیل قزوینی]] (درگذشت قرن ششم هجری) بدون استناد به منبعی به قتل عمر در این روز اشاره کرده است؛<ref>رازی قزوینی، بعض مثالب النواصب فی نقض بعض فضائح الروافض، ۱۳۵۸ش، ص۳۵۳.</ref> اما هاشم بن محمد دیگر عالم این دوره، دلیل این انتساب را روایتی از احمد بن اسحاق مشهور به [[حدیث رفع القلم|رفع قلم]] دانسته است.<ref>حلی، المحتضر، ۱۳۷۰ق، ص۴۴.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] که در [[دوره صفویه]] می‌زیسته، ضمن اشاره به روز مرگ عمر و برگزاری مراسم جشن در این روز، دلیل اصلی آن را نیز [[روایت]] رفع القلم دانسته است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۱، ص۱۱۹ و ۱۲۰.</ref>
[[عبدالجلیل قزوینی رازی|عبدالجلیل قزوینی]] (درگذشت قرن ششم هجری) بدون استناد به منبعی به قتل عمر در این روز اشاره کرده است؛<ref>رازی قزوینی، بعض مثالب النواصب فی نقض بعض فضائح الروافض، ۱۳۵۸ش، ص۳۵۳.</ref> اما هاشم بن محمد دیگر عالم این دوره، دلیل این انتساب را روایتی از احمد بن اسحاق مشهور به [[حدیث رفع القلم|رفع قلم]] دانسته است.<ref>حلی، المحتضر، ۱۳۷۰ق، ص۴۴.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] که در [[دوره صفویه]] می‌زیسته، ضمن اشاره به روز مرگ عمر و برگزاری مراسم جشن در این روز، دلیل اصلی آن را نیز [[روایت]] رفع القلم دانسته است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۱، ص۱۱۹ و ۱۲۰.</ref>


=== مخالفان ===
=== مخالفان ===
در برابر دیدگاه موافقان، تعداد معتقدند عمر در اواخر ذی‌الحجه از دنیا رفته است. ادله مخالفان عبارتند از:   
در برابر دیدگاه موافقان، تعداد معتقدند عمر در اواخر ذی‌الحجه از دنیا رفته است. ادله مخالفان عبارتند از:   
#بر اساس منابع متعدد تاریخی، قتل عمر در روزهای پایانی [[ذی‌الحجة]] سال [[سال ۲۳ هجری قمری|۲۳ق]] اتفاق افتاده است. بر اساس این منابع عمر در [[۲۶ ذی‌الحجه|۲۶]] یا [[۲۷ ذی‌الحجه]] توسط [[ابولؤلؤ]] غلام [[مغیرة بن شعبه]] مجروح شد و سه روز بعد در [[۲۹ ذی‌الحجه|۲۹]] و بنابر قولی [[۳۰ ذی‌الحجه|۳۰ ذی‌الحجه]] از دنیا رفت.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۲۷۸؛ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۰۲؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۵۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۹۴؛ مفید، مسارالشریعه، ۱۴۱۴ق، ص۴۲.</ref>{{یادداشت|مهم‌ترین منابعی که به مرگ عمر در  اواخر ذی الحجه اشاره کرده‌اند عبارتند از:
#بر اساس منابع متعدد تاریخی، قتل عمر در روزهای پایانی [[ذی‌الحجة]] سال [[سال ۲۳ هجری قمری|۲۳ق]] اتفاق افتاده است.<ref>تاریخ مدینه، ابن شَبه نمیری، ج۳، ص۸۹۵ و ۹۴۳؛ تاریخ خلیفه بن خیاط، خلیفه بن خیاط، ص۱۰۹؛ اخبار الطوال، ابوحنیفه دینوری، ص۱۳۹؛ تاریخ کبیر، بخاری، ج۶، ص۱۳۸؛ المصنف، ابن ابی‌شیبه کوفی، ج۸، ص۴۱؛ تاریخ طبری، طبری، ج۳، ص۲۶۵؛ المعارف، ابن قُتَیبه دینَوری، ص۱۸۳؛ فتوح، احمد بن اعثم کوفی، ج۲، ص۲۳۲۹؛ موطأ، مالک بن انس، ج۲، ص۸۲۴؛ الآحاد والمثانی، ضحاک، ج۱، ص۱۰۲؛ المصنف، عبدالرزاق صنعانی، ج۱۱، ص۳۱۵؛ مسند احمد، ابن حنبل، ج۱، ص۵۵؛ طبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۳۶۴؛ أنساب الأشراف، بلاذری، ج۱۰، ص۴۳۹؛ المحبر، ابن حبیب بغدادی، ص۱۴؛ الثقات، ابن‌حبان، ج۲، ص۲۳۸؛ مسند ابن‌جعد، ابن جعد، ص۱۹۵؛ التنبیه والإشراف، مسعودی، ص۲۵۰؛ استیعاب، ابن عبدالبِرّ، ج۳، ص۱۱۵۲؛ المعجم الکبیر، طبرانی، ج۱، ص۷۰؛ مستدرک، حاکم نیشابوری، ج۳، ص۹۲؛ التعدیل والتجریح، ابن خلف باجی، ج۳، ص۱۰۵۴؛ سنن کبری، بیهقی، ج۸، ص۱۵۰؛ البدء و التاریخ، مقدسی، ج۵، ص۱۹۱؛ تاریخ مدینۀ دمشق، ابن عساکر، ج۴۴، ص۱۴؛ صفوه الصفوه، ابن جوزی، ج۱، ص۲۹۱؛ الإنباء، ابن‌عمرانی، ص۴۸؛ اُسدالغابه، ابن‌اثیر، ج۴، ص۷۷؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی‌الحدید، ج۱۲، ص۱۸.</ref> بر اساس این منابع عمر در [[۲۶ ذی‌الحجه|۲۶]] یا [[۲۷ ذی‌الحجه]] توسط [[ابولؤلؤ]] غلام [[مغیرة بن شعبه]] مجروح شد و سه روز بعد در [[۲۹ ذی‌الحجه|۲۹]] و بنابر قولی [[۳۰ ذی‌الحجه|۳۰ ذی‌الحجه]] از دنیا رفت.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۲۷۸؛ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۰۲؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۵۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۹۴؛ مفید، مسارالشریعه، ۱۴۱۴ق، ص۴۲.</ref>
تاریخ مدینه، ابن شَبه نمیری(درگذشت ۲۶۲)، ج۳، ص۸۹۵ و ۹۴۳؛ تاریخ خلیفه بن خیاط، خلیفه بن خیاط عصفری (درگذشت ۲۴۰ق)، ص۱۰۹؛ اخبار الطوال، ابوحنیفه دینوری (درگذشت ۲۸۲ق)، ص۱۳۹؛ تاریخ کبیر، بخاری (درگذشت ۲۵۶ق)، ج۶، ص۱۳۸؛ المصنف، ابن ابی‌شیبه کوفی (درگذشت ۲۳۵ق)، ج۸، ص۴۱؛ تاریخ طبری، طبری (درگذشت ۳۱۰ق)، ج۳، ص۲۶۵؛ المعارف، ابن قُتَیبه دینَوری (درگذشت ۲۷۶ق)، ص۱۸۳؛ فتوح، أحمد بن أعثم کوفی (درگذشت ۳۱۴ق)، ج۲، ص۲۳۲۹؛ موطأ، مالک بن انس (درگذشت ۱۷۹ق)، ج۲، ص۸۲۴؛ الآحاد والمثانی، ضحاک (درگذشت ۲۸۷ق)، ج۱، ص۱۰۲؛ المصنف، عبدالرزاق صنعانی (درگذشت ۲۱۱ق)، ج۱۱، ص۳۱۵؛ مسند احمد، احمد بن حنبل (درگذشت ۲۴۱ق)، ج۱، ص۵۵؛ طبقات الکبری، محمد بن سعد (درگذشت ۲۳۰ق)، ج۳، ص۳۶۴؛ أنساب الأشراف، بلاذری (درگذشت ۲۷۹ق)، ج۱۰، ص۴۳۹؛ المحبر، محمد بن حبیب هاشمی بغدادی (درگذشت ۲۴۵ق)، ص۱۴؛ الثقات، ابن‌حبان (درگذشت ۳۵۴ق)، ج۲، ص۲۳۸؛ مسند ابن‌جعد، علی بن جعد بن عبید (درگذشت ۲۳۰ق)، ص۱۹۵؛ التنبیه والإشراف، علی بن حسین مسعودی (درگذشت ۳۴۵ق)، ص۲۵۰؛ استیعاب، ابن عبدالبِرّ (درگذشت ۴۶۳ق)، ج۳، ص۱۱۵۲؛ بالمعجم الکبیر، طبرانی (درگذشت ۳۶۰ق)، ج۱، ص۷۰؛ مستدرک، حاکم نیشاپوری (درگذشت ۴۰۵ق)، ج۳، ص۹۲؛ التعدیل والتجریح، سلیمان بن خلف باجی (درگذشت ۴۷۴ق)، ج۳، ص۱۰۵۴؛ سنن کبری، بیهقی (درگذشت ۴۵۸ق)، ج۸، ص۱۵۰؛ البدء و التاریخ، مطهر بن طاهر مقدسی (درگذشت ۵۰۷ق)، ج۵، ص۱۹۱؛ تاریخ مدینۀ دمشق، ابن عساکر (درگذشت ۵۷۱ق)، ج۴۴، ص۱۴؛ صفوه الصفوه، ابن جوزی (درگذشت ۵۹۷ق)، ج۱، ص۲۹۱؛ الإنباء، ابن‌عمرانی (درگذشت ۵۸۰ق)، ص۴۸؛ اُسدالغابه، ابن‌اثیر (درگذشت ۶۳۰ق)،ج۴، ص۷۷ ؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، (درگذشت ۶۵۶ق)، ج۱۲، ص۱۸.}}
# بر اساس گزارش‌های تاریخی، [[بیعت]] با [[عثمان بن عفان|عثمان]]، خلیفه بعد از عمر، در اواخر ذی‌الحجة یا اوائل [[محرم الحرام|ماه محرم]] صورت گرفته است که این ماجرا با نظریه مشهور منطبق است.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۹۴؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۶۲.</ref>   
# بر اساس گزارش‌های تاریخی، [[بیعت]] با [[عثمان بن عفان|عثمان]]، خلیفه بعد از عمر، در اواخر ذی‌الحجة یا اوائل [[محرم الحرام|ماه محرم]] صورت گرفته است که این ماجرا با نظریه مشهور منطبق است.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۹۴؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۶۲.</ref>   
#مردم [[کاشان]] که برگزارکننده مراسم نهم ربیع‌الاول در محل بنای ابولؤلؤ بوده‌اند، ابتدا آن را در ماه ذی‌الحجه برپا می‌کر‌دند.<ref>افندی اصفهانی، میرزا عبدالله، تحفه فیروزیه (گزارشی از کتاب)، به کوشش رسول جعفریان، قم، بی‌جا، ۱۳۷۸ش، ص۸۲.</ref>
#مردم [[کاشان]] که برگزارکننده مراسم نهم ربیع‌الاول در محل بنای ابولؤلؤ بوده‌اند، ابتدا آن را در ماه ذی‌الحجه برپا می‌کر‌دند.<ref>افندی اصفهانی، میرزا عبدالله، تحفه فیروزیه (گزارشی از کتاب)، به کوشش رسول جعفریان، قم، بی‌جا، ۱۳۷۸ش، ص۸۲.</ref>