پرش به محتوا

ترتیل: تفاوت میان نسخه‌ها

۸۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۹ مارس ۲۰۱۴
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''تَرْتیل'''، یکی از آداب تلاوت [[قرآن کریم]] است که بر اساس آن [[قرآن]] همراه با تدبر و صوتی دلنشین  تلاوت می گردد و افزون بر اینکه واژه ای قرآنی است در سیره [[پیامبر اسلام]] به آن توجه شده است، و امروزه یکی از دلنشین ترین شیوه های قرائت قرآن می باشد که قاریان بسیاری، قرآن را با این شیوه تلاوت می کنند.
'''تَرْتیل'''، یکی از آداب تلاوت [[قرآن کریم]] است که بر اساس آن [[قرآن]] همراه با تدبر و صوتی دلنشین  تلاوت می گردد و افزون بر اینکه واژه ای قرآنی است در سیره [[پیامبر اسلام]] به آن توجه شده است، و امروزه یکی از دلنشین ترین شیوه های قرائت قرآن می باشد که قاریان بسیاری، قرآن را با این شیوه تلاوت می کنند.
===ریشه ترتیل===
===ریشه ترتیل===
واژه «ترتیل» از «رَتَل»، به معنى «منظم بودن و مرتب بودن» گرفته شده است، برای همین کسى که دندان هایش خوب و منظم و مرتب باشد، عرب به او «رتل الاسنان» مى گوید، و بدین جهت ترتیل به معنى پى در پى آوردن سخنان یا آیات از روى نظم و حساب، گفته شدi و بر اثر کاربرد آن در [[قرآن]] مفاهیم دیگری از قبیل نیکو کردن کلام، آرام و شمرده خواندن، بدان افزوده شده است <ref> زید بن علی، 352؛ [[طبری]]، 80/29؛ طوسی، التبیان، 162/10؛ راغب 341؛ میبدی 261/10؛ ابوالفتوح، 11/ 298؛ ابن منظور، ذیل رتل</ref>
واژه «ترتیل» از «رَتَل»، به معنى «منظم بودن و مرتب بودن» گرفته شده است، برای همین کسى که دندان هایش خوب و منظم و مرتب باشد، عرب به او «رتل الاسنان» مى گوید، و بدین جهت ترتیل به معنى پى در پى آوردن سخنان یا آیات از روى نظم و حساب، گفته شدi و بر اثر کاربرد آن در [[قرآن]] مفاهیم دیگری از قبیل نیکو کردن کلام، آرام و شمرده خواندن، بدان افزوده شده است.<ref> زید بن علی، ص 352؛ طبری، ج 80، ص 29؛ طوسی، التبیان، ج 10، ص 162؛ راغب، ص 341؛ میبدی، ج 10، ص 261؛ ابوالفتوح، ج 11، ص 298؛ ابن منظور، ذیل رتل</ref>
ترتيل كه در لغت به معني منظّم و مرتّب ساختن است در اصطلاح، به مفهوم خواندن آيات قرآن همراه با تأنّي و نظم لازم و اداي صحيح حروف و تبيين كلمات و دقّت و تأمّل در مفاهيم آيات و انديشه در نتايج آن است.
ترتيل كه در لغت به معني منظّم و مرتّب ساختن است در اصطلاح، به مفهوم خواندن آيات قرآن همراه با تأنّي و نظم لازم و اداي صحيح حروف و تبيين كلمات و دقّت و تأمّل در مفاهيم آيات و انديشه در نتايج آن است.
===ترتیل در قرآن و روایات===
===ترتیل در قرآن و روایات===
واژه ترتیل و هم خانواده‌های آن، 4 بار در [[قرآن کریم]] به کار رفته است که به دو معنا دلالت دارد:
واژه ترتیل و هم خانواده‌های آن، 4 بار در [[قرآن کریم]] به کار رفته است که به دو معنا دلالت دارد:
#نخست به معنای  پیوسته و به تدریج نازل کردن آیات و [[سوره]] های قرآن کریم از سوی خداوند، در طول دوران [[رسالت]] [[پیامبر اکرم]  می باشد و آیه شریفه 32 [[سوره فرقان]]''«وَ قالَ الَّذينَ کَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً کَذلِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَکَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتيلاً»'' .<ref>فرقان 32/25</ref> و جمله "رَتَّلْناه ترتيلاً" اشاره به اين دارد كه آيات قرآن گرچه تدريجا و در مدت 23 سال نازل شده است، اما اين [[نزول تدريجی]] بر اساس نظم و حساب و برنامه‏اي بوده است، به گونه‏اي كه در افكار رسوخ كرده و دلها را مجذوب خود سازد.و [[حدیث|روایت]] [[پیامبر اکرم]](ص) به این معنا اشااره دارد: «تمامی قرآن، آیه‌آیه و حرف‌ حرف (شمرده و کلمه‌ کلمه) بر من نـازل شده اسـت». <ref> حلبـی، 260/1</ref>
#نخست به معنای  پیوسته و به تدریج نازل کردن آیات و [[سوره]] های قرآن کریم از سوی خداوند، در طول دوران [[رسالت]] [[پیامبر اکرم]  می باشد و آیه شریفه 32 [[سوره فرقان]]''«وَ قالَ الَّذينَ کَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً کَذلِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَکَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتيلاً»'' .<ref>فرقان 32/25</ref> و جمله "رَتَّلْناه ترتيلاً" اشاره به اين دارد كه آيات قرآن گرچه تدريجا و در مدت 23 سال نازل شده است، اما اين [[نزول تدريجی]] بر اساس نظم و حساب و برنامه‏اي بوده است، به گونه‏اي كه در افكار رسوخ كرده و دلها را مجذوب خود سازد.و [[حدیث|روایت]] [[پیامبر اکرم]](ص) به این معنا اشااره دارد: «تمامی قرآن، آیه‌آیه و حرف‌ حرف (شمرده و کلمه‌ کلمه) بر من نـازل شده اسـت».<ref> حلبـی، ج 1، ص 260</ref>
# دیگر به معنای شیوه تلاوت قرآن کریم است خداوند در [[سوره مزمل|سوره مزّمّل]]، دستورِ به ترتيل خواندن قرآن را بر پيامبر اسلام (ص) صادر مي‏ نمايد و آن حضرت را از شتابان خواندن قرآن نهی می کند: "و رَتّلِ القرآنَ ترتيلاً؛4/25و قرآن را به تأني و آرامي بخوان<ref>ابن ‏جزري، 208/1</ref>). در اینجا ترتیل در مقام [[تشریع]] به معنای شیوۀ خداپسندانه تلاوت [[قرآن]] است که همان شیوۀ خواندن [[کلام‌ خدا]] بر [[پیامبر اکرم]](ص) به هنگام نزول قرآن بوده است؛ چنان‌که پیامبر اکرم  فرموده‌اند: «شیوۀ محبوب قرائت قرآن نزد [[خداوند]] متعال همان شیوه‌ای است که قرآن بدان نازل شده است» و این همان شیوه ای است که خود [[رسول خدا]] قرآن را تلاوت می کردند که شنوندگان می توانستند حروف  کلمات آن را بشمارند. <ref>ابن جزری، النشر، همانجا، </ref>.
# دیگر به معنای شیوه تلاوت قرآن کریم است خداوند در [[سوره مزمل|سوره مزّمّل]]، دستورِ به ترتيل خواندن قرآن را بر پيامبر اسلام (ص) صادر مي‏ نمايد و آن حضرت را از شتابان خواندن قرآن نهی می کند: "و رَتّلِ القرآنَ ترتيلاً؛4/25و قرآن را به تأني و آرامي بخوان.<ref>ابن ‏جزري، ج 1، ص 208</ref>) در اینجا ترتیل در مقام [[تشریع]] به معنای شیوۀ خداپسندانه تلاوت [[قرآن]] است که همان شیوۀ خواندن [[کلام‌ خدا]] بر [[پیامبر اکرم]](ص) به هنگام نزول قرآن بوده است؛ چنان‌که پیامبر اکرم  فرموده‌اند: «شیوۀ محبوب قرائت قرآن نزد [[خداوند]] متعال همان شیوه‌ای است که قرآن بدان نازل شده است» و این همان شیوه ای است که خود [[رسول خدا]] قرآن را تلاوت می کردند که شنوندگان می توانستند حروف  کلمات آن را بشمارند. <ref>ابن جزری، النشر، همانجا، </ref>.


===تبیین قولی و فعلی ترتیل ===
===تبیین قولی و فعلی ترتیل ===
خط ۱۲: خط ۱۲:
====تبیین قولی ترتیل====
====تبیین قولی ترتیل====
همانگونه که پیشتر اشاره شد، در روایات زیادی به تبیین ترتیل پرداخته شده است که برخی از آنها به شرح ذیل است:
همانگونه که پیشتر اشاره شد، در روایات زیادی به تبیین ترتیل پرداخته شده است که برخی از آنها به شرح ذیل است:
[[پیامبر اکرم]] (ص)«ترتیل آن است که به هنگام قرائت قرآن حروف و کلمات آن را به شیوایی ادا و به خوبی بیان کنند و واضح گردانند» <ref> سیوطی، الدرر، 277/6. </ref>
[[پیامبر اکرم]] (ص)«ترتیل آن است که به هنگام قرائت قرآن حروف و کلمات آن را به شیوایی ادا و به خوبی بیان کنند و واضح گردانند».<ref> سیوطی، الدرر، ج 6، ص 277 </ref>
[[امام جعفر صادق]](ع) نیز فرموده‌ است: «من نمی‌پسندم که قرآن را در کمتر از یک ماه ختم کنند» <ref> [[کلینی]]، 617/2</ref>
[[امام جعفر صادق]](ع) نیز فرموده‌ است: «من نمی‌پسندم که قرآن را در کمتر از یک ماه ختم کنند».<ref> کلینی، ج2، ص 617</ref>
[[امام صادق]](ع )به هنگام تلاوت قرآن در پاسخ خطابهای «'''یا اَیُّها الناس'''» و «'''یا اَیُّها الَّذینَ آمَنوا'''» بگویید: «'''لَبَّیکَ رَبَّنا'''» <ref>طوسی، تهذیب...، 124/2؛ نیز نک‌ ‌: زرکشی، 1/450: «لبَّیکَ رَبّی و سَعدَیک»)</ref>
[[امام صادق]](ع )به هنگام تلاوت قرآن در پاسخ خطابهای «'''یا اَیُّها الناس'''» و «'''یا اَیُّها الَّذینَ آمَنوا'''» بگویید: «'''لَبَّیکَ رَبَّنا'''» <ref>طوسی، تهذیب...، ج 2، ص 124؛ نک‌ ‌: زرکشی، ج1، ص 450: «لبَّیکَ رَبّی و سَعدَیک»)</ref>
و هرگاه به آیه‌ای از آیات [[بهشت]] می‌رسید، آن را از خداوند متعال درخواست کنید و هرگاه به آیه عذاب می‌رسید، از آن به خداوند منّان پناه ببرید <ref> [[کلینی]]، 617/2، 618؛ طوسی، طبرسی، همانجاها؛ زرکشی، همانجا؛ مجلسی، همان، 342/67-343، 78/74).</ref>
و هرگاه به آیه‌ای از آیات [[بهشت]] می‌رسید، آن را از خداوند متعال درخواست کنید و هرگاه به آیه عذاب می‌رسید، از آن به خداوند منّان پناه ببرید <ref> [[کلینی]]، ج 2، ص 617-618؛ طوسی، طبرسی، همانجاها؛ زرکشی، همانجا؛ مجلسی، همان، ج 67، 342-343، ج 74، 78</ref>


====تبیین عملی ترتیل====
====تبیین عملی ترتیل====