مسجدالنبی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[مهدی عباسی]] فرزند [[منصور عباسی|منصور]]، در سال ۱۶۱ یا ۱۶۲، ۲۴۵۰ متر بر مسجد افزود، شمار ستون‌های مسجد را بیشتر کرد و بر تعداد درهای آن افزود. در این زمان مسجد بیست در داشت؛ چهار درِ شمالی، هشت درِ غربی و هشت درِ شرقی. در این بازسازی شمار زیادی از خانه‌های اطراف مسجد که هر کدام به نام [[صحابه]] ساکن در آنها شهرت داشت، تخریب و به مسجد افزوده شد؛ از جمله آنها خانه [[عبدالله بن مسعود]]، شُرَحْبیل بن حَسنة و مِسْور بن مَخْرمه بود.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۰۹.</ref>

=== '''آتش گرفتن مسجد''' ===

در سال ۶۵۴ هجری، سه سال پیش از سقوط [[عباسیان]]، مسجد النبی آتش گرفت و صدمات زیادی بر آن وارد شد.در این دوره ممالیک [[مصر]] معمارانی را برای بازسازی مسجد فرستادند و پس از آن، محمد بن قلاوون از ممالیک، سقف‌هایی در قسمت‌های غربی و شرقی مسجد زد. در سال‌های ۷۰۵ و ۷۰۶ قمری، رواق‌های دیگری نیز برای مسجد ساخته شد.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۱۰.</ref>

این مسجد پس از [[مسجدالحرام]]، مقدس‌ترین مسجد مسلمانان به شمار می‌آید و احکام فقهی ویژه‌ای دارد. وجود برخی اماکن در این مسجد و نیز در پیرامون آن، اهمیت مضاعفی به آن بخشیده است. مقبره و خانه پیامبر(ص) در این مسجد و همچنین وجود [[قبرستان بقیع]] که مدفن بزرگان صدر اسلام است، از آن جمله است.<ref>رک: جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۹.</ref> مسلمانان پیش یا پس از ادای فریضه [[حج]]، غالبا به [[زیارت]] این مسجد می‌روند و زیارت این مسجد را در کمال معنوی سفر حج خود موثر می‌شمارند.<ref>رک: امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۱۶۵-۱۶۹.</ref> مسجد النبی جایگاه ویژه‌ای نیز نزد شیعیان دارد. برخی از وجوه اهمیت این مسجد نزد شیعیان عبارت است از:

*جریان [[سد الابواب]] که در آن پیامبر از طرف خداوند مامور شد همه درهایی که به داخل مسجد باز می‌شد به جز در خانه [[امام علی علیه السلام|حضرت علی(ع)]] را ببندد.

*احتمال دفن حضرت فاطمه(س) درون مسجدالنبی بین قبر و منبر حضرت رسول(ص).<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۷۲.</ref>

*وجود [[بقیع]] در کنار مسجد و مقبره چهار [[امامان شیعه|امام شیعه]] در این قبرستان.<ref>رک: جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۹.</ref>

مسجد النبی افزون بر جای عبادت مسلمانان صدر اسلام، جایی برای گردهمایی و جماعت بود و در انسجام و اتحاد مسلمانان نقش مهمی را ایفا می‌کرد. در این مسجد تصمیم‌گیری‌های مهم سیاسی انجام گرفت و پیامبر اکرم(ص) از این مسجد، همچون مرکزی برای اداره حکومت و برگزاری جلسات سیاسی، نظامی و اجتماعی استفاده می‌کرد.<ref>برای نمونه رجوع کنید به پور حسین، «قانون مندی در حکومت نبوی»، ص۱۵۳.</ref>

*[[مسافر]] مخیّر است که در مسجد النبی نمازش را کامل یا [[نماز شکسته|شکسته]] بخواند.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص ۱۶۴.</ref>

*ورود [[جنب]]، [[عادت ماهیانه|حائض]] و [[نفاس|نُفَساء]] به مسجد النبی [[حرام]] است، اگر چه از یک در وارد و از در دیگر خارج شوند.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج1، ص 285.</ref>

پیامبر اکرم(ص)در آغاز، هنگام سخنرانی در مسجد مدینه به درخت خرما تکیه می‌­داد. سپس در سال هفتم یا هشتم هجری منبری برای ایشان ساخته شد.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۲۲.</ref> این منبر دو پله و جایی برای نشستن داشت.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، انتشارات فرهنگ و اندیشه، ج۱، ص۲۳۵.</ref>و روایاتی از پیامبر(ص) در فضیلت آن در منابع ذکر شده است.<ref>بیهقی، دلائل النبوة، ۱۳۶۱ش، ص۱۹۷.</ref> این منبر بعد از وفات پیامبر(ص) و تا زمان معاویه مورد استفاده بود. معاویه برای کسب اعتبار، قصد داشت این منبر را از مدینه به شام ببرد، اما مردم مدینه مانع این کار شدند. در سال ۶۵۴ق مسجد نبوی آتش گرفت و منبر اصلی سوخت. در سال ۶۶۴ق منبر جدیدی توسط حاکم مصر برای مسجد نبوی فرستاده شد. این منبر تا چند نوبت و در قرن‌های مختلف تعویض شد. تا اینکه در سال ۹۹۸ق منبری توسط سلطان مراد عثمانی فرستاده شد و تا امروز باقی مانده است.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۲۱.</ref>

در سال ۶۷۸ق نخستین گنبد توسط سلطان قلاوون مملوکی، روی مرقد مطهر بنا شد. در سال ۸۸۷ق سلطان قایتبای گنبد را که در اثر آتش سوزی آسیب دیده بود، از نو بنا کرد. همچنین در سال ۱۲۳۳ق در روزگار سلطان محمود عثمانی، گنبد بازسازی شد. در زمان سلطان عبدالحمید عثمانی، رنگ گنبد که تا آن زمان کبود بود به سبز تغییر پیدا کرد‌ و از آن پس، به «[[قُبة الخضراء]]» شهرت یافت. طبق سنت، هر از چند سال، رنگی روی رنگ پیشین می‌کشند.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۵.</ref>

* ''اخبار المدینة'' نوشته محمد بن حسن مخزومی، معروف به ابن زَباله(م.حدود۲۰۰ق.)، به ظاهر، نخستین کتابی است که در بخش هایی به معرفی مسجدالنبی پرداخته است. ابن زباله در این کتاب، گزارش‌هایی را از تاریخ مسجد و ساخت و ساز آن نقل کرده است. او همچنین مساحت مسجد و شرحی از وضعیت بناها و خانه‌های پیرامونی آن را نوشته است.

* ''تاریخ المدینة المنورة'' نوشته ابوزید عمرو بن شبّه النُمَیری، معروف به ابن شبّه(م ۲۶۲ق). در دهه های اخیر نسخه های خطّی از این کتاب به دست آمده و در چند نوبت و با تحقیق هایی مختلف چاپ شده است. مولف در این کتاب به معرفی شهر مدینه در سه دوره حیات پیامبر (ص) ، خلیفه دوم و خلیفه سوم پرداخته است.<ref>ابن شبّه، تاریخ مدینه منوره، ۱۳۸۰ش، ص۲.</ref> ابن شبه در ذیل مباحث مربوط به شهر مدینه، به معرفی مسجد النبی و آداب مربوط به آن نیز پرداخته است.

*''آثار اسلامی مکه و مدینه'' نوشته رسول جعفریان(معاصر). این کتاب در چندین نوبت توسط نشر مشعر چاپ شده است.

*''تاریخ المسجد النبوی الشریف'' نوشته محمد الیاس عبدالغنی (معاصر). مولف در این کتاب به طور مستقل مسجد النبی را مورد بررسی قرار داده است.