همسران امام حسن(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

درباره تعداد همسران امام حسن(ع) گزارش‌های مختلفی وجود دارد، در برخی از منابع به سبب نسبت کثرتِ طلاق زنان به امام حسن(ع)، او را مِطْلاق(زیاد طلاق‌دهنده) خوانده‌اند. گفته شده این اتهامی است که عباسیان برای مقابله با [[سادات حسنی]] مطرح کرده‌اند و اگر چنین چیزی صحت داشت [[معاویة بن ابی‌سفیان]] آن را دستاویزی علیه امام حسن(ع) قرار می‌داد. همچنین گزارش‌های تاریخی در این زمینه، از سه نفر نقل شده که از نظر علمای [[رجال]]، قابل اعتماد نیستند.

#زنی از قبیله بنی‌شیبان از خاندان همام بن مره{{یادداشت|او را به دلیل هم عقیده بودن با [[خوارج]] طلاق داد.(بلاذری،انساب الاشراف، ج۳، ص۱۴؛ قرشی، حیاة الامام الحسن بن علی، ج۲، ص۴۶۰، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۳۹.)}}

#[[جعده]] دختر [[اشعث بن قیس کندی]]

#ام کلثوم دختر فضل بن [[عباس بن عبدالمطلب]].

#نفیله [[ام ولد]] یا رمله: مادر [[قاسم بن حسن]].

#زینب دختر سُبَیع بن عبدالله (برادر [[جریر بن عبدالله بجلی]])

#عایشه خثعمیه:‌ {{یادداشت|امام حسن در زمان حیات امام علی(ع) با او ازدواج کرد. وقتی امام علی(ع) به شهادت رسید، او به زخم‌زبان به امام حسن گفت: خلافت بر تو گوارا باد. امام حسن به او فرمود: به خاطر شهادت پدرم شماتت می‌کنی؟ سپس او را طلاق داد و باقیمانده [[مهریه]] او را به همراه ۱۰ هزار درهم دیگر برای مخارج زندگی‌اش برای او فرستاد.(قرشی، حیاة الامام الحسن بن علی، ج۲، ص۴۵۹؛ تاریخ ابن عساکر، الامام الحسن، ص۱۵۴، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۴۰).}}

#صافیه (ام ولد)

! همسر !! نسب !! فرزندان !! توضیحات

| [[جعده دختر اشعث|جعده]] || دختر [[اشعث بن قیس]] || ... || در منابع آمده است او به تحریک [[معاویه]] امام حسن را مسموم کرد و به شهادت رساند.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۶.</ref>

| [[ام بشیر همسر امام حسن مجتبی|ام بشیر]] || دختر ابومسعود عقبة بن عمر انصاری || [[زید بن حسن بن علی علیه السلام|زید]]، [[ام الحسن دختر امام حسن|ام الحسن]] و [[ام الحسین دختر امام حسن|ام الحسین]] || ام الحسن با [[عبدالله بن زبیر]] ازدواج کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج‏۳، ص۷۳.</ref>

|[[خوله بنت منظور فرازی|خوله]] || دختر منظور بن زیاد فزاری || [[حسن مثنی]] || حسن مثنی در زمان خود عهده‌دار صدقات [[امیرمومنان]] بود.<ref>قمى، منتهى الآمال، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۵۷۵.</ref>

| [[حفصه دختر عبدالرحمن بن ابی بکر|حفصه]] || دختر عبدالرحمن بن ابی بکر || ... || ...

| [[ام اسحاق دختر طلحه بن عبیدالله تیمی|ام اسحاق]] || دختر طلحه بن عبیدالله تیمی || [[حسین بن حسن بن علی بن ابی طالب|حسین]]، طلحه و فاطمه || ...

| [[هند دختر سهیل بن عمرو|هند]] || دختر سهیل بن عمرو || ... || در برخی نقل‌ها، مسموم کردن امام حسن(ع) به هند نسبت داده شده است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۵۹.</ref>

| چند همسر دیگر || ... || [[عبدالرحمن بن حسن بن علی بن ابی طالب|عبدالرحمن]]، [[ام عبدالله]]، ام سلمه و رقیه || ام عبدالله، همسر [[امام سجاد]] و مادر [[امام باقر]] و جزو [[اسیران کربلا]] بود.

در منابع تاریخی، حداکثر نام ۱۸ همسر برای امام حسن(ع) آمده است،<ref>شوشتری، رسالة فی تواريخ النبی و الآل، ص۷۱-۷۲؛ حقایق پنهان، پژوهشی در زندگانی سیاسی امام حسن، ص۳۳۹-۳۴۰؛ نیز ببینید: قرشی، حیاة الإمام الحسن بن على،۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۵۵-۴۶۰</ref> با این وجود ارقام ۲۵۰،<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۰.</ref>۲۰۰،<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة،  ج۵، ص۷۴</ref>،۹۰<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۵</ref>،۷۰<ref>مجلسی، بحار الانوار، بیروت ۱۳۶۳ش، ج۴۴، ص۱۷۳.</ref> و ۷۰۰ یا ۱۰۰۰<ref>ابن کثیر، ج۵، ص۵۰۵</ref>برای تعداد همسران وی ذکر شده است.

برخی منابع با اشاره به کثرت ازدواج و [[طلاق]] وی، او را «مِطلاق» (بسیار طلاق‌دهنده) خوانده‌اند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۷ق، ج۱۰، ص۲۹۰ و ۳۰۲؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۵؛ کلینی، الکافى، ۱۳۶۲ش، ج۶، ص۵۶.</ref> بر پایه برخی از روایات امام علی(ع) از ازدواج‌ها و طلاق‌های‌ مکرّر‌ امام‌ حسن، اظهار نگرانی کرده<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۵، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۵۰</ref> و به علت مطلاق بودن امام حسن از ازدواج با او نهی کرده است<ref>برقی، المحاسن، ج۲، ص۶۰۱، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۴۳</ref> همچنین از مردم [[کوفه]] خواست که به او‌ زن ندهند.<ref>کلینی، الکافی، ج۶، ص۵۶، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۴۲</ref> قرشی این اخبار را برساخته [[عباسیان]] با هدف مقابله با [[سادات حسنی]] دانسته است.<ref>قرشی‏، حیاة الامام الحسن بن على، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۵۳-۴۵۴.</ref>

همچنین واقدی <ref>مجموعه مقالات همایش سبط‌ النبی، ج۳، ص۴۲۵-۴۲۶</ref> و مدائنی<ref>ابن عدی، الکامل، ج۵، ص۲۱۳، به نقل از تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلام، ص۱۳۴</ref> که این گزارش ها را نقل کرده اند،  را در نقل حدیث ضعیف دانسته‌اند و درباره ابوطالب مکی گفته اند او به بیماری اختلال حواس مبتلا بوده و وقتی به [[بغداد]] رفت و علمای این شهر از بیماری او آگاه شدند، از او کناره گرفتند.<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۳، ص۸۹، به نقل از تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلام، ص۱۳۷</ref>

 

از نظر محتوایی نیز اشکالاتی بر این گونه گزارش‌ها ذکر شده است از جمله:

#عدم تناسب میان تعداد همسران و تعداد فرزندان: مورخان برای امام حسن (ع)، از هفت تا ۳۱ فرزند نقل کرده‌اند<ref>نگاه کنید به: به البدء و التاریخ، ج۵، ص۷۴؛ کشف الغمه، ج۲، ص۱۵۲؛ ناسخ التواریخ، جلد امام حسن (ع)، ص۲۷۰؛ تذکرة الخواص، ص۲۱۲؛ ذخائرالعقبی، ص۱۴۳؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۲۸.</ref> این تعداد با داشتن صدها همسر تناسبی ندارد.{{مدرک}}

#امام حسن در زمان [[خلافت امام علی(ع)]] و پس از [[شهادت]] او و حتی پس از [[صلح امام حسن|صلح]] با [[معاویه]] و بازگشت به [[مدینه]]، فعالیت‌های اجتماعی، عمرانی و کشاورزی داشت. همچنین زمان زیادی را برای عبادت و امور دینی اختصاص می‌داد به گونه‌ای که بیست بار برای زیارت [[کعبه|خانه خدا]] پیاده از مدینه به [[مکه]]‌ رفت و چنین فردی نمی‌تواند سرگرم این گونه مسائل باشد.<ref>مجموعه مقالات همایش سبط‌ النبی، ج۳، ص۴۳۹-۴۴۰</ref>