اقسام حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

==تقسیم احادیث بر اساس تعداد راویان==

{{اصلی|خبر متواتر}}

خبر متواتر [[حدیث|روایتی]] است که راویان آن در هر طبقه متعدد باشند، به حدی که تبانی آنها بر جعل خبر و کذب ممکن نباشد، به همین دلیل اطمینان داریم این احادیث از [[معصوم]] صادر شده و هم در اعتقادات و هم در [[فقه]] معتبر هستند.

{{اصلی|خبر واحد}}

اگر روایتی ویژگی بالا را نداشته باشد خبر واحد حساب می‌شود. اگر در [[خبر واحد]]، در هر طبقه از سند حداقل سه راوی وجود داشته باشد به آن [[خبر مستفیض]] گفته می‌شود.

==تقسیم احادیث بر اساس سند داشتن==

===حدیث مسند===

خبر یا حدیث مُسنَد یعنی خبری که دارای سند بوده و در سند آن اسامی همه [[:رده:راویان|راویان]] از زمان [[معصوم]] تا زمان مکتوب شدن در کتابهای معتبر و مشهور معلوم باشد. اصالت داشتن کتاب‌های مشهوری مانند [[کتب اربعه]] از جهت تاریخی و کتابشناسی کاملا قابل اثبات است.

====موقوف====

موقوف دو اصطلاح دارد:

به روایتی که سلسله سند آن به یکی از [[تابعی|تابعان]] منتهی شود، مقطوع می‌گویند. این اصطلاح بیشتر در روایات اهل سنت رایج است. حدیث مقطوع مانند موقوف به رغم اتصال سند، از نظر محدثان [[شیعه]] فاقد حجیت است. در حقیقت مقطوع همان موقوف است، منتهی از [[تابعی]] و یا کسی که در حکم اوست مانند مصاحبین و یا تابعین مصاحبین [[ائمه(ع)]] روایت کند، نه از صحابی. بدیهی است این گونه اقوال و افعال، عدم انتسابش به معصوم روشن‌تر و وضعش از موقوف بدتر خواهد بود.

==تقسیم احادیث بر اساس اعتبار سند==

محدثان [[اهل سنت]] از دیر زمان، حدیث را به سه نوع اصلی تقسیم می‌کردند: صحیح و حَسَن و ضعیف.

===حدیث صحیح===

{{اصلی|حدیث صحیح}}

حدیث صحیح خبری است که سلسله سند توسط [[:رده:راویان|راویانی]] ثقه (قابل اعتماد) و [[امامیه|امامی]] [[مذهب]] به [[معصوم]] متصل گردد.

===حدیث مُوَثَّق===

حدیث مُوَثَّق خبری است دارای سند کامل که نسبت به کلیه افراد سلسله سند در [[کتابهای رجال]] [[شیعه]] <ref>. قید مزبور (تصریح به وثاقت در کتب شیعه) از این لحاظ است که نسبت به بعض راویان حدیث در کتب رجال اهل سنت تصریح به وثاقت شده است، ولی از این رو که آنان کلیه صحابه را عادل می‌دانند و به جهات دیگر، این تعدیل از نظر امامیه معتبر نیست </ref> تصریح به وثاقت شده باشد، اگر چه بعضی از افراد زنجیره [[حدیث]]، غیر [[امامیه|امامی]] باشند، مانند [[علی بن فضال]] و [[ابان بن عثمان]].

===حدیث حَسَن===

حدیث حَسَن خبری است که سند آن متصل بوده و تمامی [[:رده:راویان|راویان]] آن [[امامی]] [[مذهب]] و ممدوح باشند. (الفاظ مفید مدح: مُتقن، حافظ، ظابط، مشکور، زاهد، قَریب الامر)

===حدیث قوی===

حدیث قوی به نظر [[امامیه]] روایتی است که همه رجال سند و [[:رده:راویان|راویان]] آن [[امامیه|امامی]] باشند (و به نظر [[اهل سنت]] روایتی است که همه راویان آن عادل و منضبط باشند) ولی نسبت به بعضی از آنان مدح یا ذمی نرسیده باشد.

===حدیث ضعیف===

حدیث ضعیف روایتی که شروط یکی از اقسام «صحیح، حسن، موثق، قوی» در آن جمع نباشد، ضعیف خواهد بود. یعنی اگر حتی یک راوی (در صورتی که تنها یک راوی در آن طبقه باشد) شرایط اطمینان آور را از دست بدهد، آن روایت ضعیف خواهد بود.<ref>وصول الاخیار، ص۸۰</ref> گاهی ضعیف بر روایت مجروح نیز اطلاق شده است.

===اقسام خبر ضعیف===

اقسام خبر ضعیف عبارتند از:

====مجهول====

حدیث مجهول حدیثی است که یک یا چند راوی آن ناشناخته باشند یا در منابع رجالی (که راویان را معرفی می‌کنند) اظهار نظری که وثاقت یا عدالت او را ثابت نکند بیان نشده باشد.

====مُهمَل====

حدیث مُهمَل، یک نوع از خبر مجهول است؛ یعنی خبری که حداقل یک راوی مجهول و ناشناخته دارد که نامی از او در کتابهای رجالی نیامده است.

====موضوع====

حدیث موضوع یا حدیث مجعول حدیثی است که راوی به دروغ مطلبی را به [[معصوم]] نسبت داده باشد.

====شاذ====

حدیثی که راوی آن متهم به کم حافظه بودن در سراسر عمرش باشد.

====مُختلِط====

حدیثی که راوی متهم به کم حافظه بودن در پیری یا اوقات خاصی باشد.

====متروک====

حدیثی که یکی از راویان آن متهم به دروغگویی یا بدعت باشد، چه این [[روایت]] را به دروغ نقل کرده باشد یا خیر.

====مطروح====

خبری است که مضمون آن مخالف دلیل قطعی باشد و هیچ گونه تأویلی در مورد آن ممکن نباشد.

====مُعَلَّل====

خبری است که در سند یا متن آن خدشه‌ای است که صحت خبر را زیر سؤال می‌برد.

====مُضطَرِب====

خبری است که به دو گونه روایت شده باشد. مثلا در یک روایت، راوی با واسطه و در روایت دیگر بدون واسطه از کسی نقل حدیث کرده باشد که این اضطراب، اضطراب در سند نامیده می‌شود. گاهی اضطراب در متن حدیث است، به این گونه که راوی، [[حدیث]] را به دو شکل و با دو معنای متفاوت نقل کرده باشد که از این گونه حدیث به مختلف النسخه نیز تعبیر شده است.

====مَقلوب====

خبری است که در سند یا متن آن قلبی (جابجایی) صورت گرفته باشد. قلب در سند، مانند این که محمد بن الحسین، حسین بن محمد ذکر شده باشد، و معلوم نباشد کدامیک صحیح است. قلب در متن، یعنی کلمات در دو متن جابجا نقل شده باشند.

به دو معنا به کار می‌رود: یا حدیثی که فهم معنای آن دشوار است، و یا حدیثی که در سلسله سند آن دو راوی یا بیشتر حذف شده باشد.<ref>اصول الحدیث و احکامه، ص۹۶</ref>

==تقسیم احادیث بر اساس متن روایت==

روایتی که مضمون آن بر [[معصوم]] [[وحی]] می‌شود و خود معصوم برای بیان آن معنا الفاظی را می‌سازد برخلاف [[قرآن]] که لفظ و معنا هر دو از سوی خداوند بر [[پیامبر(ص)]] وحی شده بود.

==تقسیم بر اساس عمل به روایت==

{{اصلی|حجیت حدیث}}

حدیث منسوخ حدیثی است که حُکم آن توسط حکم حدیث ناسخ برداشته شده باشد.

==پانویس==

<references />

==منابع==

* خطیب بغدادی، کفایه فی علم الروایة، چاپ احمد عمر هاشم بیروت