مکتب تفکیک: تفاوت میان نسخه‌ها

| مخالفان        =  

}}

'''مکتب تفکیک''' یا '''مکتب مَعارفی خراسان'''، اندیشه‌ای مبتنی بر خالص‌سازی معارف دینی و تفکیک و جدایی آن از اندیشه‌های [[فلسفه اسلامی|فلسفی]] و عرفانی که آغازگر آن [[میرزا مهدی اصفهانی]] در [[مشهد]] بوده است. میرزا مهدی اصفهانی، [[سید موسی زرآبادی]]، [[محمود حلبی]]، محمدباقر ملکی میانجی، [[میرزا جواد آقا تهرانی|میرزا جواد تهرانی]]، [[حسنعلی مروارید]]، [[هاشم قزوینی]]، [[مجتبی قزوینی]]، [[جعفر سیدان]] و [[محمدرضا حکیمی]]، از اندیشمندان این مکتب دانسته می‌شوند. کتاب‌ها و مقالات فراوانی در رد و تأیید این اندیشه نگاشته شده است. [[عبدالحسین خسروپناه]]، با ذکر ویژگی‌های مکتب تفکیک در سه دوره تاریخی (١ـ دوره میرزا مهدى اصفهانی ٢ـ دوره مجتبی قزوینی و میرزا جواد تهرانی ٣ـ دوره‌ سید جعفر سیدان)، مکتب تفکیک امروزین را متفاوت از مکتب تفکیک دوره‌های پیشین دانسته است.

* تقدم دین در اختلاف میان دین و عقل.<ref>حکیمی، «عقل خودبنیاد دینی».</ref>

{{پایان}}

==مخالفت با فلسفه==

نظریه‌پردازان مکتب تفکیک در مواجهه با فلسفه، دارای موضعی یکسان تلقی نشده‌اند؛ چرا که متقدمان مکتب تفکیک مانند [[میرزا مهدی اصفهانی]] و [[محمود حلبی]]، به ضدیت با فلسفه شناخته می‌شوند؛<ref>موسوی، آیین و اندیشه، ۱۳۸۲ش، ص۲۲.</ref>  چنانکه میرزا مهدی اصفهانی، فلاسفه را ویرانگران دین شمرده<ref>فلاسفة الاسلام هادمون للاسلام و لیسوا بخادمین له (تقریرات میرزا مهدی اصفهانی، به قلم محمود حلبی، ص۲۵).</ref> و همهٔ گزاره‌های فلسفی را در تضاد با تعالیم الهی می‌داند<ref>لتری مناقضة کل ما جاء به الشریعة مع جمیع قواعد الفلسفة (تقریرات میرزا مهدی اصفهانی، به قلم محمود حلبی، ص۱۷۸).</ref> و قیاس ابلیس در تمرد از امر الهی را برهان فلسفی می‌شمرد{{یادداشت|ان قیاس ابلیس کان بصورة البرهان}} و همهٔ قضایای حقیقیه و خارجیه را باطل می‌داند<ref>ان القضایا الحقیقیة و الخارجیة من العلوم الاصطلاحیة مؤسسة علی اساس باطل (اصفهانی، المواهب السنیه، ص۴۱).</ref> و مدرسین فلسفه را فریبکار می‌خواند.<ref>لولا تدلیس المعلمین و مدرسی کتب الفلاسفة لما اطمئن نفس الطلبة (اصفهانی، تقریرات، ص۱۲).</ref> شیخ محمود حلبی، فلسفه را زیان‌آورترین مطالب دانسته و آن را دشمن بزرگ معارف الهی خوانده است.<ref>حلبی، دروس معارف الهیه، درس ۸.</ref> در درس‌های حلبی، مواردی از بدگویی و دشنام‌گویی خطاب به فلاسفه و عرفا دیده می‌شود.<ref>خاک بر دهانشان و آتش بر زبانشان. مرحوم میرزا می‌فرمودند اگر یک نفر به محی الدین بگوید ای ... ای کثافت! قطعاً باید خوشش بیاید چون وصف اکملیت اوست (حلبی، دروس معارف الهیه، درس ۴۷).</ref> [[مجتبی قزوینی]] نیز طریق قرآن و سنت را مخالف طریق فلسفه می‌داند.<ref>قزوینی، بیان الفرقان، ج۱، مقدمه، ص۲.</ref>

==دوره‌های تفکیک==

عبدالحسین خسروپناه، در کتاب جریان‌شناسی فکری ایران معاصر، مکتب تفکیک را دارای سه دوره دانسته است؛

* دوره نخست، دوره مؤسسان و متقدمان؛ یعنی میرزا مهدی اصفهانی و محمود حلبی که فلسفه و اسلام را ناسازگار می‌دانسته‌اند. برخی از مهمترین دیدگاه‌های دوره اول مکتب تفکیک بدین شرح است:

::#[[عقل]]، عبارت از نور صریح و خارج از حقیقت انسان و معلوم و معقولات.

::#عدم حجیت قطع و [[یقین]]، مگر اینکه از طریق کتاب و سنت باشد.

::#جایگزینی عقل فلسفی با عقل فطری.

* دوره دوم، دوره کسانی از جمله [[مجتبی قزوینی]]، [[میرزا جواد آقا تهرانی|میرزا جواد تهرانی]] دانسته شده که با قلم محمدرضا حکیمی شناخته می‌شوند. دیدگاه‌های مهم این دوره عبارت است از:

::#خالص ماندن شناخت‌های قرآنی و سره‌فهمی معارف اسلامی، به عنوان هدف این جریان فکری.

::#منابع دین‌شناسی نزد مکتب تفکیک، استناد و تعقل است.

::#محدودیت توان عقل و عدم انحصار تعقل در روش‌های فلسفی.

* دوره سوم، دوره‌ای است که [[سید جعفر سیدان]]، آغازگر آن دانسته شده است. برخی از نظریات وی بدین شرح است:

::# [[عقل]] عبارت است از ابزار ادراک.

==چهره‌های شاخص==

==آثار مهم==

* معارف القرآن، نوشته عبدالله واعظ یزدی<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/21021 حجتی نیا،غلامحسین، مقاله کتابشناسی مکتب تفکیک، پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، آذر و دی ۱۳۷۸ - شماره ۱۹].</ref>

{{پایان}}

==کتاب‌شناسی و آثار انتقادی==

هادی ربانی کتابی با عنوان کتاب‌شناسی توصیفی مکتب تفکیک منتشر کرده است و ۹۰۶ منبع مرتبط با اندیشه تفکیک را در آن معرفی کرده است. <ref>ربانی، تکمله کتاب‌شناسی توصیفی مکتب تفکیک، ص۸۳.</ref> محدوده زمانی این آثار تا پایان سال ۱۳۸۸ش است.<ref>ربانی، تکمله کتاب‌شناسی توصیفی مکتب تفکیک، ص۸۳.</ref> ربانی در مقاله‌ای دیگر که با هدف تکمیل کتاب خودش نگاشته است، ۸۰ منبع دیگر را نیز معرفی کرده است.<ref>ربانی، تکمله کتاب‌شناسی توصیفی مکتب تفکیک، ص۸۳-۹۶.</ref>  

| رؤیای خلوص؛ بازخوانی مکتب تفکیک || سید حسن اسلامی || قم || بوستان کتاب || ۱۳۸۷

|}

==پانویس==

{{پانویس|2}}

== منابع ==

{{منابع}}