۱۶٬۵۸۰
ویرایش
مؤمن الطاق: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Ahmadnazem (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
| آثار = الاحتجاج فی إمامة أمیرالمؤمنین(ع) • نظراتش بر رد خوارج • مناظرات با أبی حنیفة • الإمامة • المعرفة • الرد علی المعتزلة فی إمامة المفضول • الجمل فی أمر طلحة و الزبیر و عائشة • إثبات الوصیة • کتاب افعل لا تفعل | | آثار = الاحتجاج فی إمامة أمیرالمؤمنین(ع) • نظراتش بر رد خوارج • مناظرات با أبی حنیفة • الإمامة • المعرفة • الرد علی المعتزلة فی إمامة المفضول • الجمل فی أمر طلحة و الزبیر و عائشة • إثبات الوصیة • کتاب افعل لا تفعل | ||
}} | }} | ||
''' | '''محمّد بن علی بن نعمان بی‌أبی طریفة بجلی کوفی'''(درگذشت ۱۶۰ق یا پس ۱۸۰ق) ملقب به '''مؤمن الطاق'''، از شاگردان [[امام صادق(ع)]] و متکلمان شیعه در قرن دوم قمری و بنا به برخی منابع از اصحاب [[امام باقر]] و [[امام کاظم]] علیهماالسلام. | ||
تخصص ابوجعفر احول در [[کلام]] و مناظره | تخصص ابوجعفر احول در [[کلام]] و مناظره بود. عناوین آثار و مناظراتی که از وی نقل شده، بیشتر جنبه کلامی دارد. با این حال مناظرات [[فقه|فقهی]] با [[ابوحنیفه]] و اشعاری نیز از وی نقل شده است. برخی مخالفان او، عقائد غیر توحیدی و فرقه نعمانیه را به او نسبت داده‌اند، که از سوی علمای [[شیعه]] رد شده است. | ||
روایاتی از وی در کتب حدیثی شیعه نقل شده است علمای رجالی شیعه او را مدح یا [[توثیق]] کرده‌اند. احول، بی واسطه از امام صادق(ع) و با واسطه از [[امام سجاد]] و امام باقر علیهمالسلام [[روایت]] کرده است. برخی [[اصحاب اجماع]] مانند [[حسن بن محبوب]] و [[ابان بن عثمان]] از وی روایت کرده‌اند. | روایاتی از وی در کتب حدیثی شیعه نقل شده است علمای رجالی شیعه او را مدح یا [[توثیق]] کرده‌اند. احول، بی واسطه از امام صادق(ع) و با واسطه از [[امام سجاد]] و امام باقر علیهمالسلام [[روایت]] کرده است. برخی [[اصحاب اجماع]] مانند [[حسن بن محبوب]] و [[ابان بن عثمان]] از وی روایت کرده‌اند. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
== جایگاه در کلام == | == جایگاه در کلام == | ||
[[شیخ طوسی]] در [[الفهرست (طوسی)|الفهرست]] او را متکلمی حاذق دانسته که در بحث‌ها و مناظرات حاضر جواب بوده است.<ref>طوسی، الفهرست، ص۱۳۲.</ref> در مناظره مردی از اهل [[شام]] که امام صادق علیه‌السلام او را در هر بحثی به یک نفر ارجاع داد، در کلام به وی حواله | [[شیخ طوسی]] در [[الفهرست (طوسی)|الفهرست]] او را متکلمی حاذق دانسته که در بحث‌ها و مناظرات حاضر جواب بوده است.<ref>طوسی، الفهرست، ص۱۳۲.</ref> در مناظره مردی از اهل [[شام]] که امام صادق علیه‌السلام او را در هر بحثی به یک نفر ارجاع داد، در کلام به وی حواله داد.<ref> کشی، رجال، ص۲۷۶؛ مفید، ارشاد، ج۲، ص۱۹۵.</ref> | ||
پس از شهادت امام صادق(ع)، [[نعمان بن ثابت]]، به مؤمن طاق گفت: امامَت مُرد! او جواب داد: «أما امامک فمن المنظرین الی یوم الوقت المعلوم»: ولی امام تو تا روز معلومی - که خداوند تعیین نموده - زنده خواهد بود.<ref>ابن داود، رجال، ص۳۹۴.</ref> | مناظرات و گفت‌و‌گوهای وی با [[ابوحنیفه]] مشهور است.<ref>نجاشی، رجال، ص۳۲۶.</ref> [[احمد بن علی طبرسی|طبرسی]] در [[الاحتجاج]]<ref> طبرسی، احتجاج، ج۲، ص۳۷۸-۳۸۰.</ref> و خود او در کتاب مناظرات با أبی حنیفه آنها را گردآوردند.<ref>نجاشی، رجال، ص۳۲۶.</ref> از جمله پس از شهادت امام صادق(ع)، [[نعمان بن ثابت]]، به مؤمن طاق گفت: امامَت مُرد! او جواب داد: «أما امامک فمن المنظرین الی یوم الوقت المعلوم»: ولی امام تو تا روز معلومی - که خداوند تعیین نموده - زنده خواهد بود.<ref>ابن داود، رجال، ص۳۹۴.</ref> | ||
در بعضی اخبار آمده در امامت حضرت صادق(ع) با [[زید بن علی بن الحسین|زید بن علی بن حسین]]<ref>کشی، ص۱۸۶-۱۸۷.</ref> مناظره و او را مجاب کرد.<ref>قمی، سفینة البحار، ج۳، ص۵۶۷، ج۸، ص۱۲.</ref> مناظرتی از وی با ابوحنیفه<ref>قمی، سفینة البحار، ج۲، ص۴۶۶.</ref> [[ابن ابی خدره]]<ref>قمی، سفینة البحار، ج۲، ص۳۸۶.</ref>، ضحاک شادی از [[خوارج]]<ref>کشی، ص۱۸۸.</ref>، [[ابن ابی العوجاء]] و...<ref>قمی، سفینة البحار، ج۲، ص۴۰۰.</ref> نیز نقل شده است.<ref>اسد حیدر، الامام الصادق و المذاهب الاربعه، ج۳، ص۶۵-۶۸.</ref> | در بعضی اخبار آمده در امامت حضرت صادق(ع) با [[زید بن علی بن الحسین|زید بن علی بن حسین]]<ref>کشی، ص۱۸۶-۱۸۷.</ref> مناظره و او را مجاب کرد.<ref>قمی، سفینة البحار، ج۳، ص۵۶۷، ج۸، ص۱۲.</ref> مناظرتی از وی با ابوحنیفه<ref>قمی، سفینة البحار، ج۲، ص۴۶۶.</ref> [[ابن ابی خدره]]<ref>قمی، سفینة البحار، ج۲، ص۳۸۶.</ref>، ضحاک شادی از [[خوارج]]<ref>کشی، ص۱۸۸.</ref>، [[ابن ابی العوجاء]] و...<ref>قمی، سفینة البحار، ج۲، ص۴۰۰.</ref> نیز نقل شده است.<ref>اسد حیدر، الامام الصادق و المذاهب الاربعه، ج۳، ص۶۵-۶۸.</ref> | ||
او علاوه بر کلام، در فقه، حدیث نیز تبحر داشته است.<ref>اسد حیدر، الامام الصادق و المذاهب الاربعه، ج۳، ص۶۵.</ref> مناظره‌ای از وی با ابوحنیفه درباره طلاق<ref>اختصاص، ص۱۰۹؛ اسد حیدر، الامام الصادق و المذاهب الاربعه، ج۳، ص۶۸</ref> و متعه گزارش شده است.<ref>مامقانی ص۱۶۱.</ref> | او علاوه بر کلام، در فقه، حدیث نیز تبحر داشته است.<ref>اسد حیدر، الامام الصادق و المذاهب الاربعه، ج۳، ص۶۵.</ref> مناظره‌ای از وی با ابوحنیفه درباره طلاق<ref>اختصاص، ص۱۰۹؛ اسد حیدر، الامام الصادق و المذاهب الاربعه، ج۳، ص۶۸</ref> و [[متعه]] گزارش شده است.<ref>مامقانی ص۱۶۱.</ref> | ||
== راویت== | == راویت== | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
روایات منقول از وی در زمینه [[اعتقادات]] ([[امامت]] و فضائل [[امام علی(ع)]])<ref> کلینی، کافی، ج۱، ۱۷۶، ج۸، ص۲۵۶؛ قمی، تفسیر قمی، ج۱، ص۱۹۱.</ref> [[فقه]]<ref> کلینی، کافی، ج۱، ص۴۰، ج۳، ص۱۳، ۳۸،۵۰۹، ج۵، ص۳۰۵، ۴۵۷، ص۴۹۲؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۶، ص۲۱۱، ج۱، ص۴۳۹.</ref> و [[اخلاق]]<ref> کلینی، کافی، ج۲، ص۴۲۳، ج۳، ۳۲۲.</ref> است. | روایات منقول از وی در زمینه [[اعتقادات]] ([[امامت]] و فضائل [[امام علی(ع)]])<ref> کلینی، کافی، ج۱، ۱۷۶، ج۸، ص۲۵۶؛ قمی، تفسیر قمی، ج۱، ص۱۹۱.</ref> [[فقه]]<ref> کلینی، کافی، ج۱، ص۴۰، ج۳، ص۱۳، ۳۸،۵۰۹، ج۵، ص۳۰۵، ۴۵۷، ص۴۹۲؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۶، ص۲۱۱، ج۱، ص۴۳۹.</ref> و [[اخلاق]]<ref> کلینی، کافی، ج۲، ص۴۲۳، ج۳، ۳۲۲.</ref> است. | ||
== وثاقت == | == وثاقت == | ||
علمای رجالی شیعه مؤمن طاق را مدح و توثیق کرده‌اند. نجاشی او را مدح کرده است.<ref> نجاشی، ص۳۲۵</ref> و شیخ طوسی با عبارت ثقة از او یاد کرده است<ref>طوسی، رجال، ص۳۴۳.</ref> | علمای رجالی شیعه مؤمن طاق را مدح و توثیق کرده‌اند. نجاشی او را مدح کرده است.<ref> نجاشی، ص۳۲۵</ref> و شیخ طوسی با عبارت ثقة از او یاد کرده است<ref>طوسی، رجال، ص۳۴۳.</ref> البته کشی دو ذم درباره او نقل کرده است که [[آیت الله خوئی]] معتقد است که آنها علاوه بر ضعف سندی، دلالتی بر ذم مؤمن طاق ندارند.<ref>خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۱۷، ص۳۹-۴۰.</ref> | ||
== وصیت‌های امام صادق== | == وصیت‌های امام صادق== | ||
از امام صادق(ع) سفارش‌هایی در زمینه [[تقیه]]<ref> قمی، سفینة البحار، ج۴، ۱۸۶.</ref> [[مودت اهل بیت علیهم السلام|محبت اهل بیت]]، پرهیز از مراء، جدال<ref>تحف العقول، ص۳۰۹</ref> و... خطاب به مؤمن طاق نقل شده است. [[ابن شعبه حرانی]] در کتاب [[تحف العقول]] آنها گردآوردی شده است.<ref> ابن شعبه حرانی، ص۰۸-۳۱۳؛ اسد حیدر، الامام الصادق و المذاهب الاربعه، ج۳، ص۶۹.</ref> | از امام صادق(ع) سفارش‌هایی در زمینه [[تقیه]]<ref> قمی، سفینة البحار، ج۴، ۱۸۶.</ref> [[مودت اهل بیت علیهم السلام|محبت اهل بیت]]، پرهیز از مراء، جدال<ref>تحف العقول، ص۳۰۹</ref> و... خطاب به مؤمن طاق نقل شده است. [[ابن شعبه حرانی]] در کتاب [[تحف العقول]] آنها گردآوردی شده است.<ref> ابن شعبه حرانی، ص۰۸-۳۱۳؛ اسد حیدر، الامام الصادق و المذاهب الاربعه، ج۳، ص۶۹.</ref> | ||