پرش به محتوا

جزیه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۶۷ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۰
جز
افزایش ناوبری
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جز (افزایش ناوبری)
خط ۲: خط ۲:
'''جِزْیه‌'''، مالیات‌  غیرمسلمانان‌ [[اهل کتاب]] ساکن‌ در سرزمین‌های‌ اسلامی‌ به دولت اسلامی برای‌ تأمین‌ جان‌ و حفظ‌ دین‌ خود و کسب‌ حمایت‌ دولت‌ اسلامی‌.
'''جِزْیه‌'''، مالیات‌  غیرمسلمانان‌ [[اهل کتاب]] ساکن‌ در سرزمین‌های‌ اسلامی‌ به دولت اسلامی برای‌ تأمین‌ جان‌ و حفظ‌ دین‌ خود و کسب‌ حمایت‌ دولت‌ اسلامی‌.


گرفتن جزیه، به تصریح [[قرآن]] و سنت، نه تنها مشروع، بلکه واجب است و در زمان [[رسول خدا (ص)]] و پس از ایشان از اهل کتاب دریافت مى‌شد. امروزه‌ در بسیاری‌ از کشورهای‌ اسلامی‌، از اهل کتاب جزیه‌ گرفته‌ نمی‌شود و بر طبق‌ قوانین‌ این‌ کشور‌ها، آن‌ها مشمول‌ تمامی‌ وظایف‌ و مسئولیت های‌ افراد ملت‌ هستند (مانند خدمت‌ نظام‌ وظیفه‌ و قوانین‌ مالیاتی‌) و وظایف‌ مشترکی‌ با مسلمانان‌ دارند.
گرفتن جزیه، بنابر آیات [[قرآن]] و سنت، واجب است و در زمان [[رسول خدا (ص)]] و پس از اواز اهل کتاب دریافت مى‌شده است. امروزه‌ در بسیاری‌ از کشورهای‌ اسلامی‌، از اهل کتاب جزیه‌ گرفته‌ نمی‌شود و بر طبق‌ قوانین‌ این‌ کشور‌ها، آن‌ها مشمول‌ تمامی‌ وظایف‌ و مسئولیت های‌ افراد ملت‌ هستند (مانند خدمت‌ نظام‌ وظیفه‌ و قوانین‌ مالیاتی‌) و وظایف‌ مشترکی‌ با مسلمانان‌ دارند.


==در لغت==
==مفهوم‌شناسی==
جزیه عربی‌ شده گزیت (گزید) فارسی است، <ref> ر. ک: (گزیت) لغتنامه دهخدا </ref> که در [[زبان پهلوی|پهلوی]] به معنای مالیات سرانه به کار می‌رفته‌است. گزیت یا سرگزیت، مالیات نقدی بود که ساسانیان، پیش از [[اسلام]] از [[یهود]] و [[نصاری]] می‌گرفتند. <ref> ر. ک: مسیحیت در ایران، تا صدر اسلام، نفیسی، ص ۳۸ </ref> همچنین جزیه‌ را در لغت‌ از مادّه جَزْی‌ عربی‌ به‌ معنای‌ کفایت‌ کردن‌، <ref> ابن‌اثیر، ج‌ ۱، ص‌ ۲۶۲؛ ابن‌قدامه‌، ج‌ ۱۰، ص‌ ۵۶۷؛ نجفی‌، ج‌ ۲۱، ص‌ ۲۲۷؛ </ref> یا پاداش‌ دادن‌، <ref> راغب‌ اصفهانی‌، ذیل‌ «جزاء»؛ ماوردی‌، ص‌ ۲۲۵؛ ابن‌فراء، ص‌ ۱۵۳؛ </ref> دانسته‌اند.
به مالیاتى اطلاق مى‌شود که دولت اسلامى از [[اهل کتاب]] در قبال اقامت آنان در بلاد اسلامی و مصونیت از تعرض دیگران به آنان، بر اساس قرارداد [[کافر|ذمه]]، دریافت مى‌کند.<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۲۲۷</ref> جزیه عربی‌ شده گزیت (گزید) فارسی است،<ref> ر. ک: (گزیت) لغتنامه دهخدا </ref> که در [[زبان پهلوی|پهلوی]] به معنای مالیات سرانه به کار می‌رفته‌است. گزیت یا سرگزیت، مالیات نقدی بود که ساسانیان، پیش از [[اسلام]] از [[یهود]] و [[نصاری]] می‌گرفتند. <ref> ر. ک: مسیحیت در ایران، تا صدر اسلام، نفیسی، ص ۳۸ </ref> همچنین جزیه‌ را در لغت‌ از مادّه جَزْی‌ عربی‌ به‌ معنای‌ کفایت‌ کردن‌، <ref> ابن‌اثیر، ج‌ ۱، ص‌ ۲۶۲؛ ابن‌قدامه‌، ج‌ ۱۰، ص‌ ۵۶۷؛ نجفی‌، ج‌ ۲۱، ص‌ ۲۲۷؛ </ref> یا پاداش‌ دادن‌، <ref> راغب‌ اصفهانی‌، ذیل‌ «جزاء»؛ ماوردی‌، ص‌ ۲۲۵؛ ابن‌فراء، ص‌ ۱۵۳؛ </ref> دانسته‌اند.


==در اصطلاح==
به مالیاتى اطلاق مى‌شود که دولت اسلامى از [[اهل کتاب]] در قبال اقامت آنان در بلاد اسلامی و مصونیت از تعرض دیگران به آنان، بر اساس قرارداد [[کافر|ذمه]]، دریافت مى‌کند.<ref>جواهر الکلام، ج۲۱، ص۲۲۷</ref>
از این عنوان در باب [[جهاد]] سخن رفته است.
از این عنوان در باب [[جهاد]] سخن رفته است.
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = {{سخ}}{{حدیث| قَاتِلُوا الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ وَلَا بِالْیَوْمِ الْآخِرِ‌ وَلَا یُحَرِّ‌مُونَ مَا حَرَّ‌مَ اللَّـهُ وَرَ‌سُولُهُ وَلَا یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ حَتَّى یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَن یَدٍ وَهُمْ صَاغِرُ‌ونَ ﴿٢٩﴾|ترجمه= ای اهل ایمان) با هر که از اهل کتاب (یهود و نصاری) که ایمان به خدا و روز قیامت نیاورده و آنچه را خدا و رسولش حرام کرده حرام نمی‌دانند و به دین حق (و آیین اسلام) نمی‌گروند قتال و کارزار کنید تا آن‌گاه که با دست خود با ذلت و تواضع جزیه دهند.}}|تاریخ بایگانی| منبع =[[سوره توبه|توبه]]، ۲۹.| تراز = چپ| عرض = 250px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = {{سخ}}{{حدیث| قَاتِلُوا الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ وَلَا بِالْیَوْمِ الْآخِرِ‌ وَلَا یُحَرِّ‌مُونَ مَا حَرَّ‌مَ اللَّـهُ وَرَ‌سُولُهُ وَلَا یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ حَتَّى یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَن یَدٍ وَهُمْ صَاغِرُ‌ونَ ﴿٢٩﴾|ترجمه= ای اهل ایمان) با هر که از اهل کتاب (یهود و نصاری) که ایمان به خدا و روز قیامت نیاورده و آنچه را خدا و رسولش حرام کرده حرام نمی‌دانند و به دین حق (و آیین اسلام) نمی‌گروند قتال و کارزار کنید تا آن‌گاه که با دست خود با ذلت و تواضع جزیه دهند.}}|تاریخ بایگانی| منبع =[[سوره توبه|توبه]]، ۲۹.| تراز = چپ| عرض = 250px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
خط ۱۲۰: خط ۱۱۸:


== پانویس ==
== پانویس ==
 
{{پانویس2}}
{{پانویس|اندازه=ریز|3}}


== منابع ==
== منابع ==
خط ۱۴۸: خط ۱۴۵:
* ابوالقاسم‌ اجتهادی‌، «تحقیقی‌ در باره خراج‌»، مقالات‌ و بررسی‌ها، دفتر ۵ و ۶، بهار و تابستان‌، ۱۳۵۰ق.
* ابوالقاسم‌ اجتهادی‌، «تحقیقی‌ در باره خراج‌»، مقالات‌ و بررسی‌ها، دفتر ۵ و ۶، بهار و تابستان‌، ۱۳۵۰ق.
* زکریابن‌ محمد انصاری‌، فتح‌الوهاب‌ بشرح‌ منهج‌الطلاب‌، بیروت‌، ۱۴۱۸/۱۹۹۸.
* زکریابن‌ محمد انصاری‌، فتح‌الوهاب‌ بشرح‌ منهج‌الطلاب‌، بیروت‌، ۱۴۱۸/۱۹۹۸.
* بلاذری‌، بیروت‌.
* منصوربن‌ یونس‌ بهوتی‌ حنبلی‌، کشـّاف‌ القناع‌ عن‌ متن‌ الاقناع‌، چاپ‌ محمدحسن‌ شافعی‌، بیروت‌، ۱۴۱۸/۱۹۹۷.
* منصوربن‌ یونس‌ بهوتی‌ حنبلی‌، کشـّاف‌ القناع‌ عن‌ متن‌ الاقناع‌، چاپ‌ محمدحسن‌ شافعی‌، بیروت‌، ۱۴۱۸/۱۹۹۷.
* احمدبن‌ حسین‌ بیهقی‌، السنن‌الکبری‌، بیروت‌: دارالفکر، بی‌تا.
* احمدبن‌ حسین‌ بیهقی‌، السنن‌الکبری‌، بیروت‌: دارالفکر، بی‌تا.
* احمدبن‌ علی‌ جصاص‌، کتاب‌ احکام‌القرآن، [استانبول‌] ۱۳۳۵ـ ۱۳۳۸، چاپ‌ افست‌ بیروت‌ ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
* احمدبن‌ علی‌ جصاص‌، کتاب‌ احکام‌القرآن، [استانبول‌] ۱۳۳۵ـ ۱۳۳۸، چاپ‌ افست‌ بیروت‌ ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
* حرّ عاملی‌.
* حسن‌ابراهیم‌ حسن‌، تاریخ‌الاسلام‌: السیاسی‌ والدینی‌ و الثقافی‌ و الاجتماعی، ج‌ ۱، قاهره‌ ۱۹۶۴، چاپ‌ افست‌ بیروت‌، بی‌تا.
* حسن‌ابراهیم‌ حسن‌، تاریخ‌الاسلام‌: السیاسی‌ والدینی‌ و الثقافی‌ و الاجتماعی، ج‌ ۱، قاهره‌ ۱۹۶۴، چاپ‌ افست‌ بیروت‌، بی‌تا.
* محمدبن‌ محمد حطّاب‌، مواهب‌ الجلیل‌ لشرح‌ مختصر خلیل‌، چاپ‌ زکریا عمیرات‌، بیروت‌، ۱۴۱۶/۱۹۹۵.
* محمدبن‌ محمد حطّاب‌، مواهب‌ الجلیل‌ لشرح‌ مختصر خلیل‌، چاپ‌ زکریا عمیرات‌، بیروت‌، ۱۴۱۶/۱۹۹۵.
خط ۱۶۵: خط ۱۶۰:
* محمد رشیدرضا، تفسیرالقرآن‌ الحکیم‌ المشتهر باسم‌ تفسیرالمنار، [تقریرات‌ درس] شیخ‌ محمد عبده‌، ج‌ ۱۰، مصر، ۱۳۶۹/۱۹۵۰.
* محمد رشیدرضا، تفسیرالقرآن‌ الحکیم‌ المشتهر باسم‌ تفسیرالمنار، [تقریرات‌ درس] شیخ‌ محمد عبده‌، ج‌ ۱۰، مصر، ۱۳۶۹/۱۹۵۰.
* وهبه‌ مصطفی‌ زحیلی‌، آثارالحرب‌ فی‌الفقه‌ الاسلامی‌، دمشق‌، ۱۴۰۱ق.
* وهبه‌ مصطفی‌ زحیلی‌، آثارالحرب‌ فی‌الفقه‌ الاسلامی‌، دمشق‌، ۱۴۰۱ق.
* زمخشری‌.
* جرجی‌ زیدان‌، تاریخ‌ التمدن‌ الاسلامی‌، چاپ‌ حسین‌ مؤنس‌، قاهره‌، بی‌تا.
* جرجی‌ زیدان‌، تاریخ‌ التمدن‌ الاسلامی‌، چاپ‌ حسین‌ مؤنس‌، قاهره‌، بی‌تا.
* عبدالکریم‌ زیدان‌، احکام‌الذمیین‌ و المستأمنین‌ فی‌ دارالاسلام‌، بغداد، ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
* عبدالکریم‌ زیدان‌، احکام‌الذمیین‌ و المستأمنین‌ فی‌ دارالاسلام‌، بغداد، ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
خط ۱۷۶: خط ۱۷۰:
* عبدالرزاق‌بن‌ همام‌ صنعانی‌، المصنّف، چاپ‌ حبیب‌الرحمان‌ اعظمی‌، بیروت‌، ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
* عبدالرزاق‌بن‌ همام‌ صنعانی‌، المصنّف، چاپ‌ حبیب‌الرحمان‌ اعظمی‌، بیروت‌، ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
* محمدبن‌ اسماعیل‌ صنعانی‌، سبل‌السلام‌: شرح‌ بلوغ‌ المرام‌، من‌ جمع‌ ادله الاحکام‌ لابن‌ حجر عسقلانی، بیروت‌، ۱۳۷۹/۱۹۶.
* محمدبن‌ اسماعیل‌ صنعانی‌، سبل‌السلام‌: شرح‌ بلوغ‌ المرام‌، من‌ جمع‌ ادله الاحکام‌ لابن‌ حجر عسقلانی، بیروت‌، ۱۳۷۹/۱۹۶.
* طباطبائی‌.
* طبرسی‌.
* محمدبن‌ حسن‌ طوسی‌، کتاب‌ الخلاف‌، قم‌، ۱۴۰۷ـ۱۴۱۷ق.
* محمدبن‌ حسن‌ طوسی‌، کتاب‌ الخلاف‌، قم‌، ۱۴۰۷ـ۱۴۱۷ق.
* همو، المبسوط‌ فی‌ فقه‌الامامیه، ج‌ ۲، چاپ‌ محمدتقی‌ کشفی‌، تهران‌، ۱۳۸۷ش.
* همو، المبسوط‌ فی‌ فقه‌الامامیه، ج‌ ۲، چاپ‌ محمدتقی‌ کشفی‌، تهران‌، ۱۳۸۷ش.
خط ۱۹۰: خط ۱۸۲:
* ابوبکربن‌ مسعود کاسانی‌، کتاب‌ بدائع‌الصنائع‌ فی‌ ترتیب‌الشرائع‌، کویته‌، ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
* ابوبکربن‌ مسعود کاسانی‌، کتاب‌ بدائع‌الصنائع‌ فی‌ ترتیب‌الشرائع‌، کویته‌، ۱۴۰۹/۱۹۸۹.
* علی‌اکبر کلانتری‌، الجزیه ‌و احکام‌ها فی‌الفقه‌ الاسلامی‌، قم‌، ۱۴۱۶ق.
* علی‌اکبر کلانتری‌، الجزیه ‌و احکام‌ها فی‌الفقه‌ الاسلامی‌، قم‌، ۱۴۱۶ق.
* کلینی‌.
* گوستاو لوبون‌، تمدن‌ اسلام‌ و عرب، ترجمه هاشم‌ حسینی‌، [تهران‌؟ ۱۳۴۷ ش‌].
* گوستاو لوبون‌، تمدن‌ اسلام‌ و عرب، ترجمه هاشم‌ حسینی‌، [تهران‌؟ ۱۳۴۷ ش‌].
* علی‌بن‌ محمد ماوردی‌، الاحکام‌ السلطانیه و الولایات‌ الدینیه، چاپ‌ خالد عبداللطیف‌ سبع‌العلمی‌، بیروت‌، ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
* علی‌بن‌ محمد ماوردی‌، الاحکام‌ السلطانیه و الولایات‌ الدینیه، چاپ‌ خالد عبداللطیف‌ سبع‌العلمی‌، بیروت‌، ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
خط ۲۱۳: خط ۲۰۴:
{{وجوهات شرعی}}
{{وجوهات شرعی}}
{{احکام اقتصادی}}
{{احکام اقتصادی}}
{{احکام جهاد}}
[[ar:الجزية]]
[[ar:الجزية]]


[[رده:اصطلاحات فقهی]]
[[رده:اصطلاحات باب جهاد]]
[[رده:مقاله‌های بدون اولویت]]
[[رده:مقاله‌های بدون اولویت]]
[[رده:احکام اقتصادی اسلام]]
[[رده:احکام اقتصادی اسلام]]