طلحة بن عبیدالله: تفاوت میان نسخه‌ها

'''طلحة بن عبیدالله'''، از [[اصحاب پیامبر|اصحاب]] [[پیامبر(ص)]] و مسلمانان نخستین که در جنگ‎های صدر اسلام حضور داشت و از خود رشادت‎هایی نشان داد.‌ او پسرعموی [[ابوبکر بن ابوقحافه]] خلیفه اول مسلمانان نیز بود. وی پس از وفات پیامبر(ص) به همکاری با [[خلفای ثلاثه|خلفای نخستین]] روی آورد و در کشورگشایی‎های آنان حضور فعال داشت. طلحه از سوی [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] به عنوان یکی از اعضای [[شورای شش نفره]] برای تعیین خلیفه سوم معرفی شد. منابع تاریخی از حضور وی در ماجرای قتل [[عثمان|عثمان بن عفان]] و تحریک مردم به قتل خلیفه سخن گفته‌اند.  

طلحه، پس از کشته شدن عثمان، با [[حضرت علی(ع)]] [[بیعت]] کرد، اما پس از مدتی بیعت خود را شکست و به همراه [[زبیر بن عوام|زبیر]] و [[عایشه]] همسر پیامبر(ص) و برخی [[امویان]] که به [[ناکثین]] شهرت یافتند، [[جنگ جمل]] را علیه امام علی(ع) به راه انداخت و در این جنگ توسط [[مروان بن حکم]] (که در سپاه ناکثین حضور داشت) کشته شد.

طلحه از جمله راویانی است که [[حدیث|روایت]] مشهوری از پیامبر را نقل کرده که بر اساس آن، پیامبر در پاسخ به این سوال که چگونه باید بر او صلوات فرستاد، پاسخ داده‌اند: بگو: «اللَّهمّ صل علی محمد و علی آل محمد کما صلیت علی إبراهیم إنک حمید مجید و بارک علی محمد و علی آل محمد کما بارکت علی آل إبراهیم إنک حمید مجید.»<ref>مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۳۳.</ref> اشخاصی که از وی روایاتی نقل کرده‌اند، عبارتند از فرزندانش: یحیی، موسی و عیسی، و همچنین [[قیس بن ابوحازم]]، [[احنف بن قیس]]، [[سائب بن یزید]]، [[ابوعثمان نهدی]] و [[ابوسلمة بن عبدالرحمن]].<ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۵۲۳.</ref>

طلحه پس از شکست مسلمانان در اواخر جنگ احد، و پخش شدن شایعه کشته شدن پیامبر(ص)، به همراه برخی [[مهاجرین]] و [[انصار]] از جمله [[عمر بن خطاب]]، از جنگ کناره‎گیری کرد.<ref>طبری، تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۲، ص۵۱۷.</ref> برخی منابع نیز، طلحه را از معدود کسانی دانسته‌اند که پس از فرار مسلمانان در پی حمله [[قریش]] در اواسط نبرد، ثابت‌قدم نزدیک پیامبر(ص) ماند.<ref>زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۳، ص۲۲۹.</ref>  

او همچنین قبل از [[غزوه تبوک]]، عهده‎دار هدایت [[سریه|سریه‌ای]]‎ شد که هدف آن، متفرق کردن گروهی از منافقین بود که در خانه سویلم یهودی جمع شده بودند.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، دار المعرفة، ج۲، ص۵۱۷؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۳.</ref>

طلحه در برخی موارد ابوبکر را به خاطر میدان دادن بیش از اندازه به عمر بن خطاب سرزنش می‌نمود<ref>طبری، تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۳، ص۲۷۵.</ref> و از جمله کسانی بود که به [[خلیفه اول]] پس از اعلام جانشینی عمر بن خطاب به عنوان [[خلافت|خلیفه]]، اعتراض کرد.<ref>طبری، تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۳، ص۴۳۳.</ref> [[عمر بن خطاب|عمر]] در وصف طلحه گفته است: «او مردی است در جستجوی آبرو و ستایش که مال خود را می‎بخشد تا به مال دیگران برسد و نیز به کبر گرفتار است.»<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۵۸.</ref>

 

طلحه به همراه [[علی(ع)|امام علی (ع)]]، [[عثمان بن عفان]]، [[زبیر بن عوام]]، [[عبدالرحمن بن عوف]] و [[سعد بن ابی وقاص]] در شورای شش نفره تعیین خلیفه سوم قرار گرفت.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۵۸.</ref>

 

برخی معتقدند که وی در آن زمان، خارج از شهر مدینه بود و پس از بازگشت،  عثمان را به عنوان انتخاب خوداعلام کرد.<ref>ابن قتیبة، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۲و۴۴.</ref> برخی نیز گفته‎اند وی پس از مرگ عمر و [[بیعت]] با عثمان به [[مدینه]] بازگشت.<ref>بلاذری، جمل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۵۰۴.</ref>

* [[عثمان بن عفان]] در زمان محاصره‎شدن خانه‌اش، طلحه را مسئول مخالفت‎ها می‎دانست و او را تحریک‎کننده اصلی شورش علیه خلافت معرفی می‎کرد<ref>طبری، تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۳۷۹.</ref>.

* همچنین یعقوبی از طلحه در کنار زبیر و عایشه به عنوان اصلی‎ترین تحریک‎کنندگان مردم بر قتل خلیفه سوم نام می‎برد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۷۵.</ref>

* حتی پسرش [[محمد بن طلحه بن عبیدالله|محمد]] نیز وی را در قتل عثمان شریک می‎دانست.<ref>ابن قتیبة، الإمامة والسیاسة، ۱۹۹۲م، ج۱، ص۸۴.</ref>

طلحه اولین نفر بود که پس از قتل [[عثمان بن عفان|عثمان]] با [[امام علی(ع)]] بیعت کرد<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۷۸؛ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۳۶.</ref> و چون دستش فلج بود، مردی از [[قبیله بنی اسد|بنی‎اسد]] [[بیعت]] وی را شوم دانست.<ref>بلاذری، جمل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۰۶ و ۲۰۷.</ref> وی پس از اندک زمانی، این بیعت را نقض و برای تشکیل سپاهی علیه حضرت علی(ع) به همراه [[زبیر]] و [[عایشه]] عازم [[بصره]] شد و با قیام، جنگ جمل را به راه‌انداخت.<ref>ابن خیاط، تاریخ خلیفه، ۱۴۱۵ق، ص۱۰۸.</ref>

با ورود طلحه و زبیر به [[بصره]]، [[عبدالله بن حکیم تمیمی]] با آشکار کردن نامه‌های وی در جهت تحریک و جمع‌آوری سپاه بر علیه عثمان، از خون‌خواهی [[خلیفه سوم]] توسط طلحه ابراز تعجب کرد ولی وی در جواب گفت امروز چیزی جز [[توبه]] و طلب خونش را در ماجرای عثمان صحیح نیافتم.<ref>بلاذری، جمل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۲۹ و ۲۳۰.</ref>

حضرت علی(ع) در این جنگ، طلحه را مکارترین شخص توصیف و از او در کنار زبیر، عایشه و [[یعلی بن منیه]] به عنوان سرسخت‎ترین دشمنان یاد کرده است.<ref>ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۶۳ و ۴۶۴.</ref>

[[مروان بن حکم]] در ابتدای جنگ جمل گفته است: «پس از امروز دیگر طلب خون عثمان را نخواهم کرد.» وی در ابتدای جنگ یا پس از فرار سپاهیان جمل و آشکار شدن شکست‎شان، تیری به سمت طلحه بن عبیدالله‌انداخت که بر زانوی طلحه اصابت کرد و وی به خاطر همین تیر از پا در آمد و در کنار رود آبی در بصره به خاک سپردند.<ref>ابن خیاط، تاریخ خلیفه، ۱۴۱۵ق، ص۱۰۸؛ بلاذری، جمل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۴۶-۲۴۷، ج۶، ص۲۵۷؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۷۶۸.</ref> گفته‎اند وی در هنگام وفات ۶۴ یا ۶۲ سال داشت.<ref>بلاذری، جمل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱۰، ص۱۲۸؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۸۲.</ref>

وقتی طلحه مُرد، ثروت بسیاری بر جای گذاشت. ارزش غلات طلحه در [[عراق]] بین چهارصد تا پانصد هزار درهم و درآمد روزانه وی از غلات عراق حدود هزار درهم بود. همچنین ارزش غلات وی در سراة حدود ده هزار دینار بود. همچنین نقل است که ارزش میراث باقی مانده از وی از زمین و دام و اموال و پول نقد (درهم و دینار) سی میلیون درهم بوده است. دو میلیون و دویست هزار درهم و دویست هزار دینار نقد باقی گذاشت و بقیه به صورت زمین و دام و کالا بود. همچنین نقل شده است که هنگامی که طلحة بن عبید الله کشته شد در دست خزانه‎دارش دو میلیون و دویست هزار درهم پول نقد بود و نخلستان‎ها و دیگر اموالش را به سی میلیون درهم ارزیابی کردند. همچنین در نقلی دیگر آمده است که از طلحة بن عبید الله یکصد پوست گاو نر انباشته از زر که در هر یک سیصد رطل طلا بود، باقی ماند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۱۶۶-۱۶۷.</ref>

طلحه نزد [[اهل سنت]] از جایگاه والایی برخوردار است و وی را یکی از [[عشره مبشره]]، یعنی ده نفری که توسط پیامبر(ص) بشارت به بهشت داده شدند، طلحه الخیر، طلحه فیاض، یکی از بیست صحابه دارای فتوا می‎دانند. وی از جمله راویان بزرگ از پیامبر(ص) است که کسانی مانند پسرانش: یحیی و موسی، قیس بن ابوحازم، ابوسلمه بن عبدالرحمن و مالک بن ابوعامر از وی روایت می‎کردند.<ref>ابن حجر عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۴۳۰.</ref> همچنین طلحه را در کنار [[حمزه بن عبدالمطلب]]، [[جعفر بن ابی‌طالب]]، [[علی(ع)]]، [[ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب]]، [[ابوعبیده جراح]]، [[عثمان بن عفان]]، [[عثمان بن مظعون]]، [[عبدالرحمن بن عوف]]، [[سعد بن ابی وقاص]] و [[زبیر بن عوام]]، از دوازده حواری پیامبر(ص) به شمار می‎آورند.<ref>بغدادی، المنمق، ۱۴۰۵ق، ص۴۲۳؛ بسوی، المعرفة و التاریخ، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۵۳۵-۵۳۶.</ref>