توحید افعالی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{اعتقادات شیعه}}

[[اشاعره]] با استناد به توحید اَفعالی، انسان را موجودی مختار نمی‌دانند. [[معتزله]] توحید افعالی را می‌پذیرند؛ اما افعال اختیاری انسان را فعل خدا نمی‌دانند و فقط به خود انسان نسبت می‌دهند. شیعیان [[امامیه|امامی]] هردو دیدگاه را نادرست می‌دانند و می‌گویند: توحید افعالی با اختیار انسان ناسازگار نیست. آنها افعال اختیاری انسان را در طول فعل خداوند می‌دانند و آنها را هم به خدا و هم به انسان نسبت می‌دهند.

به باور [[محمدتقی مصباح یزدی]]، برپایه اندیشه [[صدرالمتألهین]] و مبانی [[حکمت متعالیه]]، دلیل محکم‌تری برای این مسئله می‌توان مطرح کرد؛ به این نحو که همه علت‌ها و معلول‌ها هیچ استقلایی در وجود خود ندارند و در همه شئونشان به خداوند وابسته‌اند. بنابراین ممکن نیست موجودی بتواند کاری را به صورت مستقل و بی‌نیاز از خدا انجام دهد. در نتیجه هر آفرینشی کار خدا است.<ref>مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۳۸۸.</ref>

برای اثبات توحید اَفعالی، به برخی [[آیه|آیات]] قرآن و [[روایات]] هم توسل می‌شود. [[مرتضی مطهری]] در بحث از توحید افعالی، آیه ۱۱۱ [[سوره اسراء|سوره اِسراء]] را شاهد گرفته است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۰۳.</ref> در این آیه آمده است: '''«وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّـهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُن لَّهُ شَرِ‌يكٌ فِي الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُن لَّهُ وَلِيٌّ مِّنَ الذُّلِّ»''' ( بگو: «ستايش خدايى را كه نه فرزندى گرفته و نه در جهاندارى شريكى دارد و نه خوار بوده كه [نياز به‌] دوستى داشته باشد). او همچنین عبارت «لاحَوْلَ وَلا قُوَّةَ الّا بِاللَّهِ» (هیچ نیرو و توانى جز به وسیله خداوند نیست) را از مؤیدات توحید افعالی دانسته است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۰۳.</ref>

به باور [[محمدتقی مصباح یزدی]]، در [[آیه]] ۲۲ [[سوره انبیاء]] (‏‏لَوْ‏‎ ‎‏کَانَ فِیهِمَا آلِهَةٌ إلاَّ اللّٰهُ لَفَسَدَتَا؛  اگر در آنها [زمين و آسمان‌] جز خدا، خدايانى [ديگر] وجود داشت، قطعاً [زمين و آسمان‌] تباه مى‌شد‏‏) برهانی در اثبات توحید افعالی آمده است.<ref>مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۳۸۸.</ref> وی دلیل عقلی موجود در این آیه به شکل زیر صورت‌بندی کرده است:

==دو نتیجه توحید افعالی==

== منابع ==

* ربانی گلپایگانی، علی، عقاید استدلالی، قم، مرکز نشر هاجر، چاپ ششم، ۱۳۹۳ش.

* سبحانی، جعفر، عقاید اسلامی در پرتو قرآن و حدیث، قم، بوستان کتاب، چاپ دوم، ۱۳۸۶ش.