پرش به محتوا

لیلةالرغائب: تفاوت میان نسخه‌ها

۴۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۳ فوریهٔ ۲۰۲۲
جز
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۳: خط ۱۳:
قدیمی‌ترین منبع شیعی موجود که روایت فضیلت اولین شب جمعه ماه رجب و اعمال آن را بدون ذکر سند نقل کرده، «مفید العلوم و مبید الهموم» منسوب به [[محمد بن عباس خوارزمی]] است. البته درباره انتساب کتاب به خوارزمی و نیز مذهب او اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref>ژیان، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلة‌الرغائب»، ص۱۲۹؛ طیب‌حسینی، «بررسی اعتبار روایت «لیلة الرغائب» و تحقیق در معنای رغائب»، ص۲۸۰.</ref> سید بن طاووس نیز گفته است که این روایت را از برخی کتاب‌های علمای شیعه نقل می‌کند؛ با این حال [[اسناد|سندی]] برای این حدیث ذکر نکرده است.<ref>ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۸۵.</ref>  
قدیمی‌ترین منبع شیعی موجود که روایت فضیلت اولین شب جمعه ماه رجب و اعمال آن را بدون ذکر سند نقل کرده، «مفید العلوم و مبید الهموم» منسوب به [[محمد بن عباس خوارزمی]] است. البته درباره انتساب کتاب به خوارزمی و نیز مذهب او اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref>ژیان، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلة‌الرغائب»، ص۱۲۹؛ طیب‌حسینی، «بررسی اعتبار روایت «لیلة الرغائب» و تحقیق در معنای رغائب»، ص۲۸۰.</ref> سید بن طاووس نیز گفته است که این روایت را از برخی کتاب‌های علمای شیعه نقل می‌کند؛ با این حال [[اسناد|سندی]] برای این حدیث ذکر نکرده است.<ref>ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۸۵.</ref>  


در کتاب‌های اهل سنت نیز این حدیث، ساختگی معرفی شده است.<ref>حسینیان مقدم، پیشینه‌شناسی خبر «لیلة الرغائب»، پایگاه اندیشوران حوزه؛ حب‌الله، إضاءات في الفکر و الدین و الإجتماع، ۱۴۳۵، ج۳، ص۴۲۵.</ref> ابن جوزی در کتاب الموضوعات این حدیث را جعلی معرفی می‌کند.<ref>ابن الجوزی، الموضوعات، ۱۹۶۶، ج۲، ص۱۲۵.</ref> محی‌الدین نووی در شرح [[صحیح مسلم]]، نماز لیلة الرغائب را بدعتی زشت دانسته که گروهی از علما در ردّ آن کتاب نوشته‌اند.<ref>نووی، شرح صحیح مسلم، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲۰.</ref> به عقیده برخی، گرچه این حدیث از ضعف سندی رنج می‌برد اما حتی طبق مبانی اهل سنت، قرائن كافی مبنی بر جعلی‌بودن این روایت وجود ندارد.<ref>ژیان، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلة‌الرغائب»، ص۱۲۳.</ref>
در کتاب‌های اهل سنت نیز این حدیث، ساختگی معرفی شده است.<ref>حسینیان مقدم، پیشینه‌شناسی خبر «لیلة الرغائب»، پایگاه اندیشوران حوزه؛ حب‌الله، إضاءات في الفکر و الدین و الإجتماع، ۱۴۳۵، ج۳، ص۴۲۵.</ref> ابن جوزی در کتاب الموضوعات این حدیث را [[حدیث موضوع|جعلی]] معرفی می‌کند.<ref>ابن الجوزی، الموضوعات، ۱۹۶۶، ج۲، ص۱۲۵.</ref> محی‌الدین نووی در شرح [[صحیح مسلم]]، نماز لیلة الرغائب را بدعتی زشت دانسته که گروهی از علما در ردّ آن کتاب نوشته‌اند.<ref>نووی، شرح صحیح مسلم، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲۰.</ref> به عقیده برخی، گرچه این حدیث به لحاظ سند، ضعیف است؛ اما حتی طبق مبانی اهل سنت، قرائن كافی مبنی بر جعلی‌بودن این روایت وجود ندارد.<ref>ژیان، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلة‌الرغائب»، ص۱۲۳.</ref>


[[مکارم شیرازی]] از مراجع تقلید شیعه، در واکنش به [[جعل حدیث|جعلی‌بودن]] این خبر، راه‌هایی برای اثبات مشروعیت انجام اعمال لیلة الرغائب و سایر [[دعا|دعاها]] و [[نمازهای مستحب|نمازهای مستحبی]] كه سند معتبری ندارند، ارائه کرده است.<ref>[http://eshia.ir/feqh/archive/text/makarem/feqh/95/960119/ بيانات در ابتدای درس خارج فقه در تاریخ ۱۳۹۶/۰۱/۱۹، سایت مدرسه فقاهت.]</ref> {{یادداشت|مکارم شیرازی سه راه برای اثبات مشروعیت انجام اعمال لیلة الرغائب ارائه کرده است:‌ یک راه این است که کسی قائل به این باشد که [[تسامح در ادله سنن]] معتبر است یعنی روایات مرسل و غیر صحیح در این گونه موارد حجت است و می توان به استحباب آن فتوا داد. حتی اگر این روایات در کتب اهل سنت باشد.راه دوم این است که احادیث «مَن بَلَغ» را برای اثبات استحباب حجت ندانیم ولی در روایت است که اگر کسی آنها را «رجاءً» به امید دریافت پاداش‌ یا در خواست ثواب انجام دهد، آن ثواب به آنها داده می شود. راه سوم این است که به سراغ اطلاقات ادله نماز و دعا رویم. عموماتی وجود دارد که نماز مستحب است و هر کس می‌خواهد زیاد و هر کس که می خواهد کمتر بخواند.بنابراین می‌توان به قصد قربت مطلقه که همان قصد عمومات است، اعمال [[لیلةالرغائب]] را به جا آورد.}} به گفته او با توجه به قاعده [[تسامح در ادله سنن]] بجا آوردن نماز رغائب از باب استحباب يا رجا بلامانع است اما به گفته برخی پژوهش‌گران اين قاعده در تنها مورد روایات ضعیف الاسناد جاری است نه احادیثی که حکم به مجعول‌بودن آنها شده است. بنابراین می‌توان گفت فقهایی که حکم به استحباب یا جواز اقامه آن به قصد رجا کرده‌اند ـ از جمله ابن‌طاووس، [[علامه حلی]]، [[علامه مجلسی]] و [[مامقانی]] ـ روايت را جعلی ندانسته‌اند.<ref>ژیان، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلة‌الرغائب»، ص۱۲۹.</ref> علاوه بر ایشان، گروهی از فقها انجام اعمال لیلة الرغائب را به امید مطلوبیت (رجاءً) جایز می‌دانند.علاوه بر عالمان پیش‌گفته، گروه دیگری از فقیهان معاصر انجام اعمال این شب را به امید مطلوبیت(رجاء) نه‌تنها جایز بلکه راجح می‌دانند.<ref>از جمله آیت‌الله شیخ جواد تبریزی: صراط النجاة فی اجوبة الاستفتائات، ۱۳۹۱، ج۱۰، ص۳۴۰ و آیت‌الله فاضل لنکرانی: جامع المسائل، انتشارات امیر قلم، ج۲، ص۱۷۲ و آیت‌الله صافی گلپایگانی: معارف دین، ۱۳۹۱، ج۳، ص۲۵۸.</ref>
گروهی از [[فقیه|فقیهان]] معاصر شیعه همچون [[میرزا جواد تبریزی]] و [[فاضل لنکرانی]] انجام اعمال این شب را به امید مطلوبیت(رجاء) نه‌تنها جایز، بلکه راجح (بهتر) دانسته‌اند.<ref>تبریزی، صراط النجاة فی اجوبة الاستفتائات، ۱۳۹۱، ج۱۰، ص۳۴۰؛ فاضل لنکرانی، جامع المسائل، انتشارات امیر قلم، ج۲، ص۱۷۲؛ صافی گلپایگانی: معارف دین، ۱۳۹۱، ج۳، ص۲۵۸.</ref>
[[مکارم شیرازی]] از مراجع تقلید شیعه، در واکنش به جعلی‌بودن حدیث لیلة الرغائب، راه‌هایی برای اثبات مشروعیت انجام اعمال لیلة الرغائب و سایر [[دعا|دعاها]] و [[نمازهای مستحب|نمازهای مستحبی]] كه سند معتبری ندارند، ارائه کرده است.<ref>[http://eshia.ir/feqh/archive/text/makarem/feqh/95/960119/ بيانات در ابتدای درس خارج فقه در تاریخ ۱۳۹۶/۰۱/۱۹، سایت مدرسه فقاهت.]</ref> {{یادداشت|مکارم شیرازی سه راه برای اثبات مشروعیت انجام اعمال لیلة الرغائب ارائه کرده است:‌ یک راه این است که کسی قائل به این باشد که [[تسامح در ادله سنن]] معتبر است یعنی روایات مرسل و غیر صحیح در این گونه موارد حجت است و می توان به استحباب آن فتوا داد. حتی اگر این روایات در کتب اهل سنت باشد. راه دوم این است که احادیث «مَن بَلَغ» را برای اثبات استحباب حجت ندانیم ولی در روایت است که اگر کسی آنها را «رجاءً» به امید دریافت پاداش‌ یا در خواست ثواب انجام دهد، آن ثواب به آنها داده می شود. راه سوم این است که به سراغ اطلاقات ادله نماز و دعا رویم. عموماتی وجود دارد که نماز مستحب است و هر کس می‌خواهد زیاد و هر کس که می خواهد کمتر بخواند.بنابراین می‌توان به قصد قربت مطلقه که همان قصد عمومات است، اعمال [[لیلةالرغائب]] را به جا آورد.([http://eshia.ir/feqh/archive/text/makarem/feqh/95/960119/ بيانات در ابتدای درس خارج فقه در تاریخ ۱۳۹۶/۰۱/۱۹، سایت مدرسه فقاهت.])}} به گفته او با توجه به قاعده [[تسامح در ادله سنن]] بجا آوردن نماز رغائب از باب [[استحباب]] يا رجا بلامانع است؛ اما به گفته برخی پژوهشگران، اين قاعده در تنها مورد [[حدیث ضعیف|روایات ضعیف الاسناد]] جاری است نه احادیثی که حکم به مجعول‌بودن آنها شده است. بنابراین می‌توان گفت فقهایی که حکم به استحباب یا جواز اقامه آن به قصد رجا کرده‌اند ـ از جمله سید ابن‌طاووس، [[علامه حلی]]، [[علامه مجلسی]] و [[مامقانی]] ـ روايت را جعلی ندانسته‌اند.<ref>ژیان، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلة‌الرغائب»، ص۱۲۹.</ref>


== جستارهای وابسته==
== جستارهای وابسته==
Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۵۰۱

ویرایش