پرش به محتوا

آیه مباهله: تفاوت میان نسخه‌ها

۹۰۰ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۳ مهٔ ۲۰۲۳
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۰: خط ۳۰:


==جایگاه==
==جایگاه==
آیه مباهله از آیاتی است که برای فضیلت [[اصحاب کساء]] (پیامبر(ص)، علی(ع)، فاطمه(س)، حسن(ع) و حسین(ع)) به آن استناد شده است.<ref> برای نمونه نگاه کنید به: طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۶۴؛ مظفر، دلائل الصدق، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۴۰۳ و ۴۰۴؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۷۰.</ref> [[فضل بن حسن طبرسی]] گفته است که این آیه بر برتری [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه]] بر همه زنان دلالت دارد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۲، ص۷۴۶.</ref> [[زمخشری]]، مفسر اهل‌سنت نیز این آیه را قوی‌ترین دلیل بر فضیلت اصحاب کساء دانسته است.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۷۰.</ref>   
آیه مباهله از آیاتی است که برای فضیلت [[اصحاب کساء]] (پیامبر(ص)، علی(ع)، فاطمه(س)، حسن(ع) و حسین(ع)) به آن استناد شده است.<ref> برای نمونه نگاه کنید به: طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۶۴؛ مظفر، دلائل الصدق، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۴۰۳ و ۴۰۴؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۷۰.</ref> [[فضل بن حسن طبرسی]] (درگذشت ۴۶۹ق) مفسر شیعه گفته است که این آیه بر برتری [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه]] بر همه زنان دلالت دارد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۲، ص۷۴۶.</ref> همچنین [[زمخشری]] (درگذشت ۵۳۸ق) مفسر اهل‌سنت نیز این آیه را قوی‌ترین دلیل بر فضیلت اصحاب کساء دانسته است.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۷۰.</ref>   


== شأن نزول ==
== شأن نزول ==
{{اصلی|مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران}}
{{اصلی|مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران}}
آیه مباهله در پاسخ به مسیحیان [[نجران]] نازل شد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۶۲.</ref> گروهی از مسیحیان نجران برای گفتگو با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] درباره ادعای [[نبوت خاصه|رسالت وی]] به [[مدینه]] آمدند. پیامبر پس از معرفی خویش، [[حضرت عیسی(ع)]] را بنده‌ای از بندگان خدا معرفی کرد. آنها متولد شدن عیسی(ع) بدون پدر را دلیل بر الوهیت او دانستند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۵۷۵.</ref> مسیحیان نجران بر باور خویش اصرار داشتند، پیامبر(ص) آنان را به مباهله دعوت نمود. پیامبر(ص) روز موعود به‌همراه علی، فاطمه و حسنین برای مباهله حاضر شد، ولی مسیحیان چون جدیت پیامبر(ص) و همراهانش را مشاهده کردند، به توصیه بزرگ‌شان از مباهله منصرف شدند. آنان با پیامبر(ص) صلح کرده و درخواست کردند که با پرداخت [[جزیه]] بر دین خود باقی بمانند و پیامبر نیز پذیرفت.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۶۲.</ref>


آیه مباهله در پاسخ به مسیحیان [[نجران]] نازل شد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۶۲.</ref> گروهی از مسیحیان نجران برای گفتگو با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] درباره ادعای [[نبوت خاصه|رسالت وی]] به [[مدینه]] آمدند. پیامبر پس از معرفی خویش، [[حضرت عیسی(ع)]] را بنده‌ای از بندگان خدا معرفی کرد. آنها متولد شدن عیسی(ع) بدون پدر را دلیل بر الوهیت او دانستند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۵۷۵.</ref> مسیحیان نجران بر باور خویش اصرار داشتند، پیامبر(ص) آنان را به مباهله دعوت نمود. پیامبر(ص) روز موعود به‌همراه علی، فاطمه و حسنین برای مباهله حاضر شد، ولی مسیحیان چون جدیت پیامبر(ص) و همراهانش را مشاهده کردند، به توصیه بزرگ‌شان از مباهله منصرف شدند. آنان با پیامبر(ص) صلح کرده و درخواست کردند که با پرداخت [[جزیه]] بر دین خود باقی بمانند و پیامبر نیز پذیرفت.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۶۲.</ref> بنا بر گزارش منابع تاریخی مباهله و نزول این آیه در سال ۹ یا ۱۰ق رخ داده است.
== تفسیر ==
== تفسیر ==
به گفته [[سید نورالله حسینی شوشتری|قاضی نورالله شوشتری]] مفسران اتفاق‌نظر دارند که ابناءنا در [[آیه مباهله]] اشاره به [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین]]، نساءنا اشاره به [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] و انفسنا اشاره به [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] دارد.<ref>مرعشى، إحقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ص۴۶</ref> همچنین [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] احادیثی که دلالت دارند بر اینکه آیه مباهله در شان [[اصحاب کساء|آل عبا]] نازل شده است را [[تواتر|متواتر]] دانسته است.<ref>مجلسی، حق الیقین، انتشارات اسلامیه، ج‏۱، ص۶۷.</ref> در کتاب [[احقاق الحق و ازهاق الباطل (کتاب)|احقاق الحق]] حدود شصت منبع از منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] ذکر شده‏ است که تصریح نموده‏‌اند آیه مباهله درباره این افراد نازل شده است.<ref>نگاه کنید: مرعشى، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ص۴۶-۷۲.</ref> [[زمخشری]]،<ref>الزمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ ق، ذیل آیه ۶۱ آل عمران.</ref> [[فخر رازی|فخررازی]]،<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۰۵ق، ذیل آیه ۶۱ آل عمران.</ref> و [[بیضاوی]]<ref>البیضاوی، انوار التنزیل و اسرار التأویل، ۱۴۲۹ق،‌ ذیل آیه ۶۱ آل عمران.</ref> از مفسران اهل‌سنت هستند که گفته‌اند که مراد آیه از «اَبْناءَنا» (پسران‌مان) [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]]، و مراد از «نِساءَنا» (زنان‌مان) [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] و مراد از «اَنْفُسَنا» (جان‌های‌مان) [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] است.   
به گفته [[سید نورالله حسینی شوشتری|قاضی نورالله شوشتری]] مفسران اتفاق‌نظر دارند که ابناءنا در [[آیه مباهله]] اشاره به [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین]]، نساءنا اشاره به [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] و انفسنا اشاره به [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] دارد.<ref>مرعشى، إحقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ص۴۶</ref> همچنین [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] احادیثی که دلالت دارند بر اینکه آیه مباهله در شان [[اصحاب کساء|آل عبا]] نازل شده است را [[تواتر|متواتر]] دانسته است.<ref>مجلسی، حق الیقین، انتشارات اسلامیه، ج‏۱، ص۶۷.</ref> در کتاب [[احقاق الحق و ازهاق الباطل (کتاب)|احقاق الحق]] حدود شصت منبع از منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] ذکر شده‏ است که تصریح نموده‏‌اند آیه مباهله درباره این افراد نازل شده است.<ref>نگاه کنید: مرعشى، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ص۴۶-۷۲.</ref> [[زمخشری]]،<ref>الزمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ ق، ذیل آیه ۶۱ آل عمران.</ref> [[فخر رازی|فخررازی]]،<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۰۵ق، ذیل آیه ۶۱ آل عمران.</ref> و [[بیضاوی]]<ref>البیضاوی، انوار التنزیل و اسرار التأویل، ۱۴۲۹ق،‌ ذیل آیه ۶۱ آل عمران.</ref> از مفسران اهل‌سنت هستند که گفته‌اند که مراد آیه از «اَبْناءَنا» (پسران‌مان) [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]]، و مراد از «نِساءَنا» (زنان‌مان) [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] و مراد از «اَنْفُسَنا» (جان‌های‌مان) [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] است.   
خط ۴۷: خط ۴۷:
=== احتجاج سعد بن ابی‌وقاص ===
=== احتجاج سعد بن ابی‌وقاص ===
[[عامر بن سعد بن ابی‌وقاص]] از پدرش [[سعد بن ابی‌وقاص]] نقل می‌کند که [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] به سعد گفت: چرا [[امام علی علیه‌السلام|علی]] را [[سب علی(ع)|سب]] نمی‌کنی؟ سعد گفت:
[[عامر بن سعد بن ابی‌وقاص]] از پدرش [[سعد بن ابی‌وقاص]] نقل می‌کند که [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] به سعد گفت: چرا [[امام علی علیه‌السلام|علی]] را [[سب علی(ع)|سب]] نمی‌کنی؟ سعد گفت:
:::تازمانی که سه مطلب را به خاطر دارم هرگز او را سب نخواهم نمود، که اگر یکی از آن سه مطلب مربوط به من بود، آن را بیش از اینکه شتران سرخ‌مو داشته باشم دوست داشتم. از جمله اینکه: چون [[آیه مباهله]] نازل شد رسول خدا(ص) علی، فاطمه، حسن و حسین(ع) را خواند و گفت: {{عربی|اَللهُمَّ هؤلاءِ اَهلُ بَیتی}} یعنی خدایا اینان اهل‌بیت من هستند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به طباطبائی، المیزان، ۱۳۵۱/۱۳۵۲، ج۳، ص۲۳۲.</ref>
:::تازمانی که سه مطلب را به خاطر دارم هرگز او را سب نخواهم نمود، که اگر یکی از آن سه مطلب مربوط به من بود، آن را بیش از اینکه شتران سرخ‌مو داشته باشم دوست داشتم. از جمله اینکه: چون آیه مباهله نازل شد رسول خدا(ص) علی، فاطمه، حسن و حسین(ع) را خواند و گفت: {{عربی|اَللهُمَّ هؤلاءِ اَهلُ بَیتی}} یعنی خدایا اینان اهل‌بیت من هستند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به طباطبائی، المیزان، ۱۳۵۱/۱۳۵۲، ج۳، ص۲۳۲.</ref>


=== احتجاج امام کاظم(ع) ===
=== احتجاج امام کاظم(ع) ===
[[هارون عباسی]] به [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] گفت: شما چگونه می‌گویید ما نسل پیامبریم، در حالی که پیامبر(ص) نسلی ندارد، زیرا نسل صرفاً از طریق فرزند پسر است نه دختر، و شما فرزندان دختر پیامبرید؟ امام کاظم در بخشی از پاسخ، [[آیه مباهله]] را تلاوت فرمود، سپس گفت:
[[هارون عباسی]] به [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] گفت: شما چگونه می‌گویید ما نسل پیامبریم، در حالی که پیامبر(ص) نسلی ندارد، زیرا نسل صرفاً از طریق فرزند پسر است نه دختر، و شما فرزندان دختر پیامبرید؟ امام کاظم در بخشی از پاسخ، آیه مباهله را تلاوت فرمود، سپس گفت:
:::هیچ کس نگفته است که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] هنگام مباهله با نصاری، به جز علی بن ابی‌طالب و فاطمه و حسن و حسین، شخص دیگری را به همراه آورده است، پس مراد از «فرزندانمان» حسن و حسین، و مراد از «زنانمان» فاطمه، و مراد از «جان‌هایمان» علی بن ابی‌طالب است.<ref> طباطبایی، المیزان،  ۱۳۵۱/۱۳۵۲، ج۳، ص۲۳۰-۲۲۹.</ref>
:::هیچ کس نگفته است که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] هنگام مباهله با نصاری، به جز علی بن ابی‌طالب و فاطمه و حسن و حسین، شخص دیگری را به همراه آورده است، پس مراد از «فرزندانمان» حسن و حسین، و مراد از «زنانمان» فاطمه، و مراد از «جان‌هایمان» علی بن ابی‌طالب است.<ref> طباطبایی، المیزان،  ۱۳۵۱/۱۳۵۲، ج۳، ص۲۳۰-۲۲۹.</ref>


خط ۵۸: خط ۵۸:


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
{{ستون-شروع|۲}}
* [[مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران]]
* [[آیه تطهیر]]
* [[آیه تطهیر]]
*[[فضایل امام علی(ع)]]
* [[فضایل حضرت فاطمه(س)]]
{{پایان}}


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۶۹: خط ۶۴:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* بیضاوی، عبدالله بن عمر، تفسیر البیضاوی : المسمی انوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت،دار الفکر، ۱۴۲۹ق.
* بیضاوی، عبدالله بن عمر، تفسیر البیضاوی: المسمی انوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت، دار الفکر، ۱۴۲۹ق.
* جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح (تاج اللغة و صحاح العربیة)، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت،دار العلم للملایین، الطبعة الرابعة، ۱۴۰۷ق.
* زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، قم، نشر البلاغه، الطبعة الثانیة، ۱۴۱۵ق.
* زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، قم، نشر البلاغه، الطبعة الثانیة، ۱۴۱۵ ق.
* شوشتری، قاضى نورالله، احقاق الحق و إزهاق الباطل، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
*صدوق، محمدبن علی، علل الشرایع، قم، کتاب‌فروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۳، قم، اسماعیلیان، الطبعة الثالثة، ۱۳۹۱ش.
* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۳، قم، اسماعیلیان، الطبعة الثالثة، ۱۳۹۱ش.
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
* فخر رازی‌, محمد بن‌ عمر، التفسیر الکبیر، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۵ق.
* فخر رازی‌، محمد بن‌ عمر، التفسیر الکبیر، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۵ق.
* مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تحقیق موسسه آل البیت(ع) للتحقیق التراث، بیروت، دارالمفید، ۱۳۷۲ق.
* مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، تهران‌،‌ دار الکتب الاسلامیه‌، چاپ نهم‌، ۱۳۸۶ش.
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران،‌ دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران،‌ دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
{{پایان}}
{{پایان}}
خط ۸۳: خط ۷۵:
== پیوند به بیرون ==
== پیوند به بیرون ==
{{ستون}}
{{ستون}}
* [http://ensani.ir/fa/content/29699/default.aspx عظمت اهل بیت در آیه مباهله]
* [http://ensani.ir/fa/content/29699/default.aspx عظمت اهل‌بیت در آیه مباهله]
* [http://ensani.ir/fa/article/58779/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%87%D9%84%D9%87 مباهله]
* [http://ensani.ir/fa/content/52252/default.aspx تفسیر آیه«مباهله» از دیدگاه اهل‌بیت(ع) و اهل‌سنت]
* [http://ensani.ir/fa/content/52252/default.aspx تفسیر آیه«مباهله» از دیدگاه اهل بیت(ع) و اهل سنت]
{{پایان}}
{{پایان}}