پرش به محتوا

قاعده حرمت تغریر جاهل: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''حرمت تغریر جاهل''' یا '''حرمت اِغراء به جهل''' قاعده‌ای فقهی است که بر اساس آن پنهان‌کردن حقیقت یا گفتن خلاف آن برای فرد ناآگاه به حقیقت و به [[گناه]] کشاندن او [[حرام]] است. این قاعده در [[فقه]] و [[کلام امامیه|کلام]] مورد بررسی و استناد قرار گرفته و قواعد فقهی دیگر همچون [[وجوب ارشاد جاهل]]، [[قاعده نفی غرر|نفی غرر در معاملات]] و [[قاعده حرمت اعانه بر اثم|حرمت اعانه بر گناه]] آن را تأیید و پشتیبانی می‌کند.  
'''حرمت تغریر جاهل''' یا '''حرمت اِغراء به جهل''' قاعده‌ای فقهی که طبق آن پنهان‌کردن حقیقت یا گفتن خلاف آن برای فرد ناآگاه به حقیقت و به [[گناه]] کشاندن او [[حرام]] است. این قاعده در [[فقه]] و [[کلام امامیه|کلام]] مورد بررسی و استناد قرار گرفته و قواعد فقهی دیگر همچون [[وجوب ارشاد جاهل]]، [[قاعده نفی غرر|نفی غرر در معاملات]] و [[قاعده حرمت اعانه بر اثم|حرمت اعانه بر گناه]] آن را تأیید و پشتیبانی می‌کند.  


[[مجتهد|فقیهان شیعه]] در استنباط برخی احکام به حرمت تغریر جاهل استناد کرده‌اند. برای نمونه، فروشنده روغن نجس اگر بداند مشتری آن را برای خوردن استفاده می‌کند، لازم است نجس‌بودنش را اعلام کند، وگرنه مرتکب قاعده تغریر جاهل می‌شود. در [[کلام اسلامی|دانش کلام]] هم برای اثبات برخی مسائل اعتقادی مانند لزوم [[قاعده لطف|لطف]] خدا بر بندگان و اعتقاد به [[عصمت پیامبران]] و [[عصمت امامان|امامان]] به قبح و ممنوعیت اغراء به جهل استدلال می‌شود.  
[[مجتهد|فقیهان شیعه]] در استنباط برخی احکام به حرمت تغریر جاهل استناد کرده‌اند. برای نمونه، فروشنده روغن نجس اگر بداند مشتری آن را برای خوردن استفاده می‌کند، لازم است نجس‌بودنش را اعلام کند، وگرنه مرتکب قاعده تغریر جاهل می‌شود. در [[کلام اسلامی|دانش کلام]] هم برای اثبات برخی مسائل اعتقادی مانند لزوم [[قاعده لطف|لطف]] خدا بر بندگان و اعتقاد به [[عصمت پیامبران]] و [[عصمت امامان|امامان]] به قبح و ممنوعیت اغراء به جهل استدلال می‌شود.  
خط ۱۱: خط ۱۱:


==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==
کلمه تغریر به معنای خدعه و نیرنگ‌زدن است. قاعده حرمت تغریر جاهل قاعده‌ای فقهی است که فریب‌دادن فرد جاهل و به گناه کشاندن او را [[حرام]] می‌داند. فرد جاهل را شامل فرد جاهل به [[احکام شرعی|حکم شرعی]] و جاهل نسبت به موضوع آن دانسته‌اند.<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۵ش، ج۶، ص۲۱۴.</ref> فقیهان از این قاعده با اصطلاح اغراء به جهل نیز تعبیر می‌کنند.<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۳۱ق، ج۱۵، ص۱۹۷ ـ ۱۹۸؛ مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۵ش، ج۶، ص۲۱۴.</ref> برخی محققان اغراء به جهل را خلاف واقع جلوه‌دادن قضیه و پنهان‌کردن حقیقت دانسته‌اند و این پنهان‌کاری می‌تواند با مطلع‌نکردن فرد دیگر از واقعیت باشد.<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۳۱ق، ج۱۵، ص۱۹۷.</ref>
کلمه تغریر به معنای خدعه و نیرنگ‌زدن است. قاعده حرمت تغریر جاهل قاعده‌ای فقهی است که فریب‌دادن فرد ناآگاه به حقیقت و به گناه کشاندن او را [[حرام]] می‌داند. فرد جاهل را شامل فرد جاهل به [[احکام شرعی|حکم شرعی]] و جاهل نسبت به موضوع آن دانسته‌اند.<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۵ش، ج۶، ص۲۱۴.</ref> فقیهان از این قاعده با اصطلاح اغراء به جهل نیز تعبیر می‌کنند.<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۳۱ق، ج۱۵، ص۱۹۷ ـ ۱۹۸؛ مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۵ش، ج۶، ص۲۱۴.</ref> برخی محققان اغراء به جهل را خلاف واقع جلوه‌دادن قضیه و پنهان‌کردن حقیقت دانسته‌اند و این پنهان‌کاری می‌تواند با مطلع‌نکردن فرد دیگر از واقعیت باشد.<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۳۱ق، ج۱۵، ص۱۹۷.</ref>


ممنوعیت اغراء به جهل در [[کلام اسلامی|علم کلام]] نیز وجود دارد. بدین ترتیب که از دیدگاه عقلی قبیح و محال است که خدا حکم شرعی یا مسئله اعتقادی را که بیانش بر عهده او است، کتمان کند یا خلافش را بیان کند.<ref>متقی نژاد، «قاعده قبح اغراء به جهل و کاربست آن در علم کلام»، ص۱۳۹.</ref>
ممنوعیت اغراء به جهل در [[کلام اسلامی|علم کلام]] نیز وجود دارد. بدین ترتیب که از دیدگاه عقلی قبیح و محال است که خدا حکم شرعی یا مسئله اعتقادی را که بیانش بر عهده او است، کتمان کند یا خلافش را بیان کند.<ref>متقی نژاد، «قاعده قبح اغراء به جهل و کاربست آن در علم کلام»، ص۱۳۹.</ref>
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۲۸۱

ویرایش