پرش به محتوا

مناجات خمس عشر: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (Shamsoddin صفحهٔ مناجات خمس عشرة را به مناجات خمس عشر که تغییرمسیر بود منتقل کرد)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{ جعبه اطلاعات دعا و زیارت
{{جعبه اطلاعات دعا و زیارت
  | عنوان          = مناجات خَمْسَ عَشَر
  | عنوان          = مناجات خَمْسَ عَشَر
  | تصویر          =  
  | تصویر          =  
خط ۱۶: خط ۱۶:
}}
}}


'''مناجات خَمْسَ عَشَرة'''، مجموعه مناجات‌های پانزده‌گانه‌ از [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] است که توسط [[شیخ حر عاملی|شیخ حرعاملی]] و [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] و [[شیخ عباس قمی]] در کتاب‌هائی همچون [[الصحیفة الثانیة السجادیة (کتاب)|الصحیفة الثانیة السجادیة]]، [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]] و [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]] آورده شده است. محور این [[مناجات]] مباحث اخلاقی و عرفانی است.  
'''مناجات خَمْسَ عَشَر'''، مجموعه مناجات‌های پانزده‌گانه‌ از [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] است که توسط [[شیخ حر عاملی|شیخ حرعاملی]] و [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] و [[شیخ عباس قمی]] در کتاب‌هائی همچون [[الصحیفة الثانیة السجادیة (کتاب)|الصحیفة الثانیة السجادیة]]، [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]] و [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]] آورده شده است. محور این [[مناجات]] مباحث اخلاقی و عرفانی است.  


در شرح هر یک از این مناجات‌ها، کتاب‌های متعددی همچون [[شرح مناجات خمسه عشر]] و مناجات عارفان و ... نوشته شده است. [[محمدتقی مجلسی|مجلسی اول]] در باب اهمیت خواندن مناجات‌ خمس عشرة گفته‌ است: «شایسته می‌باشد که سالک إلی الله مداومت بر خواندن مناجات خمس عشرة داشته باشد». بایستی توجه داشت که برای خواندن هر یک از این مناجات زمان خاصی سفارش شده است.
در شرح هر یک از این مناجات‌ها، کتاب‌های متعددی همچون شرح مناجات خمسه عشر و مناجات عارفان و ... نوشته شده است. [[محمدتقی مجلسی|مجلسی اول]] در باب اهمیت خواندن مناجات‌ خمس عشرة گفته‌ است: «شایسته می‌باشد که سالک إلی الله مداومت بر خواندن مناجات خمس عشرة داشته باشد». بایستی توجه داشت که برای خواندن هر یک از این مناجات زمان خاصی سفارش شده است.


==سند==
==سند==
خط ۲۵: خط ۲۵:


==از دیدگاه بزرگان==
==از دیدگاه بزرگان==
* [[محمد تقی مجلسی]] پدر علامه مجلسی می‌گوید: «شایسته است که سالک الی الله مداومت بر خواندن مناجات خمس عشر داشته باشد»<ref>مجلسی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج ۱۳، ص۱۲۸.</ref>
*[[محمد تقی مجلسی]] پدر علامه مجلسی می‌گوید: «شایسته است که سالک الی الله مداومت بر خواندن مناجات خمس عشر داشته باشد»<ref>مجلسی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج ۱۳، ص۱۲۸.</ref>
* بعضی از شاگردان [[سید علی طباطبایی]] صاحب [[ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل (کتاب)|ریاض]] از قول وی نقل می‌کردند که ایشان دائما می‌گفت: من چندین سال است که بر قرائت این مناجات مداومت دارم و بر اثر قرائت این مناجات‌ها، خداوند بر قلب من انوار حکمت، معرفت و محبت را تابانده است به صورتی که قابل شمارش نیست و من این مناجات‌ها را در [[استجابت دعا]] تجربه نموده‌ام، و سالکان و عبادت کنندگان بر قرائت این مناجات مداومت می‌کنند.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۲، ص۲۳۹.</ref>
*بعضی از شاگردان [[سید علی طباطبایی]] صاحب [[ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل (کتاب)|ریاض]] از قول وی نقل می‌کردند که ایشان دائما می‌گفت: من چندین سال است که بر قرائت این مناجات مداومت دارم و بر اثر قرائت این مناجات‌ها، خداوند بر قلب من انوار حکمت، معرفت و محبت را تابانده است به صورتی که قابل شمارش نیست و من این مناجات‌ها را در [[استجابت دعا]] تجربه نموده‌ام، و سالکان و عبادت کنندگان بر قرائت این مناجات مداومت می‌کنند.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۲، ص۲۳۹.</ref>


==شرح‌ها==
==شرح‌ها==
# [[محمد تقی مصباح یزدی]] در درس [[اخلاق]]، سلسله مباحثی در شرح مناجات خمس عشر برگزار کرد و مباحث اخلاقی وی در کتاب [[سجاده‌های سلوک (کتاب)|سجاده‌های سلوک]] شرح مناجات‌های [[امام سجاد(ع)]]، در دو جلد منتشر شد. جلد اول شرح مناجات اول تا مناجات هشتم و جلد دوم شرح مناجات نهم تا مناجات پانزدهم است.<ref>[http://mesbahyazdi.com/farsi/?../lib/Farsi_Abstract/book-sulok-j1.htm پایگاه اطلاع رسانی آثار آیت الله مصباح یزدی]؛[http://mesbahyazdi.com/farsi/?../lib/Farsi_Abstract/book-sulok-j2.htm پایگاه اطلاع رسانی آثار آیت الله مصباح یزدی]</ref>
#[[محمد تقی مصباح یزدی]] در درس [[اخلاق]]، سلسله مباحثی در شرح مناجات خمس عشر برگزار کرد و مباحث اخلاقی وی در کتاب [[سجاده‌های سلوک (کتاب)|سجاده‌های سلوک]] شرح مناجات‌های [[امام سجاد(ع)]]، در دو جلد منتشر شد. جلد اول شرح مناجات اول تا مناجات هشتم و جلد دوم شرح مناجات نهم تا مناجات پانزدهم است.<ref>[http://mesbahyazdi.com/farsi/?../lib/Farsi_Abstract/book-sulok-j1.htm پایگاه اطلاع رسانی آثار آیت الله مصباح یزدی]؛[http://mesbahyazdi.com/farsi/?../lib/Farsi_Abstract/book-sulok-j2.htm پایگاه اطلاع رسانی آثار آیت الله مصباح یزدی]</ref>
# '''مناجات عارفان''' نام کتابی است به قلم [[حسین انصاریان]]، که در بخش دوم آن ترجمه منظوم مناجات خمس عشر آورده شده است.<ref>[http://www.erfan.ir/article/article.php?id=17691 سایت عرفان]</ref>
#'''مناجات عارفان''' نام کتابی است به قلم [[حسین انصاریان]]، که در بخش دوم آن ترجمه منظوم مناجات خمس عشر آورده شده است.<ref>[http://www.erfan.ir/article/article.php?id=17691 سایت عرفان]</ref>
# علیرضا رجالی تهرانی نیز کتابی به نام '''زمزمه‌های عارفانه'''، در شرح مناجات خمسة عشر دارد.<ref>[http://icnc.ir/index.aspx?pid=289&metadataId=4f579e56-df02-4557-bbd9-74ca60ca4919 کنسرسیوم محتوای ملی]</ref>
#علیرضا رجالی تهرانی نیز کتابی به نام '''زمزمه‌های عارفانه'''، در شرح مناجات خمسة عشر دارد.<ref>[http://icnc.ir/index.aspx?pid=289&metadataId=4f579e56-df02-4557-bbd9-74ca60ca4919 کنسرسیوم محتوای ملی]</ref>
# '''کتاب شرح مناجات خمسه عشر'''، به زبان فارسی، که مولف آن [[عبدالعلی بزرگی]] در قرن سیزده قمری است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۲، ص۲۳۹.</ref>
#'''کتاب شرح مناجات خمسه عشر'''، به زبان فارسی، که مولف آن [[عبدالعلی بزرگی]] در قرن سیزده قمری است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۲، ص۲۳۹.</ref>
# '''بلاغت و عرفان در مناجات خمسه‌عشر امام سجاد(ع)'''؛ تالیف علی شمس‌ناتری، یوسف رسولی.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3241435&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author بلاغت و عرفان در مناجات خمسه‌عشر امام سجاد (ع)]، کتابخانه ملی.</ref>
#'''بلاغت و عرفان در مناجات خمسه‌عشر امام سجاد(ع)'''؛ تالیف علی شمس‌ناتری، یوسف رسولی.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3241435&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author بلاغت و عرفان در مناجات خمسه‌عشر امام سجاد (ع)]، کتابخانه ملی.</ref>
# '''در بارگاه‌ نور''': ترجمه‌ و شرح‌ مناجات‌ خمس‌ عشره‌؛ تالیف‌ نورالله‌ علیدوست‌ خراسانی‌.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=761682&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author درب‍ارگ‍اه‌ ن‍ور: ت‍رج‍م‍ه‌ و ش‍رح‌ م‍ن‍اج‍ات‌ خ‍م‍س‌ ع‍ش‍ره‌]، کتابخانه ملی.</ref>
#'''در بارگاه‌ نور''': ترجمه‌ و شرح‌ مناجات‌ خمس‌ عشره‌؛ تالیف‌ نورالله‌ علیدوست‌ خراسانی‌.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=761682&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author درب‍ارگ‍اه‌ ن‍ور: ت‍رج‍م‍ه‌ و ش‍رح‌ م‍ن‍اج‍ات‌ خ‍م‍س‌ ع‍ش‍ره‌]، کتابخانه ملی.</ref>
# '''مناجات سید ساجدین''' و '''زمزم صفا'''، نام دو کتابی است که محسن غرویان در شرح مناجات خمس عشر نگاشته است.<ref>باقریان موحد و دیگران؛ کتاب‌شناسی نیایش‌های شیعه؛ ص۲۷۲</ref>
#'''مناجات سید ساجدین''' و '''زمزم صفا'''، نام دو کتابی است که محسن غرویان در شرح مناجات خمس عشر نگاشته است.<ref>باقریان موحد و دیگران؛ کتاب‌شناسی نیایش‌های شیعه؛ ص۲۷۲</ref>


==زمان خواندن هر یک از مناجات‌ها==
==زمان خواندن هر یک از مناجات‌ها==
خط ۴۱: خط ۴۱:


{| class="wikitable sortable"
{| class="wikitable sortable"
!ردیف!!نام دعا!! زمان قرائت !! ردیف!!نام دعا!! زمان قرائت !! ردیف!!نام دعا !! زمان قرائت
!ردیف!!نام دعا!!زمان قرائت!!ردیف!!نام دعا!!زمان قرائت!!ردیف!!نام دعا!!زمان قرائت
|-style="background:#DDEEFF;"
|- style="background:#DDEEFF;"


|۱|| [[مناجات التائبین]]|| [[جمعه]]|| ۶||[[مناجات الشاکرین]]|| [[چهارشنبه]]||۱۱||[[مناجات المفتقرین]]|| [[دوشنبه]]
|۱||[[مناجات التائبین]]||[[جمعه]]||۶||[[مناجات الشاکرین]]||[[چهارشنبه]]||۱۱||[[مناجات المفتقرین]]||[[دوشنبه]]
|-style="background:#FFE8E8;"
|- style="background:#FFE8E8;"
|۲|| [[مناجات الشاکین]]|| [[شنبه]]|| ۷||[[مناجات المطیعین]]|| [[پنج شنبه]]||۱۲||[[مناجات العارفین]]|| [[سه شنبه]]
|۲||[[مناجات الشاکین]]||[[شنبه]]||۷||[[مناجات المطیعین]]||[[پنج شنبه]]||۱۲||[[مناجات العارفین]]||[[سه شنبه]]


|-style="background:#FFFFDD;"
|- style="background:#FFFFDD;"
|۳||[[مناجات الخائفین]]|| [[یکشنبه]]|| ۸|| [[مناجات المریدین]]|| [[جمعه]]||۱۳||[[مناجات الذاکرین]]|| [[چهارشنبه]]
|۳||[[مناجات الخائفین]]||[[یکشنبه]]||۸||[[مناجات المریدین]]||[[جمعه]]||۱۳||[[مناجات الذاکرین]]||[[چهارشنبه]]
|-style="background:#DDEEFF;"
|- style="background:#DDEEFF;"
|۴||[[مناجات الراجین]]|| [[دوشنبه]]||۹||[[مناجات المحبین]]|| [[شنبه]]||۱۴||[[مناجات المعتصمین]]|| [[پنج شنبه]]
|۴||[[مناجات الراجین]]||[[دوشنبه]]||۹||[[مناجات المحبین]]||[[شنبه]]||۱۴||[[مناجات المعتصمین]]||[[پنج شنبه]]


|-style="background:#FFE8E8;"
|- style="background:#FFE8E8;"
|۵|| [[مناجات الراغبین]]|| [[سه شنبه]]||۱۰||[[مناجات المتوسلین]]|| [[یکشنبه]]||۱۵||[[مناجات الزاهدین]]|| [[شب جمعه]]
|۵||[[مناجات الراغبین]]||[[سه شنبه]]||۱۰||[[مناجات المتوسلین]]||[[یکشنبه]]||۱۵||[[مناجات الزاهدین]]||[[شب جمعه]]
|-style="background:#FFE8E8;"
|- style="background:#FFE8E8;"
|}
|}


خط ۶۱: خط ۶۱:
از دیدگاه [[عبدالله جوادی آملی]] نظم تدوینی مناجات خمس عشر قابل تأمل است و عالمان اخلاق باید نظم این مناجات‌ها را سامان دهند.{{مدرک}} وی معتقد است:
از دیدگاه [[عبدالله جوادی آملی]] نظم تدوینی مناجات خمس عشر قابل تأمل است و عالمان اخلاق باید نظم این مناجات‌ها را سامان دهند.{{مدرک}} وی معتقد است:


::... چنانکه نظم تدوینی برخی ادعیه نیز قابل تامل است؛ مثلا، اولین مناجات از «مناجات خمس عشرة» که از [[امام سجاد]] (صلوات الله علیه) نقل شده، در ترتیب کنونی آن، «[[مناجات التائبین|مناجات تائبان]]» و آخرین آن، «[[مناجات الزاهدین|مناجات زاهدان]]» است؛ در حالی که اگر این پانزده مناجات پانزده مرحله، یا منزلت باشد، مناجات زاهدان، در ردیف مناجات‌های اولیه است، نه آخرین مناجات؛ یعنی، انسان، نخست [[توبه]] می‌کند و [[زهد]] می‌ورزد و از رذایل می‌رهد و سپس به فضایل بار می‌یابد که عالیترین فضیلت، «حب لقاء الله» و بالاتر از آن، «حب الله» است. همان طور که فقیه کارشناس یا اصولی صاحب نظر، مسائل فقهی یا اصولی را سامان می‌بخشد و مرتب می‌کند، عالم اخلاق نیز باید با بررسی‌های کارشناسانه، درجات سیر و سلوک را از ادعیه و مناجات‌ها کاملا استنباط کند. پس همان طور که عالمان اخلاق باید [[آیه|آیات]]، روایات و سیره [[معصومین]] (علیهم السلام) را سامان ببخشند، ادعیه و اذکار را نیز باید سامان بدهند؛ زیرا تبیین مراحل و مراتب ادعیه نیاز به بحث‌های علمی دارد.<ref>جوادی آملی، مراحل اخلاق در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۰</ref>
::... چنانکه نظم تدوینی برخی ادعیه نیز قابل تامل است؛ مثلا، اولین مناجات از «مناجات خمس عشرة» که از امام سجاد(ع) نقل شده، در ترتیب کنونی آن، «[[مناجات التائبین|مناجات تائبان]]» و آخرین آن، «[[مناجات الزاهدین|مناجات زاهدان]]» است؛ در حالی که اگر این پانزده مناجات پانزده مرحله، یا منزلت باشد، مناجات زاهدان، در ردیف مناجات‌های اولیه است، نه آخرین مناجات؛ یعنی، انسان، نخست [[توبه]] می‌کند و [[زهد]] می‌ورزد و از رذایل می‌رهد و سپس به فضایل بار می‌یابد که عالیترین فضیلت، «حب لقاء الله» و بالاتر از آن، «حب‌الله» است. همان طور که فقیه کارشناس یا اصولی صاحب نظر، مسائل فقهی یا اصولی را سامان می‌بخشد و مرتب می‌کند، عالم اخلاق نیز باید با بررسی‌های کارشناسانه، درجات سیر و سلوک را از ادعیه و مناجات‌ها کاملا استنباط کند. پس همان طور که عالمان اخلاق باید [[آیه|آیات]]، روایات و سیره معصومین(ع) را سامان ببخشند، ادعیه و اذکار را نیز باید سامان بدهند؛ زیرا تبیین مراحل و مراتب ادعیه نیاز به بحث‌های علمی دارد.<ref>جوادی آملی، مراحل اخلاق در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۰</ref>


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}


== منابع ==
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
* مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: موسوی کرمانی، حسین اشتهاردی، علی پناه، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.
* مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: موسوی کرمانی، حسین اشتهاردی، علی پناه، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.
خط ۷۸: خط ۷۸:


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
* منبع مقاله: [http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa21938 اسلام کوئست نت]
*منبع مقاله: [http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa21938 اسلام کوئست نت]


{{دعا}}
{{دعا}}