سنت الهی: تفاوت میان نسخه‌ها
←اهمیت و جایگاه
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (اصلاح متن تا بخش راه شناخت سنت‌ها) |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
==اهمیت و جایگاه== | ==اهمیت و جایگاه== | ||
سنتهای الهی، به‌معنای روش‌ها و ضوابطی در افعال خداوند است که امور عالم بر پایه آنها اداره می‌شود.<ref>مصباح یزدی، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، ۱۳۹۱ش، ص۴۰۹؛ صدر، سنتهای تاریخ در قرآن، ۱۳۹۳ش، ص۱۶۲.</ref> این سنت‌ها از جهت تنوع روش‌ها و گستردگی به قدری فراگیرند که هیچ موجودی از شعاع سنتهای الهی خارج نبوده و در هر موقعیتی یک یا چند سنت بر او حکومت می‌کند.<ref>آقاجانی، ویژگی‌ها و انواع سنتهای الهی در تدبیر جوامع، ۱۳۹۳ش، ص۳۴.</ref> | سنتهای الهی، به‌معنای روش‌ها و ضوابطی در افعال خداوند است که امور عالم بر پایه آنها اداره می‌شود.<ref>مصباح یزدی، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، ۱۳۹۱ش، ص۴۰۹؛ صدر، سنتهای تاریخ در قرآن، ۱۳۹۳ش، ص۱۶۲.</ref> به گفته مرتضی مطهری، آنچه نظام جهان و قانون اسباب خوانده می‌شود در زبان دین سنت الهی نامیده شده است.<ref>مطهری، عدل الهی، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۱.</ref> این سنت‌ها از جهت تنوع روش‌ها و گستردگی به قدری فراگیرند که هیچ موجودی از شعاع سنتهای الهی خارج نبوده و در هر موقعیتی یک یا چند سنت بر او حکومت می‌کند.<ref>آقاجانی، ویژگی‌ها و انواع سنتهای الهی در تدبیر جوامع، ۱۳۹۳ش، ص۳۴.</ref> | ||
واژه سنت در قرآن به‌صورت صریح ۱۶ بار، در ۱۱ سوره به کار رفته<ref>روحانی، «سنتهای الهی در قرآن»، ص۱۰۲.</ref> که ۲ بار آن به صورت جمع (سُنَن) است؛<ref>محمدی گیلانی، قرآن و سنن الهی در اجتماع بشر، ۱۳۸۵ش، ص۴۹.</ref> و گاه به خدا نسبت داده شده و گاه به انسان‌ها.<ref>مصباح یزدی، جامعه و تاریخ در قرآن، ۱۳۹۱ش، ص۴۱۰.</ref> با این حال ادعا شده که ۹۰درصد آیات قرآن ناظر به سنتهای الهی است.<ref>افضلی، «مدیریت اسلامی، مدیریت مبتنی بر سنتهای الهی»، ص۱۸.</ref> از سوی دیگر، گفته شده که مطالعه سنتهای الهی، خصوصاً سنتهای اجتماعی، بستر مناسبی برای یافتن وجهی دیگر از [[اعجاز قرآن]] است.<ref>دیالمه، بررسی سنت اجتماعی مداوله و اهداف آن در قرآن کریم، ۱۳۹۵ش، ص۲۰۸؛ | |||
ایروانی، [https://quran.isca.ac.ir/fa/Article/Detail/16315/اعجاز-قرآن-در-سنتهای-اجتماعی «اعجاز قرآن در سنتهای اجتماعی»].</ref> همنشینی مکرر واژه «سنت» با واژه‌های «قَبل» و «اوّلین» در قرآن، بدین ترتیب توضیح داده شده که آنچه بر گذشتگان جاری بوده، غیرقابل تغییر بوده و عیناً بر آیندگان نیز جاری خواهد شد.<ref>نیک‌زاد الحسینی، شبکه معنایی سنن الهی در قرآن کریم، ۱۳۹۲ش، ص۱۳۴.</ref> در همین راستا، در [[آیه ۱۳۷ سوره آل عمران]]، به مردم توصیه شده که در زمین سیر کرده و با نظر به عاقبت پیشینیان، سنتهای الهی را کشف کنند.<ref>نیک‌زاد الحسینی، شبکه معنایی سنن الهی در قرآن کریم، ۱۳۹۲ش، ص۱۳۹.</ref> همچنین [[عبدالله جوادی آملی]]، فقیه و مفسر شیعه، سنت الهی را به مدد عقل تجربی و عقل فلسفی نیز قابل شناسایی می‌داند.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۹ش، ج۱۵، ص۵۸۷.</ref> | |||
سنن الهی، از آموزه‌های مهم و راهبردی اسلام دانسته شده که جایگاه مهمی در جهان‌بینی و نظام ارزشی اسلام دارد.<ref>افضلی، «مدیریت اسلامی، مدیریت مبتنی بر سنتهای الهی»، ص۸.</ref> به گفته جوادی آملی، متکلم و مفسر شیعه، شناخت سنتهای الهی در چهره‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ظهور می‌یابد<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۹ش، ج۱۵، ص۵۸۶.</ref> و شایسته است دانشی مستقل برای آن سامان داده شود.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۹ش، ج۱۵، ص۵۸۶.</ref> همچنین ادعا شده که چنین دانشی بر هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی و روش‌شناسی علمی تأثیر می‌گذارد.<ref>افضلی، «مدیریت اسلامی، مدیریت مبتنی بر سنتهای الهی»، ص۱۷.</ref> | سنن الهی، از آموزه‌های مهم و راهبردی اسلام دانسته شده که جایگاه مهمی در جهان‌بینی و نظام ارزشی اسلام دارد.<ref>افضلی، «مدیریت اسلامی، مدیریت مبتنی بر سنتهای الهی»، ص۸.</ref> به گفته جوادی آملی، متکلم و مفسر شیعه، شناخت سنتهای الهی در چهره‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ظهور می‌یابد<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۹ش، ج۱۵، ص۵۸۶.</ref> و شایسته است دانشی مستقل برای آن سامان داده شود.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۹ش، ج۱۵، ص۵۸۶.</ref> همچنین ادعا شده که چنین دانشی بر هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی و روش‌شناسی علمی تأثیر می‌گذارد.<ref>افضلی، «مدیریت اسلامی، مدیریت مبتنی بر سنتهای الهی»، ص۱۷.</ref> | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۵: | ||
گفته شده کشف سنتهای الهی در زندگی بشر، در جهت معنایابی برای حوادث در طول زندگی، ضروری بوده و آگاهی از سنتهای الهی به عنوان قوانین ثابت، قدرت پیش‌بینی و مدیریت رخدادهای فردی و اجتماعی را به انسان داده و آثار تربیتی بسیاری دارد.<ref>نیک‌زاد الحسینی، شبکه معنایی سنن الهی در قرآن کریم، ۱۳۹۲ش، ص۱.</ref> به گفته [[سید محمدباقر صدر|محمدباقر صدر]]، فقیه شیعه، انسان برای آن‌که بتواند بر سرنوشت خود حاکم باشد باید سنتهای الهی را بشناسد.<ref>صدر، سنتهای تاریخ در قرآن، ۱۳۸۱ش، ص۷۸-۷۹.</ref> از دید او، توجه به این قوانین به صورت مستقیم در تغییر و دگرگون‌سازی عملی جامعه و فرد بسیار مؤثر است.<ref>صدر، سنتهای اجتماعی و فلسفه تاریخ در مکتب قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۸۲.</ref> | گفته شده کشف سنتهای الهی در زندگی بشر، در جهت معنایابی برای حوادث در طول زندگی، ضروری بوده و آگاهی از سنتهای الهی به عنوان قوانین ثابت، قدرت پیش‌بینی و مدیریت رخدادهای فردی و اجتماعی را به انسان داده و آثار تربیتی بسیاری دارد.<ref>نیک‌زاد الحسینی، شبکه معنایی سنن الهی در قرآن کریم، ۱۳۹۲ش، ص۱.</ref> به گفته [[سید محمدباقر صدر|محمدباقر صدر]]، فقیه شیعه، انسان برای آن‌که بتواند بر سرنوشت خود حاکم باشد باید سنتهای الهی را بشناسد.<ref>صدر، سنتهای تاریخ در قرآن، ۱۳۸۱ش، ص۷۸-۷۹.</ref> از دید او، توجه به این قوانین به صورت مستقیم در تغییر و دگرگون‌سازی عملی جامعه و فرد بسیار مؤثر است.<ref>صدر، سنتهای اجتماعی و فلسفه تاریخ در مکتب قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۸۲.</ref> | ||
==ویژگی سنتهای الهی== | ==ویژگی سنتهای الهی== | ||
بر اساس تفسیر پژوهش‌گران مسلمان از آیات قرآن، سنتهای الهی ناظر به این‌جهان (و نه آخرت) و در راستای تأمین صلاح حقیقی انسان هستند،<ref>حامدمقدم، سنتهای اجتماعی در قرآن کریم، ۱۳۸۷ش، ص۱۶.</ref> فراگیر و جامع‌اند و نسبت به هیچ زمان، مکان و شرایطی استثناء بر نمی‌دارند.<ref>فرزند حی و دیگران، «سنن اجتماعی در قرآن»، ص۱۲۰.</ref> و نیز بی‌طرف و ضابطه‌مند هستند و هر جامعه‌ای که از سنتهای الهی آگاهی یابد، می‌تواند آن را در جهت اهداف خود بکار بسته و هر که از آن تخلف کند، شکست خواهد خورد؛ نظیر شکست مسلمانان در [[غزوه احد|جنگ احد]].<ref>وفا، تاریخ از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه، ۱۳۸۲ش، ص۱۲۱–۱۲۵</ref> همچنین سنتهای اجتماعی خداوند تبدیل و تحویل‌ناپذیرند، با [[اصل علیت]] سازگاری دارند و حتمی هستند.<ref>فرزند حی و دیگران، «سنن اجتماعی در قرآن»، ص۱۲۰-۱۲۱.</ref> | بر اساس تفسیر پژوهش‌گران مسلمان از آیات قرآن، سنتهای الهی ناظر به این‌جهان (و نه آخرت) و در راستای تأمین صلاح حقیقی انسان هستند،<ref>حامدمقدم، سنتهای اجتماعی در قرآن کریم، ۱۳۸۷ش، ص۱۶.</ref> فراگیر و جامع‌اند و نسبت به هیچ زمان، مکان و شرایطی استثناء بر نمی‌دارند.<ref>فرزند حی و دیگران، «سنن اجتماعی در قرآن»، ص۱۲۰.</ref> و نیز بی‌طرف و ضابطه‌مند هستند و هر جامعه‌ای که از سنتهای الهی آگاهی یابد، می‌تواند آن را در جهت اهداف خود بکار بسته و هر که از آن تخلف کند، شکست خواهد خورد؛ نظیر شکست مسلمانان در [[غزوه احد|جنگ احد]].<ref>وفا، تاریخ از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه، ۱۳۸۲ش، ص۱۲۱–۱۲۵</ref> همچنین سنتهای اجتماعی خداوند تبدیل و تحویل‌ناپذیرند، با [[اصل علیت]] سازگاری دارند و حتمی هستند.<ref>فرزند حی و دیگران، «سنن اجتماعی در قرآن»، ص۱۲۰-۱۲۱.</ref> | ||