انما الاعمال بالنیات: تفاوت میان نسخه‌ها

انما الاعمال بالنیات (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۵۵

۱۰۸ بایت حذف‌شده ، ۲۵ سپتامبر

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Salehi

Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor

۴٬۲۸۱

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 [[File:انما الاعمال بالنیات.jpg|thumb|حدیث انما الاعمال بالنیات، به [[خط ثلث]]]]
-'''انَّما الاَعمالُ بِالنِیّات''' بخشی از روایت معروفی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول اکرم(ص)]] و بدین معناست که هر عملی در گرو [[نیت]] انسان است.
+'''انَّما الاَعمالُ بِالنِیّات''' بخشی از روایت معروفی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول اکرم(ص)]] و بدین معناست که هر عملی در گرو [[نیت]] انسان است. از نظر برخی از [[محدثان]] این روایت [[حدیث متواتر|متواتر]] بوده و به جهت جایگاهی که در علوم مختلف، به ویژه [[علم فقه]] دارد از آن به عنوان یکی از سه پایه [[اسلام]] یاد شده است.
-از نظر برخی از [[محدثان]] این روایت [[حدیث متواتر|متواتر]] بوده و به جهت جایگاهی که در علوم مختلف، به ویژه [[علم فقه]] دارد از آن به عنوان یکی از سه پایه [[اسلام]] یاد شده است.
+درباره سند این حدیث بحث‌های بسیاری صورت گرفته، اما در منابع روایی شیعه این حدیث به دو صورت [[حدیث مسند|مسند]] و [[حدیث مرسل|مرسل]] نقل شده است. مواردی همچون [[شهرت روایی]] و [[شهرت عملی|عملی]]، [[تواتر معنوی]] و استناد قطعی روایت به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|نبی اکرم(ص)]] را به عنوان قرائن اطمینان‌بخش در صحت [[حدیث]] به شمار آورده‌اند.
-درباره سند این حدیث بحث‌های بسیاری صورت گرفته، اما در منابع روایی شیعه این حدیث به دو صورت [[حدیث مسند|مسند]] و [[حدیث مرسل|مرسل]] نقل شده است.
-مواردی همچون [[شهرت روایی]] و [[شهرت عملی|عملی]]، [[تواتر معنوی]] و استناد قطعی روایت به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|نبی اکرم(ص)]] را به عنوان قرائن اطمینان‌بخش در صحت [[حدیث]] به شمار آورده‌اند.
 در خصوص گستره معنایی حدیث نیز چند احتمال نظیر پی‌آمد [[ثواب و عقاب]] بر نیت، و نیز بی‌اعتبار بودن عملِ بدون نیت در نظر گرفته شده است.
-==اهمیت حدیث «انما الاعمال بالنیات»==
+==اهمیت و جایگاه==
-«انّما الاعمال بالنیات» [[حدیث|روایت]] بسیار مشهوری است که در بسیاری از منابع روایی [[شیعه]]<ref>نگاه کنید به طوسی، التهذیب، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۸۳؛ سید مرتضی، المسائل الناصریات، ۱۴۱۷ق، ص۳۰۳؛ حرعاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳.</ref> و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]<ref>نگاه کنید به بخاری، الجامع المسند الصحیح، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۶ و ج۷، ص۱۷۷ و ج۸، ص۱۸۷؛ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج المسند الصحیح، بیتا، ج۳، ص۱۵۱۵ و ج۳، ص۱۷۰۱؛ نسائی، المجتبی من السنن، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۵.</ref> وجود دارد. تا جایی که برخی از دانشمندان اسلامی آن را [[حدیث متواتر|متواتر]] دانسته‌اند.<ref>ابن کثیر، الباعث الحثیث الی اختصار علوم الحدیث، بیتا، ج۱، ص۵۷.</ref>
+«انّما الاعمال بالنیات» [[حدیث|روایت]] بسیار مشهوری است که در بسیاری از منابع روایی [[شیعه]]<ref>نگاه کنید به طوسی، التهذیب، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۸۳؛ سید مرتضی، المسائل الناصریات، ۱۴۱۷ق، ص۳۰۳؛ حرعاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳.</ref> و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]<ref>نگاه کنید به بخاری، الجامع المسند الصحیح، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۶ و ج۷، ص۱۷۷ و ج۸، ص۱۸۷؛ قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج المسند الصحیح، بیتا، ج۳، ص۱۵۱۵ و ج۳، ص۱۷۰۱؛ نسائی، المجتبی من السنن، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۵.</ref> وجود دارد. تا جایی که برخی از دانشمندان اسلامی آن را [[حدیث متواتر|متواتر]] دانسته‌اند.<ref>ابن کثیر، الباعث الحثیث الی اختصار علوم الحدیث، بیتا، ج۱، ص۵۷.</ref> به گفته ابی‌داود در کتاب [[سنن ابی‌داود]] از میان چهار هزار و هشتصد روایت در کتاب، چهار حدیث برای دینداری انسان کفایت می‌کند که حدیث «انما الاعمال بالنیات» یکی از آنهاست.<ref>سید، «مقدمه» در سنن ابی‌داود، ص۳.</ref> [[احمد بن حنبل]] این حدیث را یکی از سه‌پایه [[اسلام]] دانسته<ref>ابن أبی یعلی، طبقات الحنابلة، بی تا، ج۱، ص۴۷.</ref> و برخی دیگر از [[محدثان]] بر این باورند که این حدیث در هفتاد باب از [[فقه]] کاربرد دارد.<ref>نووی، شرح صحیح مسلم، ۱۳۹۲ش، ج۱۳، ص۵۴.</ref> برخی دیگر گفته‌اند: فقه بر پنج حدیث استوار است و یکی از آنها همین حدیث است.<ref>ابن رجب، جامع العلوم و الحکم فی شرح خمسین حدیثا، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۹.</ref>
-به گفته ابی‌داود در کتاب [[سنن ابی‌داود]] از میان چهار هزار و هشتصد روایت در کتاب، چهار حدیث برای دینداری انسان کفایت می‌کند که حدیث «انما الاعمال بالنیات» یکی از آنهاست.<ref>سید، «مقدمه» در سنن ابی‌داود، ص۳.</ref>
-[[احمد بن حنبل]] این حدیث را یکی از سه‌پایه [[اسلام]] دانسته<ref>ابن أبی یعلی، طبقات الحنابلة، بی تا، ج۱، ص۴۷.</ref> و برخی دیگر از [[محدثان]] بر این باورند که این حدیث در هفتاد باب از [[فقه]] کاربرد دارد.<ref>نووی، شرح صحیح مسلم، ۱۳۹۲ش، ج۱۳، ص۵۴.</ref>
-برخی دیگر گفته‌اند: فقه بر پنج حدیث استوار است و یکی از آنها همین حدیث است.<ref>ابن رجب، جامع العلوم و الحکم فی شرح خمسین حدیثا، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۹.</ref>
 ===متن و ترجمه===
 {{عربی|اندازه=۱۰۰%| قال رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله: يا أيُّها النّاسُ، إنّما الأعمالُ بالنِّيّاتِ، و إنّما لِكُلِّ امرئٍ ما نَوى، فمَن كانَت هِجرَتُهُ إلَى اللّه و رَسولِهِ فهِجرَتُهُ إلَى اللّه و رَسولِهِ، و مَن كانَت هِجرَتُهُ إلى دُنيا يُصيبُها أوِ امرأةٍ يَتَزَوَّجُها فهِجرَتُهُ إلى ما هاجَرَ إلَيهِ.<ref>متقی، کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۴۲۴، ح۷۲۷۲.</ref>}}
@@ خط ۲۳: / خط ۱۳: @@
 پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: ای مردم! جز این نیست که اعمال به نیّت هاست و در حقیقت برای هر کس آن چیزی است که نیّت می‌کند. پس هرکه هجرتش برای خدا و رسول او باشد، به سوی خدا و رسول او هجرت کرده است و هرکه هجرتش برای رسیدن به چیزی از دنیا یا ازدواج کردن با زنی باشد، هجرتش به سوی همان چیزی است که به نیّت آن هجرت کرده است.»
-==بحث سندی دربارهٔ حدیث «انما الاعمال بالنیات»==
+==اعتبار==
-اندیشمندان بسیاری از [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] درباره سند حدیث «انما الاعمال بالنیات» در کتاب‌های خود گفتگو کرده‌اند. به عنوان نمونه از میان اندیشمندان شیعه، [[عبدالرحيم بن حسین عراقى]] (درگذشته ۸۰۶ق) در [[کتاب التقیید و الایضاح]] به بحث سندی و متنی از این حدیث پرداخته<ref>عراقی، التقیید و الایضاح، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۰۰و ۲۶۹ و ۲۷۳.</ref> و [[شهید ثانی]] در [[کتاب الرعایه فی علم الدرایة]] درباره متواتر و مشهور بودن حدیث به بحث نشسته است.<ref>شهید ثانی، الرعایة فی علم الدرایة، ۱۴۰۸ق، ص۶۸–۷۰ و ۱۰۵ – ۱۰۷.</ref>
+اندیشمندان بسیاری از [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] درباره سند حدیث «انما الاعمال بالنیات» در کتاب‌های خود گفتگو کرده‌اند. به‌عنوان نمونه از میان اندیشمندان شیعه، [[عبدالرحيم بن حسین عراقى]] (درگذشته ۸۰۶ق) در [[کتاب التقیید و الایضاح]] به بحث سندی و متنی از این حدیث پرداخته<ref>عراقی، التقیید و الایضاح، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۰۰و ۲۶۹ و ۲۷۳.</ref> و [[شهید ثانی]] در [[کتاب الرعایه فی علم الدرایة]] درباره متواتر و مشهور بودن حدیث به بحث نشسته است.<ref>شهید ثانی، الرعایة فی علم الدرایة، ۱۴۰۸ق، ص۶۸–۷۰ و ۱۰۵ – ۱۰۷.</ref> از میان اندیشمندان اهل سنت نیز [[جلال‌الدین سیوطی]] (درگذشته ۹۱۱ق) در کتاب تدریب الراوی، متواتر یا مشهور بودن این حدیث را مورد بحث قرار داده<ref>سیوطی، تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی، ۲۰۱۴م، ج۲، ص۶۲۲ و ۶۲۹.</ref> و عثمان بن عبدالرحمن شهرزوری، معروف به ابن صلاح (متوفی ۶۴۳ق)، در کتاب معرفة انواع الحدیث پس از تقسیم حدیث مشهور به دو قسم [[حدیث صحیح|صحیح]] و غیر صحیح، این حدیث را از قسم حدیث مشهور صحیح دانسته است.<ref>ابن صلاح، معرفة انواع الحدیث، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۷۰.</ref>
-از میان اندیشمندان اهل سنت نیز [[جلال‌الدین سیوطی]] (درگذشته ۹۱۱ق) در کتاب تدریب الراوی، متواتر یا مشهور بودن این حدیث را مورد بحث قرار داده<ref>سیوطی، تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی، ۲۰۱۴م، ج۲، ص۶۲۲ و ۶۲۹.</ref>
-و عثمان بن عبدالرحمن شهرزوری، معروف به ابن صلاح (متوفی ۶۴۳ق)، در کتاب معرفة انواع الحدیث پس از تقسیم حدیث مشهور به دو قسم [[حدیث صحیح|صحیح]] و غیر صحیح، این حدیث را از قسم حدیث مشهور صحیح دانسته است.<ref>ابن صلاح، معرفة انواع الحدیث، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۷۰.</ref>
-برخی از محققان گفته‌اند که این روایت اگر چه در برخی از منابع روایی شیعی به صورت [[حدیث مسند|مسند]] آمده<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۶۱۸.</ref>
+برخی از محققان گفته‌اند که این روایت اگر چه در برخی از منابع روایی شیعی به صورت [[حدیث مسند|مسند]] آمده<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۶۱۸.</ref> اما در بیشتر منابع شیعی به صورت [[حدیث مرسل|مرسل]] ذکر شده است.<ref>احمدی نیک، «[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2030273/بازجست-سندی-و-گستره-معنایی-روایت-انما-الاعمال-بالنیات-از-نگاه-فریقین بازجست سندی و گستره معنایی روایت انّما الاعمال بالنیات]»، ص۸۸.</ref> در نتیجه بر اساس برخی از مبانی [[علم رجال]] از قبیل مبنای [[وثوق سندی]]{{یاد|به معنای اطمینان به صحت حدیث بر اساس اطمینان به سند آن.}} نقل‌های مرسل از این روایت، مردود است؛ اما بر اساس مبنای [[وثوق صدوری]] {{یاد|به معنای اطمینان به صحت حدیث بر اساس قرائن اطمینان بخش سندی یا غیرسندی.}} می‌توان با تکیه بر قرائنی چون هماهنگی با روایات معتبر و [[آیات|آیات قرآن کریم]] و سایر قرائن اطمینان‌آور، به صدور روایت از معصوم اطمینان پیدا کرد.<ref>جواهری، الواضح فی شرح العروة الوثقی، ۱۴۳۶ق، ج۷، ص۱۳۰؛ جلالی مازندرانی، المحصول فی علم الاصول، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۱۸.</ref>
-اما در بیشتر منابع شیعی به صورت [[حدیث مرسل|مرسل]] ذکر شده است.<ref>احمدی نیک، «[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2030273/بازجست-سندی-و-گستره-معنایی-روایت-انما-الاعمال-بالنیات-از-نگاه-فریقین بازجست سندی و گستره معنایی روایت انّما الاعمال بالنیات]»، ص۸۸.</ref>
-در نتیجه بر اساس برخی از مبانی [[علم رجال]] از قبیل مبنای [[وثوق سندی]]{{یاد|به معنای اطمینان به صحت حدیث بر اساس اطمینان به سند آن.}} نقل‌های مرسل از این روایت، مردود است؛ اما بر اساس مبنای [[وثوق صدوری]] {{یاد|به معنای اطمینان به صحت حدیث بر اساس قرائن اطمینان بخش سندی یا غیرسندی.}} می‌توان با تکیه بر قرائنی چون هماهنگی با روایات معتبر و [[آیات|آیات قرآن کریم]] و سایر قرائن اطمینان آور، به صدور روایت از معصوم اطمینان پیدا کرد.<ref>جواهری، الواضح فی شرح العروة الوثقی، ۱۴۳۶ق، ج۷، ص۱۳۰؛ جلالی مازندرانی، المحصول فی علم الاصول، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۱۸.</ref>
 چنان‌که در منابع روایی شیعه، روایات دیگری که از نظر مضمون به این روایات نزدیک باشد نیز وجود دارد؛ نظیر این روایت از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول اکرم (ص)]] که «نیت مؤمن بهتر از عمل اوست و نیت کافر بدتر از کردارش می‌باشد و هر کس طبق نیتش عمل می‌کند.»<ref>«َ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص نِیَّةُ الْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ وَ نِیَّةُ الْکَافِرِ شَرٌّ مِنْ عَمَلِهِ وَ کُلُّ عَامِلٍ یَعْمَلُ عَلَی نِیَّتِه‏» (کلینی، الکافی، ۱۴۲۹، ج۳، ص۲۱۸.)</ref>
 ===قرائن اطمینان بخش در صحت حدیث===