پرش به محتوا

مکه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۵۴ بایت حذف‌شده ،  ۲۴ سپتامبر
بدون خلاصۀ ویرایش
(←‏در دوره اسلامی: اصلاح ارقام)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۷: خط ۴۷:
===سبب نام‌گذاری===
===سبب نام‌گذاری===
در منابع تاریخی و روایی، برای نامگذاری این شهر به «مکه» دلایلی ذکر شده است که برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:
در منابع تاریخی و روایی، برای نامگذاری این شهر به «مکه» دلایلی ذکر شده است که برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:
* مکّه، ترکیبی از مک (به معنای بیت) و رب بوده و مکه یعنی، بیت الرب یا بیت الله؛
*مکّه، ترکیبی از مک (به معنای بیت) و رب بوده و مکه یعنی، بیت الرب یا بیت الله؛
* مکه، ترکیب از مک (به معنای واحه و وادی) و رب بوده و مکه یعنی وادی رب؛
*مکه، ترکیب از مک (به معنای واحه و وادی) و رب بوده و مکه یعنی وادی رب؛
* مکه در اصل، مکرابا که از کلمه مقرب گرفته شده و این مکان به معنای مکانی است که به خداوند [[تقرب]] ایجاد می‌شود؛
*مکه در اصل، مکرابا که از کلمه مقرب گرفته شده و این مکان به معنای مکانی است که به خداوند [[تقرب]] ایجاد می‌شود؛
* مکه از ریشه مکک (به معنای هلاک شدن و کم شدن) مشتق شده و مکه یعنی مکانی که هر ستمگری نظر سوئی به آن شهر داشته باشد سرنوشتی جز هلاک و نابودی نخواهد داشت؛
*مکه از ریشه مکک (به معنای هلاک شدن و کم شدن) مشتق شده و مکه یعنی مکانی که هر ستمگری نظر سوئی به آن شهر داشته باشد سرنوشتی جز هلاک و نابودی نخواهد داشت؛
* مکه از ماده «مک(به معنای «جذب») مشتق شده که این بدان جهت است که مردم از هر دیار به آن سرزمین جذب می‌شوند.<ref>جعفری، «نام‌های شهر مکه»، ص۲۰۵.</ref>
*مکه از ماده «مک(به معنای «جذب») مشتق شده که این بدان جهت است که مردم از هر دیار به آن سرزمین جذب می‌شوند.<ref>جعفری، «نام‌های شهر مکه»، ص۲۰۵.</ref>


{{جعبه نقل قول| عنوان=| نقل‌قول= [[حضرت ابراهیم]](علیه‌السلام) خطاب به خداوند:{{سخ}}'''«'''و چون ابراهیم گفت: «پروردگارا، این [سرزمین] را شهری امن گردان، و مردمش را- هر کس از آنان که به خدا و روز بازپسین ایمان بیاورد- از فرآوردهها روزی بخش»، فرمود: «و[لی] هر کس کفر بورزد، اندکی برخوردارش میکنم، سپس او را با خواری به سوی عذاب آتش [دوزخ] میکشانم، و چه بد سرانجامی است.'''»'''|تاریخ بایگانی|
{{جعبه نقل قول| عنوان=| نقل‌قول= [[حضرت ابراهیم]](علیه‌السلام) خطاب به خداوند:{{سخ}}'''«'''و چون ابراهیم گفت: «پروردگارا، این [سرزمین] را شهری امن گردان، و مردمش را- هر کس از آنان که به خدا و روز بازپسین ایمان بیاورد- از فرآوردهها روزی بخش»، فرمود: «و[لی] هر کس کفر بورزد، اندکی برخوردارش میکنم، سپس او را با خواری به سوی عذاب آتش [دوزخ] میکشانم، و چه بد سرانجامی است.'''»'''|تاریخ بایگانی|
خط ۶۰: خط ۶۰:
===اسامی دیگر===
===اسامی دیگر===
شهر مکه در طول تاریخ، به نام‌های گوناگونی معروف بوده است. برخی از این نام‌ها در قرآن نیز ذکر شده است.
شهر مکه در طول تاریخ، به نام‌های گوناگونی معروف بوده است. برخی از این نام‌ها در قرآن نیز ذکر شده است.
* '''بکّه''':«إنَّ اوّلَ بَیتٍ وُضِعَ لِلناسِ لَلَّذی بِبَکّةَ مُبارَکاً و هُدی لِلعالَمینَ»<ref>سوره آل عمران، آیه ۹۶.</ref>
*'''بکّه''':«إنَّ اوّلَ بَیتٍ وُضِعَ لِلناسِ لَلَّذی بِبَکّةَ مُبارَکاً و هُدی لِلعالَمینَ»<ref>سوره آل عمران، آیه ۹۶.</ref>
* '''البلد الامین''':«وَ التّینِ وَ الزّیتونِ وَ طورِ سینینَ وَ هذا البَلَدِ الأمینَ»<ref>سوره تین، آیه ۱-۳.</ref>
*'''البلد الامین''':«وَ التّینِ وَ الزّیتونِ وَ طورِ سینینَ وَ هذا البَلَدِ الأمینَ»<ref>سوره تین، آیه ۱-۳.</ref>
* '''امّ القری''':«لِتُنذِرَ اُمَّ القُری وَ مَن حَولَها»<ref>سوره انعام، آیه ۹۲.</ref>
*'''امّ القری''':«لِتُنذِرَ اُمَّ القُری وَ مَن حَولَها»<ref>سوره انعام، آیه ۹۲.</ref>
*البلد الحرام،<ref>جعفری، «نام‌های شهر مکه»، ص۲۰۵-۲۲۲.</ref>
*البلد الحرام،<ref>جعفری، «نام‌های شهر مکه»، ص۲۰۵-۲۲۲.</ref>
*همچنین: العَروض، السَّیل، مُخرَج صِدق، أمّ رُحم، أمّ صبح، البلد، حرم الله تعالی، فادان، الناسه، الباسّه، طیبه، حاطِمه،<ref>فاسی المکی، الغرام باخبار البلد الحرام، ۱۴۰۵ق، ص۷۶.</ref> بَیتُ العَتیق، القادسیه.<ref>نهروانی المکی، الاعلام باعلام بیت الله الحرام، دارالرائق التراث العربی، ص۱۸.</ref>
*همچنین: العَروض، السَّیل، مُخرَج صِدق، أمّ رُحم، أمّ صبح، البلد، حرم الله تعالی، فادان، الناسه، الباسّه، طیبه، حاطِمه،<ref>فاسی المکی، الغرام باخبار البلد الحرام، ۱۴۰۵ق، ص۷۶.</ref> بَیتُ العَتیق، القادسیه.<ref>نهروانی المکی، الاعلام باعلام بیت الله الحرام، دارالرائق التراث العربی، ص۱۸.</ref>
[[پرونده:عربستان.png|بندانگشتی|250px]]
[[پرونده:عربستان.png|بندانگشتی|250px]]


== اطلاعات کلی ==
==اطلاعات کلی==
===موقعیت جغرفیایی===
===موقعیت جغرفیایی===
مهم‌ترین شهر و مقدس‌ترین منطقه [[حجاز]]، شهر مکه است. این شهر در فاصله هشتاد کیلومتری شرق دریای سرخ، در طول ۴۰ درجه و ۹ دقیقه و عرض ۳۱ درجه و ۲۸ دقیقه خط استوا قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا ۳۳۰ متر است.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۳۲-۳۳.</ref>
مهم‌ترین شهر و مقدس‌ترین منطقه [[حجاز]]، شهر مکه است. این شهر در فاصله هشتاد کیلومتری شرق دریای سرخ، در طول ۴۰ درجه و ۹ دقیقه و عرض ۳۱ درجه و ۲۸ دقیقه خط استوا قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا ۳۳۰ متر است.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۳۲-۳۳.</ref>
خط ۸۶: خط ۸۶:
===قبل از اسلام===
===قبل از اسلام===
از وقایع مهم دینی مکه که قبل از ظهور [[اسلام]] روی داده است، بنابر نقل‌های دینی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
از وقایع مهم دینی مکه که قبل از ظهور [[اسلام]] روی داده است، بنابر نقل‌های دینی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* '''ساخت کعبه''': حضرت ابراهیم به دستور خدا، کعبه را بنا نهاد. در ساختن خانه کعبه، فرزند وی اسماعیل نیز او را یاری کرد.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۸۱ و ۸۲؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۹۹۷م، ج۱، ص۳۷۸؛ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۸م، ج۱، ص۲۵۱.</ref> البته، در این باره که نخستین بار [[کعبه]] در چه زمانی بنا شد، نقل‎های متفاوتی وجود دارد. در برخی از این نقل‎ها حتی ساخت کعبه قبل از خلقت [[حضرت آدم]] عنوان شده است.<ref>ازرقی، اخبار مکه، روائع التراث العربی، ج۱، ص۶۸.</ref>
*'''ساخت کعبه''': حضرت ابراهیم به دستور خدا، کعبه را بنا نهاد. در ساختن خانه کعبه، فرزند وی اسماعیل نیز او را یاری کرد.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۸۱ و ۸۲؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۹۹۷م، ج۱، ص۳۷۸؛ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۸م، ج۱، ص۲۵۱.</ref> البته، در این باره که نخستین بار [[کعبه]] در چه زمانی بنا شد، نقل‎های متفاوتی وجود دارد. در برخی از این نقل‎ها حتی ساخت کعبه قبل از خلقت [[حضرت آدم]] عنوان شده است.<ref>ازرقی، اخبار مکه، روائع التراث العربی، ج۱، ص۶۸.</ref>
* '''حمله [[ابرهه]]''': ابرهه فرمانروای [[یمن]]، در سال ۵۷۱ میلادی به قصد ویران ساختن کعبه بدان‎جا حمله کرد. وی با لشکری فیل‎سوار روی بدان سوی نهاد. اما هنگامی که بدان جا رسیدند پرندگانی از آسمان بر آنها بارانی از سنگریزه فرو ریختند. این سنگریزه‎ها بر هر شخصی که فرود می‎آمد فوراً او را به هلاکت می‎رساند.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۴۲-۳۴۵.</ref>
*'''حمله [[ابرهه]]''': ابرهه فرمانروای [[یمن]]، در سال ۵۷۱ میلادی به قصد ویران ساختن کعبه بدان‎جا حمله کرد. وی با لشکری فیل‎سوار روی بدان سوی نهاد. اما هنگامی که بدان جا رسیدند پرندگانی از آسمان بر آنها بارانی از سنگریزه فرو ریختند. این سنگریزه‎ها بر هر شخصی که فرود می‎آمد فوراً او را به هلاکت می‎رساند.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۴۲-۳۴۵.</ref>
* '''تولد [[پیامبر(ص)]]''': پیامبر اسلام(ص) در ۱۷ یا ۱۲ [[ربیع الاول]] سال اول [[عام الفیل]](بین ۵۶۹-۵۷۰م) در شهر مکه به دنیا آمد.<ref>شهیدی، تاریخ تحلیلی اسلام، ۱۳۹۰ش، ص۳۷؛ آیتی،  تاریخ پیامبر اسلام، ۱۳۷۸ش، ص۴۳.</ref>
*'''تولد [[پیامبر(ص)]]''': پیامبر اسلام(ص) در ۱۷ یا ۱۲ [[ربیع الاول]] سال اول [[عام الفیل]](بین ۵۶۹-۵۷۰م) در شهر مکه به دنیا آمد.<ref>شهیدی، تاریخ تحلیلی اسلام، ۱۳۹۰ش، ص۳۷؛ آیتی،  تاریخ پیامبر اسلام، ۱۳۷۸ش، ص۴۳.</ref>
* '''تولد [[حضرت علی(ع)]] در داخل [[کعبه]]''': در [[جمعه (روز)|روز جمعه]] [[۱۳ رجب]] سال ۳۰ [[عام الفیل]] امام علی(ع) در خانه کعبه متولد شد. او تنها فردی است که در خانه کعبه متولد شده است.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۵.</ref> در برخی از منابع اهل سنت نیز این واقعه نقل شده است. در [[المستدرک علی الصحیحین]] آمده است که بر اساس روایات [[متواتر]]، علی(ع)، در داخل کعبه از [[فاطمه بنت اسد]] متولد شد.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۵۹۳.</ref>
*'''تولد [[حضرت علی(ع)]] در داخل [[کعبه]]''': در [[جمعه (روز)|روز جمعه]] [[۱۳ رجب]] سال ۳۰ [[عام الفیل]] امام علی(ع) در خانه کعبه متولد شد. او تنها فردی است که در خانه کعبه متولد شده است.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۵.</ref> در برخی از منابع اهل سنت نیز این واقعه نقل شده است. در [[المستدرک علی الصحیحین]] آمده است که بر اساس روایات [[متواتر]]، علی(ع)، در داخل کعبه از [[فاطمه بنت اسد]] متولد شد.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۵۹۳.</ref>


===در دوره اسلامی===
===در دوره اسلامی===
* '''''در زمان پیامبر(ص)''''': مکه در زمان زندگانی پیامبر، شاهد حوادث مهم تاریخی و مذهبی بوده است. برخی از این حوادث عبارتند از:
*'''''در زمان پیامبر(ص)''''': مکه در زمان زندگانی پیامبر، شاهد حوادث مهم تاریخی و مذهبی بوده است. برخی از این حوادث عبارتند از:
{{ستون-شروع|۳}}
{{ستون-شروع|۳}}
# ظهور دین اسلام
# ظهور دین اسلام
خط ۱۰۵: خط ۱۰۵:
{{پایان}}
{{پایان}}


* '''''در زمان [[امویان]]''''':
*'''''در زمان [[امویان]]''''':
{{ستون-شروع|۳}}
{{ستون-شروع|۳}}
# شورش بر علیه ولایت عهدی [[یزید بن معاویه|یزید]]
# شورش بر علیه ولایت عهدی [[یزید بن معاویه|یزید]]
خط ۱۱۴: خط ۱۱۴:
{{پایان}}
{{پایان}}


* '''''در دوره [[عباسیان]]''''':
*'''''در دوره [[عباسیان]]''''':
{{ستون-شروع|۳}}
{{ستون-شروع|۳}}
# ظهور [[نفس زکیه]] ([[سال ۱۴۵ هجری قمری|۱۴۵ق]].)
# ظهور [[نفس زکیه]] ([[سال ۱۴۵ هجری قمری|۱۴۵ق]].)
خط ۱۲۵: خط ۱۲۵:




* '''''در دوره [[فاطمیان]] و شرفای مکه''''':
*'''''در دوره [[فاطمیان]] و شرفای مکه''''':
{{ستون-شروع|۳}}
{{ستون-شروع|۳}}
# تسلط [[شرفا]] بر مکه ([[سال ۳۵۸ هجری قمری|۳۵۸ق]].)
# تسلط [[شرفا]] بر مکه ([[سال ۳۵۸ هجری قمری|۳۵۸ق]].)
خط ۱۳۲: خط ۱۳۲:




* '''''در دوره ممالیک و عثمانی‌ها''''':
*'''''در دوره ممالیک و عثمانی‌ها''''':
{{ستون-شروع|۳}}
{{ستون-شروع|۳}}
# سخت گیری بر حاجیان ایرانی از سوی دولت عثمانی
# سخت گیری بر حاجیان ایرانی از سوی دولت عثمانی
خط ۱۴۱: خط ۱۴۱:
{{پایان}}
{{پایان}}


* '''''در دوره سعودی''''':
*'''''در دوره سعودی''''':
{{ستون-شروع|۳}}
{{ستون-شروع|۳}}
# کشتار حاجیان [[یمن|یمنی]] در مکه ([[سال ۱۳۴۱ هجری قمری|۱۳۴۱ق]].)
# کشتار حاجیان [[یمن|یمنی]] در مکه ([[سال ۱۳۴۱ هجری قمری|۱۳۴۱ق]].)
خط ۱۵۶: خط ۱۵۶:
{{جعبه نقل قول | عنوان= | نقل‌قول= [[امام صادق علیه‌السلام]]:{{سخ}}'''«'''دوست داشتنی‌ترین زمین نزد خداوند، سرزمین مکه است. نزد خدا نه خاکی از خاک آن، نه سنگی از سنگ آن، نه درختی از درخت آن، نه کوهی از کوه‌های آن و نه آبی از آب آن محبوبتر نیست.'''»''' |تاریخ بایگانی |
{{جعبه نقل قول | عنوان= | نقل‌قول= [[امام صادق علیه‌السلام]]:{{سخ}}'''«'''دوست داشتنی‌ترین زمین نزد خداوند، سرزمین مکه است. نزد خدا نه خاکی از خاک آن، نه سنگی از سنگ آن، نه درختی از درخت آن، نه کوهی از کوه‌های آن و نه آبی از آب آن محبوبتر نیست.'''»''' |تاریخ بایگانی |
| منبع = <small>[[شیخ صدوق]]، [[من لایحضره الفقیه]]، ج۲، ص۲۲۸.</small> | تراز =  | عرض = ۳۰۰px | اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس زمینه=#DEB887| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}
| منبع = <small>[[شیخ صدوق]]، [[من لایحضره الفقیه]]، ج۲، ص۲۲۸.</small> | تراز =  | عرض = ۳۰۰px | اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس زمینه=#DEB887| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}
شهر مکه نزد مسلمانان از ارزش و اهمیت زیادی برخوردار است. این امر به جهت وجود اماکن مقدس و [[تبرک|متبرک]] مانند کعبه، مسجدالحرام، انجام اعمال و [[مناسک حج]] و تاکید پیشوایان دینی بر اهتمام به عبادت در این شهر است. روایات زیادی نیز بر فضیلت و ثواب [[نماز]] در این مسجد وارد شده است. بر اساس روایاتی از [[معصومین(ع)]]، [[ثواب]] یک رکعت نماز در [[مسجد الحرام]] به اندازه صد هزار رکعت در [[مسجد|مساجد]] دیگر است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۷ش، ج۴، ص۵۲۶.</ref> از این شهر به عنوان [[حرمین شریفین|حرم خدا و رسولش]] و حرم [[امیرالمومنین]] یاد شده است.<ref>مجلسی،  لوامع صاحبقرانی، ۱۴۱۶ق، ص۲۰۷.</ref>
شهر مکه نزد مسلمانان از ارزش و اهمیت زیاد برخوردار است. این امر به جهت وجود اماکن مقدس و [[تبرک|متبرک]] مانند کعبه، مسجدالحرام، انجام اعمال و [[مناسک حج]] و تاکید پیشوایان دینی بر اهتمام به عبادت در این شهر است. روایات زیاد نیز بر فضیلت و ثواب [[نماز]] در این مسجد وارد شده است. بر اساس روایاتی از [[معصومین(ع)]]، [[ثواب]] یک رکعت نماز در [[مسجد الحرام]] به اندازه صد هزار رکعت در [[مسجد|مساجد]] دیگر است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۷ش، ج۴، ص۵۲۶.</ref> از این شهر به عنوان [[حرمین شریفین|حرم خدا و رسولش]] و حرم [[امیرالمومنین]] یاد شده است.<ref>مجلسی،  لوامع صاحبقرانی، ۱۴۱۶ق، ص۲۰۷.</ref>


==مکان‌های مقدس==
==مکان‌های مقدس==
{{جعبه نقل قول | عنوان= | نقل‌قول= [[رسول اکرم]](صلی الله علیه و آله):{{سخ}}'''«'''ثواب یک رکعت نماز در مسجد من از هزار رکعت نماز در مساجد دیگر جز مسجدالحرام بیشتر است و نماز در مسجدالحرام، به اندازه هزار نماز در مسجد من است.'''»''' |تاریخ بایگانی || منبع = <small>[[محمدتقی مجلسی|مجلسی]]،  [[لوامع صاحبقرانی]]، ۱۴۱۶ق، ص۲۰۹.</small> | تراز = | عرض = ۳۰۰px | اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس زمینه=#DEB887| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول | عنوان= | نقل‌قول= [[رسول اکرم]](صلی الله علیه و آله):{{سخ}}'''«'''ثواب یک رکعت نماز در مسجد من از هزار رکعت نماز در مساجد دیگر جز مسجدالحرام بیشتر است و نماز در مسجدالحرام، به اندازه هزار نماز در مسجد من است.'''»''' |تاریخ بایگانی || منبع = <small>[[محمدتقی مجلسی|مجلسی]]،  [[لوامع صاحبقرانی]]، ۱۴۱۶ق، ص۲۰۹.</small> | تراز = | عرض = ۳۰۰px | اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس زمینه=#DEB887| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}
=== مسجد الحرام===
===مسجد الحرام===
{{اصلی|مسجدالحرام}}
{{اصلی|مسجدالحرام}}
[[پرونده:نمایی از مسجد الحرام.jpg|بندانگشتی|250px|نمایی از [[مسجد الحرام]]]]
[[پرونده:نمایی از مسجد الحرام.jpg|بندانگشتی|250px|نمایی از [[مسجد الحرام]]]]
خط ۱۷۲: خط ۱۷۲:


===مساجد===
===مساجد===
* [[مسجد خیف]]، بر اساس برخی روایات، شاهد خطبه [[پیامبر(ص)]] در [[حجة الوداع]] بوده و به سفارش [[امامان معصوم(ع)|امامان معصوم]]، [[نماز]] خواندن در آن فضیلت زیادی دارد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۷ش، ج۴، ص۵۱۹.</ref>
*[[مسجد خیف]]، بر اساس برخی روایات، شاهد خطبه [[پیامبر(ص)]] در [[حجة الوداع]] بوده و به سفارش [[امامان معصوم(ع)|امامان معصوم]]، [[نماز]] خواندن در آن فضیلت زیاد دارد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۷ش، ج۴، ص۵۱۹.</ref>
* [[مسجد النحر]] مسجدی در سرزمین منا که خداوند در این مکان، به جای اسماعیل، گوسفندی را برای ذبح کردن به سمت ابراهیم(ع) فرستاد.<ref>کردی، التاریخ القویم، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۲۸.</ref>
*[[مسجد النحر]] مسجدی در سرزمین منا که خداوند در این مکان، به جای اسماعیل، گوسفندی را برای ذبح کردن به سمت ابراهیم(ع) فرستاد.<ref>کردی، التاریخ القویم، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۲۸.</ref>
[[پرونده:مسجد خیف در سرزمین منا.jpg|بندانگشتی|250px|[[مسجد خیف]] در [[سرزمین منا]]]]
[[پرونده:مسجد خیف در سرزمین منا.jpg|بندانگشتی|250px|[[مسجد خیف]] در [[سرزمین منا]]]]
* [[مسجد البیعة]] یا مسجد الغنم، محلی است که اولین بیعت تازه مسلمانان [[مدینه|یثرب]] با پیامبر(ص) در [[پیمان عقبه|عقبه]] صورت گرفت.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۱۴۲-۱۴۴.</ref>
*[[مسجد البیعة]] یا مسجد الغنم، محلی است که اولین بیعت تازه مسلمانان [[مدینه|یثرب]] با پیامبر(ص) در [[پیمان عقبه|عقبه]] صورت گرفت.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۱۴۲-۱۴۴.</ref>
* [[مسجد شجره]] که محل تحقق [[بیعت رضوان]] در جریان [[صلح حدیبیه]] است.
*[[مسجد شجره]] که محل تحقق [[بیعت رضوان]] در جریان [[صلح حدیبیه]] است.
* [[مسجد غدیر خم]] که محل اعلان [[ولایت امام علی(ع)]] در منطقه [[غدیر خم]] بوده است.
*[[مسجد غدیر خم]] که محل اعلان [[ولایت امام علی(ع)]] در منطقه [[غدیر خم]] بوده است.
{{ستون-شروع|۳}}
{{ستون-شروع|۳}}
* [[مسجد تنعیم]]
* [[مسجد تنعیم]]
خط ۱۸۹: خط ۱۸۹:
{{پایان}}
{{پایان}}


===مشاعر ===
===مشاعر===
* سرزمین [[عرفات]]، منطقه‌ای که حاجیان در [[عرفه|روز عرفه]]، از ظهر تا مغرب در آنجا [[وقوف در عرفات|توقف]] می‌کنند.
*سرزمین [[عرفات]]، منطقه‌ای که حاجیان در [[عرفه|روز عرفه]]، از ظهر تا مغرب در آنجا [[وقوف در عرفات|توقف]] می‌کنند.
* [[مشعر الحرام]] یا [[مشعر الحرام|مُزدَلفه]]، بین منطقه عرفات و سرزمین مِنا قرار دارد و حاجیان بعد از بازگشت از عرفات، مقداری از شب تا صبح [[عید قربان|روز عید]] در این منطقه [[وقوف در مشعر|وقوف]] دارند.
*[[مشعر الحرام]] یا [[مشعر الحرام|مُزدَلفه]]، بین منطقه عرفات و سرزمین مِنا قرار دارد و حاجیان بعد از بازگشت از عرفات، مقداری از شب تا صبح [[عید قربان|روز عید]] در این منطقه [[وقوف در مشعر|وقوف]] دارند.
* [[سرزمین منا]]، منطقه‌ای است که حاجیان از روز دهم تا دوازدهم [[ذی الحجه]]، در آن می‌مانند. [[رمی جمره|رمی جمرات]]، قربانی، [[حلق]] و [[تقصیر]] و بیتوته از اعمال این سرزمین است.
*[[سرزمین منا]]، منطقه‌ای است که حاجیان از روز دهم تا دوازدهم [[ذی الحجه]]، در آن می‌مانند. [[رمی جمره|رمی جمرات]]، قربانی، [[حلق]] و [[تقصیر]] و بیتوته از اعمال این سرزمین است.
[[پرونده:مسجد شجره در شهر مدینه.jpg|بندانگشتی|250px|[[مسجد شجره]] در نزدیکی شهر [[مدینه]]، میقات اهالی مدینه و [[ایران]]یان]]
[[پرونده:مسجد شجره در شهر مدینه.jpg|بندانگشتی|250px|[[مسجد شجره]] در نزدیکی شهر [[مدینه]]، میقات اهالی مدینه و [[ایران]]یان]]


===میقات‌ها===
===میقات‌ها===
* [[مسجد شجره]]، این مسجد که در ۱۰ کیلومتری مدینه قرار دارد، میقات اهالی مدینه و کسانی است که از این ناحیه به حج می‌روند.
*[[مسجد شجره]]، این مسجد که در ۱۰ کیلومتری مدینه قرار دارد، میقات اهالی مدینه و کسانی است که از این ناحیه به حج می‌روند.
* [[جحفه|جُحْفَه]]، میقاتی است که برای اهل مصر، شام، مغرب و کسانی که از آن مسیر به سوی مکّه می‌آیند تعیین شده است.
*[[جحفه|جُحْفَه]]، میقاتی است که برای اهل مصر، شام، مغرب و کسانی که از آن مسیر به سوی مکّه می‌آیند تعیین شده است.
* [[وادی عقیق]]، میقات اهل عراق، [[نجد]] و کسانی که از آن عبور می‌کنند.
*[[وادی عقیق]]، میقات اهل عراق، [[نجد]] و کسانی که از آن عبور می‌کنند.
* [[قرن المنازل]]، میقات مردم یمن و طائف است.
*[[قرن المنازل]]، میقات مردم یمن و طائف است.
* [[یلملم|یلَمْلَمْ]]، آخرین میقاتی است که در روایات برای مردم یمن و کسانی که از آن راه عبور می‌کنند، معین شده است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۱۸، ص۱۳۳.</ref><ref>خویی، مناسک الحج، ج۱، ص۷۲-۷۳.</ref>
*[[یلملم|یلَمْلَمْ]]، آخرین میقاتی است که در روایات برای مردم یمن و کسانی که از آن راه عبور می‌کنند، معین شده است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۱۸، ص۱۳۳.</ref><ref>خویی، مناسک الحج، ج۱، ص۷۲-۷۳.</ref>


===آثار مذهبی و تاریخی===
===آثار مذهبی و تاریخی===
* زادگاه [[پیامبر اسلام]]، که در [[شعب ابی طالب]] کنار سوق اللیل قرار داشته و در دوره حکومت آل سعود، تخریب و به جای آن، ساختمانی دیگر ساخته شد.
*زادگاه [[پیامبر اسلام]]، که در [[شعب ابی طالب]] کنار سوق اللیل قرار داشته و در دوره حکومت آل سعود، تخریب و به جای آن، ساختمانی دیگر ساخته شد.
[[پرونده:تصویری از محل تولد پیامبر(مولد النبی).png|بندانگشتی|250px|تصویری از محل تولد پیامبر(مولد النبی)]]
[[پرونده:تصویری از محل تولد پیامبر(مولد النبی).png|بندانگشتی|250px|تصویری از محل تولد پیامبر(مولد النبی)]]
* خانه [[خدیجه کبری(سلام الله علیها)|خدیجه]] همسر رسول اکرم(ص) که پس از محل تولد پیامبر، از مهم‌ترین مکان‌ها در مکه محسوب می‌شود. در این خانه، چندین حادثه مهم روی داده است که عبارت‌اند از:
*خانه [[خدیجه کبری(سلام الله علیها)|خدیجه]] همسر رسول اکرم(ص) که پس از محل تولد پیامبر، از مهم‌ترین مکان‌ها در مکه محسوب می‌شود. در این خانه، چندین حادثه مهم روی داده است که عبارت‌اند از:
{{ستون-شروع|۲}}
{{ستون-شروع|۲}}
# ازدواج رسول خدا با خدیجه؛
# ازدواج رسول خدا با خدیجه؛
خط ۲۱۴: خط ۲۱۴:
# شروع [[هجرت به مدینه]] پیامبر؛
# شروع [[هجرت به مدینه]] پیامبر؛
{{پایان}}
{{پایان}}
* [[خانه ارقم بن ابی ارقم]] که اولین پایگاه سرّی تبلیغ دین اسلام بوده است.
*[[خانه ارقم بن ابی ارقم]] که اولین پایگاه سرّی تبلیغ دین اسلام بوده است.
* خانه [[ابوطالب]] که سکونت‌گاه حضرت علی(ع) و محل بزرگ شدن پیامبر(ص) نیز بوده است.
*خانه [[ابوطالب]] که سکونت‌گاه حضرت علی(ع) و محل بزرگ شدن پیامبر(ص) نیز بوده است.
* خانه [[عبدالله بن جدعان]] که محل تحقق [[پیمان حلف الفضول]] بوده است.
*خانه [[عبدالله بن جدعان]] که محل تحقق [[پیمان حلف الفضول]] بوده است.
* زادگاه [[حمزة بن عبدالمطلب]] که در پائین مکه در محلی به نام بازان بوده است.
*زادگاه [[حمزة بن عبدالمطلب]] که در پائین مکه در محلی به نام بازان بوده است.
* خانه [[حارث بن عبدالمطلب]] که محل اولین [[تبلیغ علنی]] دین اسلام توسط پیامبر و دعوت خویشاوندان خویش به دین اسلام بوده است.
*خانه [[حارث بن عبدالمطلب]] که محل اولین [[تبلیغ علنی]] دین اسلام توسط پیامبر و دعوت خویشاوندان خویش به دین اسلام بوده است.
[[پرونده:قبرستان معلاة(قبرستان ابوطالب).jpg|بندانگشتی|250px|قبرستان معلاة(قبرستان ابوطالب)]]
[[پرونده:قبرستان معلاة(قبرستان ابوطالب).jpg|بندانگشتی|250px|قبرستان معلاة(قبرستان ابوطالب)]]
* خانه‌ [[ام هانی]] که [[معراج]] پیامبر از این محل بوده است.
*خانه‌ [[ام هانی]] که [[معراج]] پیامبر از این محل بوده است.
* زادگاه [[امام صادق]] که در خانه‌ای معروف به دار أبی سعید نزدیک به دارالعجله به دنیا آمد. گفته شده که [[جعفر طیار]] نیز در همین خانه به دنیا آمده است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۴۴-۱۵۳.</ref>
*زادگاه [[امام صادق]] که در خانه‌ای معروف به دار أبی سعید نزدیک به دارالعجله به دنیا آمد. گفته شده که [[جعفر طیار]] نیز در همین خانه به دنیا آمده است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۴۴-۱۵۳.</ref>
* [[قبرستان معلاة|قبرستان مَعلاة]]، که در میان ایرانیان به قبرستان ابوطالب معروف است. در این قبرستان افرادی چون [[عبدالمطلب]]، [[ابوطالب]] و خدیجه کبری(س) [[دفن]] شده‌اند.
*[[قبرستان معلاة|قبرستان مَعلاة]]، که در میان ایرانیان به قبرستان ابوطالب معروف است. در این قبرستان افرادی چون [[عبدالمطلب]]، [[ابوطالب]] و خدیجه کبری(س) [[دفن]] شده‌اند.
* مقبره شهدای [[شهید فخ|فخ]] که محل شهادت و دفن شهدای [[قیام فخ]] است که با سپاه [[بنی عباس]] به مبارزه پرداختند.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۱۶۱-۱۶۸.</ref>
*مقبره شهدای [[شهید فخ|فخ]] که محل شهادت و دفن شهدای [[قیام فخ]] است که با سپاه [[بنی عباس]] به مبارزه پرداختند.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۱۶۱-۱۶۸.</ref>


===زیارتگاه‌های بین راه مکه و مدینه===
===زیارتگاه‌های بین راه مکه و مدینه===
* مزار شهدای بدر: این مکان که شاهد [[جنگ بدر]] بوده در ۱۵۰ کلیومتری جنوب غربی [[مدینه]] قرار دارد و ۱۴ [[شهادت|شهید]] این جنگ در آن به خاک سپرده شده‌اند.
*مزار شهدای بدر: این مکان که شاهد [[جنگ بدر]] بوده در ۱۵۰ کلیومتری جنوب غربی [[مدینه]] قرار دارد و ۱۴ [[شهادت|شهید]] این جنگ در آن به خاک سپرده شده‌اند.
* [[مسجد عریش]]: این مسجد کنار مزار شهدای بدر ساخته شده و محل [[عبادت]] و [[نماز شب]] [[رسول اکرم(ص)]] در شب نبرد بدر بوده است.
*[[مسجد عریش]]: این مسجد کنار مزار شهدای بدر ساخته شده و محل [[عبادت]] و [[نماز شب]] [[رسول اکرم(ص)]] در شب نبرد بدر بوده است.
* [[ربذه]]: این منطقه که در شرق [[مدینه]] قرار دارد، آرامگاه [[ابوذر غفاری]] است.
*[[ربذه]]: این منطقه که در شرق [[مدینه]] قرار دارد، آرامگاه [[ابوذر غفاری]] است.
* [[غدیر خم]]:نام منطقه‌ای در نزدیکی [[جحفه|جُحفه]] و ۱۵۶ کیلومتری شمال غربی مکه است که شاهد حادثه غدیر بوده است.
*[[غدیر خم]]:نام منطقه‌ای در نزدیکی [[جحفه|جُحفه]] و ۱۵۶ کیلومتری شمال غربی مکه است که شاهد حادثه غدیر بوده است.
* [[زیارتگاه]] [[ابواء]]: زیارتگاهی در ۴۵ کیومتری راه [[جحفه]] است که قبر [[آمنه بنت وهب]] مادر پیامبر اکرم(ص) در آنجا قرار دارد.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۱۹۴-۲۰۰.</ref>
*[[زیارتگاه]] [[ابواء]]: زیارتگاهی در ۴۵ کیومتری راه [[جحفه]] است که قبر [[آمنه بنت وهب]] مادر پیامبر اکرم(ص) در آنجا قرار دارد.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۱۹۴-۲۰۰.</ref>


==کوه‌های مهم==
==کوه‌های مهم==
* '''[[کوه ابوقبیس|ابو قُبیس]]''': این کوه که بر اساس روایات، پرفضیلت‌ترین کوه‌های مکه است، با ارتفاع ۴۲۰ متر، در شمال شرقی [[مسجد الحرام]] قرار دارد. به دلیل همسایگی با کعبه، از کوه‌های مقدس دانسته شده است. گفته شده، در جریان [[طوفان نوح]]، امانت دار [[حجرالاسود]] بوده است. به همین جهت، آنرا '''امین''' نیز خوانده‌اند. اولین اعلان رسالت پیامبر(ص) از فراز این کوه بوده است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۰.</ref> [[کوه صفا]] که در ابتدای مسیر [[سعی صفا و مروه|سعی]] قرار گرفته است، در دامنه این کوه قرار دارد.
*'''[[کوه ابوقبیس|ابو قُبیس]]''': این کوه که بر اساس روایات، پرفضیلت‌ترین کوه‌های مکه است، با ارتفاع ۴۲۰ متر، در شمال شرقی [[مسجد الحرام]] قرار دارد. به دلیل همسایگی با کعبه، از کوه‌های مقدس دانسته شده است. گفته شده، در جریان [[طوفان نوح]]، امانت دار [[حجرالاسود]] بوده است. به همین جهت، آنرا '''امین''' نیز خوانده‌اند. اولین اعلان رسالت پیامبر(ص) از فراز این کوه بوده است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۰.</ref> [[کوه صفا]] که در ابتدای مسیر [[سعی صفا و مروه|سعی]] قرار گرفته است، در دامنه این کوه قرار دارد.
* '''جبل النور''' یا '''[[حراء]]''': این کوه در ۴ کیلومتری شمال شرقی مکه و کنار راه [[منا]] به [[عرفات]] است. با ارتفاع ۶۳۴ متر در شمال شرق مکه قرار دارد. [[غار حراء]] که در بالاترین نقطه این کوه قرار دارد، محل [[اعتکاف]] و عبادت پیامبر در ماه‌های [[رمضان]] هر ساله ایشان قبل از [[بعثت|مبعوث شدن]] بوده است. [[حضرت علی(ع)]] نیز در این ایام، همراه با پیامبر(ص) بوده است.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/4205?ParentID=82187 حضرت علی(ع) در غار حراء]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> همچنین اولین آیات قرآن بر پیامبر اکرم(ص) نیز در این غار بوده است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۰۸.</ref>
*'''جبل النور''' یا '''[[حراء]]''': این کوه در ۴ کیلومتری شمال شرقی مکه و کنار راه [[منا]] به [[عرفات]] است. با ارتفاع ۶۳۴ متر در شمال شرق مکه قرار دارد. [[غار حراء]] که در بالاترین نقطه این کوه قرار دارد، محل [[اعتکاف]] و عبادت پیامبر در ماه‌های [[رمضان]] هر ساله ایشان قبل از [[بعثت|مبعوث شدن]] بوده است. [[حضرت علی(ع)]] نیز در این ایام، همراه با پیامبر(ص) بوده است.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/4205?ParentID=82187 حضرت علی(ع) در غار حراء]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> همچنین اولین آیات قرآن بر پیامبر اکرم(ص) نیز در این غار بوده است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۰۸.</ref>
[[پرونده:جبل‌النور و غار حراء.JPG|بندانگشتی|250px|[[کوه نور]] و [[غار حراء]]]]
[[پرونده:جبل‌النور و غار حراء.JPG|بندانگشتی|250px|[[کوه نور]] و [[غار حراء]]]]
* '''[[غار ثور|ثور]]''': این کوه با ارتفاع ۷۵۹متر در سه کیلومتری جنوب مکه قرار دارد. پیامبر اکرم(ص) در هنگام [[هجرت به مدینه]]، به جهت گمراه کردن دشمن، چند روز را در غاری در این کوه مخفی شد.<ref>فاکهی، اخبار مکه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۸۰-۸۳.</ref>
*'''[[غار ثور|ثور]]''': این کوه با ارتفاع ۷۵۹متر در سه کیلومتری جنوب مکه قرار دارد. پیامبر اکرم(ص) در هنگام [[هجرت به مدینه]]، به جهت گمراه کردن دشمن، چند روز را در غاری در این کوه مخفی شد.<ref>فاکهی، اخبار مکه، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۸۰-۸۳.</ref>
* '''[[شعب ابی طالب]]''': شعب یا [[شعب ابی طالب|دره ابی طالب]] که امروزه شعب علی(ع) نیز نامیده می‌شود،<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref> محلی است که مسلمانان به مدت سه سال، به منظور در امان ماندن از آزار و اذیت [[شرک|مشرکان]] به آنجا پناه بردند.<ref>ابن هشام، سیره ابن‌هشام، ج۱، ص۳۷۵-۳۷۶.</ref>
*'''[[شعب ابی طالب]]''': شعب یا [[شعب ابی طالب|دره ابی طالب]] که امروزه شعب علی(ع) نیز نامیده می‌شود،<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه ومدینه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref> محلی است که مسلمانان به مدت سه سال، به منظور در امان ماندن از آزار و اذیت [[شرک|مشرکان]] به آنجا پناه بردند.<ref>ابن هشام، سیره ابن‌هشام، ج۱، ص۳۷۵-۳۷۶.</ref>


دیگر کوه‌های مکه عبارتند از: حُجون، قُعَیقعان یا جبل هندی، خَندمه، عُمَر، ثبیر.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۳۷و ۳۸.</ref>
دیگر کوه‌های مکه عبارتند از: حُجون، قُعَیقعان یا جبل هندی، خَندمه، عُمَر، ثبیر.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۴ش، ص۳۷و ۳۸.</ref>
خط ۲۴۷: خط ۲۴۷:
[[شرفای مکه]] به طور رسمی، از تشیعِ [[زیدیه]]، دست کم تا اوایل قرن پانزدهم میلادی حمایت می‌کرده‌اند.<ref>دحلان، خلاصة الکلام، ۱۳۰۵ق، ص۴۶۱.</ref> برخی سفرنامه‌نویسان مدعی شده‌اند که شرفای مکه شیعه بوده اما اعتقاد خود را پنهان می‌کرده‌اند.<ref>جعفریان، پنجاه سفرنامه حج قاجاری، «گزارش سفر حج نوشته نویسنده ناشناخته سال ۱۲۹۹ قمری»، ج۴، ص۷۷۶.</ref>در [[قرن پانزده هجری قمری|قرن پانزدهم]]، تا اندازه‌ای به دلیل فشار ممالیک، شرفای مکه به تدریج با روی آوردن به [[مذهب شافعی]]، اقدام به قطع پیوند خود با زیدیه نمودند.<ref>MORTEL، صص ۴۶۷ و ۴۶۸</ref> با این حال، بنابر نقل برخی منابع، آنها تا پایان حکومت خود، همواره خواهان مدارا و نرمش با شیعیان بوده‌اند.<ref>برای نمونه رک: جعفریان، پنجاه سفرنامه حج قاجاری، «سفرنامه تحفة‌الحرمین و سعادة‌الدارین»، ج۵، ص۴۴۱.</ref>
[[شرفای مکه]] به طور رسمی، از تشیعِ [[زیدیه]]، دست کم تا اوایل قرن پانزدهم میلادی حمایت می‌کرده‌اند.<ref>دحلان، خلاصة الکلام، ۱۳۰۵ق، ص۴۶۱.</ref> برخی سفرنامه‌نویسان مدعی شده‌اند که شرفای مکه شیعه بوده اما اعتقاد خود را پنهان می‌کرده‌اند.<ref>جعفریان، پنجاه سفرنامه حج قاجاری، «گزارش سفر حج نوشته نویسنده ناشناخته سال ۱۲۹۹ قمری»، ج۴، ص۷۷۶.</ref>در [[قرن پانزده هجری قمری|قرن پانزدهم]]، تا اندازه‌ای به دلیل فشار ممالیک، شرفای مکه به تدریج با روی آوردن به [[مذهب شافعی]]، اقدام به قطع پیوند خود با زیدیه نمودند.<ref>MORTEL، صص ۴۶۷ و ۴۶۸</ref> با این حال، بنابر نقل برخی منابع، آنها تا پایان حکومت خود، همواره خواهان مدارا و نرمش با شیعیان بوده‌اند.<ref>برای نمونه رک: جعفریان، پنجاه سفرنامه حج قاجاری، «سفرنامه تحفة‌الحرمین و سعادة‌الدارین»، ج۵، ص۴۴۱.</ref>


با روی کار آمدن حکومت آل سعود، [[شیعیان]] که به صورت پراکنده و محدود در مکه حضور دارند، در محدودیت‌های مذهبی زیادی قرار گرفتند و به واسطه [[فتوا|فتواهای]] مفتیان [[وهابیت|وهابی]]، گاه جان و مالشان نیز مورد اذیت و آزار قرار می‌گیرد. این آزار و اذیت‌ها، باعث شده شیعیان این کشور تا آنجا که ممکن است، راه [[تقیه]] را در پیش گیرند، به ویژه در شهر مکه، شیعیان مجبور بوده‌اند مراسم مذهبی خود را در خانه‌ها، دور از انظار و پشت درهای بسته انجام دهند و در محافل عمومی، خود را [[اهل سنت|سنی]] نشان دهند.{{مدرک}}
با روی کار آمدن حکومت آل سعود، [[شیعیان]] که به صورت پراکنده و محدود در مکه حضور دارند، در محدودیت‌های مذهبی زیاد قرار گرفتند و به واسطه [[فتوا|فتواهای]] مفتیان [[وهابیت|وهابی]]، گاه جان و مالشان نیز مورد اذیت و آزار قرار می‌گیرد. این آزار و اذیت‌ها، باعث شده شیعیان این کشور تا آنجا که ممکن است، راه [[تقیه]] را در پیش گیرند، به ویژه در شهر مکه، شیعیان مجبور بوده‌اند مراسم مذهبی خود را در خانه‌ها، دور از انظار و پشت درهای بسته انجام دهند و در محافل عمومی، خود را [[اهل سنت|سنی]] نشان دهند.{{مدرک}}


در اواخر سال [[سال ۱۳۹۱ هجری شمسی|۱۳۹۱ش]] نیروهای آل سعود شیخ بدر آل طالب و شیخ محمد العطیه دو روحانی شیعه عربستانی را در شهر مکه و جده بازداشت کردند.<ref>[https://www.shia-news.com/fa/news/53603/%DB%8C%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D9%88%D8%AD%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%84-%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B2%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1 یورش وحشیانه نیروهای آل سعود به منازل شیعیان]، پایگاه شیعه نیوز.</ref>
در اواخر سال [[سال ۱۳۹۱ هجری شمسی|۱۳۹۱ش]] نیروهای آل سعود شیخ بدر آل طالب و شیخ محمد العطیه دو روحانی شیعه عربستانی را در شهر مکه و جده بازداشت کردند.<ref>[https://www.shia-news.com/fa/news/53603/%DB%8C%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D9%88%D8%AD%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%84-%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B2%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1 یورش وحشیانه نیروهای آل سعود به منازل شیعیان]، پایگاه شیعه نیوز.</ref>
خط ۲۶۲: خط ۲۶۲:
==منابع مطالعاتی==
==منابع مطالعاتی==
دربار شهر مکه آثار مکتوب بسیاری در دست است. این شهر از جمله شهرهایی است که بسیار درباره آن نگاشته‌اند. موضوع این آثار، جغرافیا، تاریخ  و حوادث شهر مکه، حاکمان و امیران، عالمان دینی و مشاهیر آن، وقایع مهم طبیعی و غیر طبیعی و وضعیت فرهنگی و مذهبی شهر و جز آن است.
دربار شهر مکه آثار مکتوب بسیاری در دست است. این شهر از جمله شهرهایی است که بسیار درباره آن نگاشته‌اند. موضوع این آثار، جغرافیا، تاریخ  و حوادث شهر مکه، حاکمان و امیران، عالمان دینی و مشاهیر آن، وقایع مهم طبیعی و غیر طبیعی و وضعیت فرهنگی و مذهبی شهر و جز آن است.
=== آثار تاریخی و جغرافیایی ===
===آثار تاریخی و جغرافیایی===
شماری از  آثار مکتوب کهن مکه‌شناسی در تاریخ و جغرافیای مکه به دست ما نرسیده است هرچند بسیاری از مطالب این آثار در آثار بعدی که موجود است، نقل شده است. از میان آثار موجود می‌توان به آثار زیر اشاره کرد:
شماری از  آثار مکتوب کهن مکه‌شناسی در تاریخ و جغرافیای مکه به دست ما نرسیده است هرچند بسیاری از مطالب این آثار در آثار بعدی که موجود است، نقل شده است. از میان آثار موجود می‌توان به آثار زیر اشاره کرد:


خط ۲۶۸: خط ۲۶۸:
{| class="wikitable sortable"
{| class="wikitable sortable"
|-
|-
! نام کتاب !! نگارنده !! تاریخ نگارش !! ناشر !! تاریخ نشر
!نام کتاب!!نگارنده!!تاریخ نگارش!!ناشر!!تاریخ نشر
|-
|-
| اخبار مکة و ما جاء فیها من الاثار|| محمد بن عبدالله ازرقی|| قرن ۲ و ۳ق || دارالاندلس|| ۱۹۸۳م
|اخبار مکة و ما جاء فیها من الاثار||محمد بن عبدالله ازرقی||قرن ۲ و ۳ق||دارالاندلس||۱۹۸۳م
|-
|-
| اخبار مکة فی قدیم الدهر و حدیثه|| محمد بن اسحاق فاکهی|| قرن ۳ق || مکتبه الاسدی|| ۱۴۱۴ق
|اخبار مکة فی قدیم الدهر و حدیثه||محمد بن اسحاق فاکهی||قرن ۳ق||مکتبه الاسدی||۱۴۱۴ق
|-
|-
| العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین|| محمدبن احمد الفاسی|| قرن ۸ و ۹ق|| موسسه الرسالة|| ۱۴۰۶ق
|العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین||محمدبن احمد الفاسی||قرن ۸ و ۹ق||موسسه الرسالة||۱۴۰۶ق
|-
|-
| اتحاف الوری باخبار ام القری|| عمر بن فهد بن محمد || قرن ۹ق|| جامعة ام القری|| ۱۴۱۰ق
|اتحاف الوری باخبار ام القری||عمر بن فهد بن محمد||قرن ۹ق||جامعة ام القری||۱۴۱۰ق
|-
|-
| غایة المرام باخبار سلطنة البلد الحرام|| مبدالعزیز بن عمر|| قرن ۹ و ۱۰ق|| جامعة ام القری|| ۱۴۱۰ق
|غایة المرام باخبار سلطنة البلد الحرام||مبدالعزیز بن عمر||قرن ۹ و ۱۰ق||جامعة ام القری||۱۴۱۰ق
|-
|-
| الاعلام باعلام بیت الله الحرام|| محمد بن احمد نهروانی|| قرن ۱۱ق|| المکتبه التجاریه || ۱۴۱۶ق
|الاعلام باعلام بیت الله الحرام||محمد بن احمد نهروانی||قرن ۱۱ق||المکتبه التجاریه||۱۴۱۶ق
|-
|-
| تاریخ مکة المشرفة و المسجد الحرام و المدینه الشریفة|| محمد بن محمد مکی|| قرن ۹ق|| المکتبة التجاریة|| ۱۴۱۶ق
|تاریخ مکة المشرفة و المسجد الحرام و المدینه الشریفة||محمد بن محمد مکی||قرن ۹ق||المکتبة التجاریة||۱۴۱۶ق
|-
|-
| الارج المسکی فی التاریخ المکّی|| علی بن عبدالقادر طبری|| قرن ۱۱ق || المکتبة التجاریة|| ۱۴۱۶ق
|الارج المسکی فی التاریخ المکّی||علی بن عبدالقادر طبری||قرن ۱۱ق||المکتبة التجاریة||۱۴۱۶ق
|-
|-
| تهنئة اهل الاسلام بتجدید بیت الله الحرام|| ابراهیم بن محمد|| قرن ۱۱ق ||المکتبه التجاریة|| ۱۴۱۸ق
|تهنئة اهل الاسلام بتجدید بیت الله الحرام||ابراهیم بن محمد||قرن ۱۱ق||المکتبه التجاریة||۱۴۱۸ق
|-
|-
| منائح الکرم فی اخبار مکة و البت و ولاة الحرم|| علی بن تاج الدین سنجاری || قرن ۱۲ق || جامعة ام القری|| ۱۴۱۹ق
|منائح الکرم فی اخبار مکة و البت و ولاة الحرم||علی بن تاج الدین سنجاری||قرن ۱۲ق||جامعة ام القری||۱۴۱۹ق
|-
|-
| تاریخ امراء مکه|| عارف عبدالغنی|| معاصر ||دمشق || ۱۹۹۲م
|تاریخ امراء مکه||عارف عبدالغنی||معاصر||دمشق||۱۹۹۲م
|-
|-
| تاریخ مکه، دراسات فی السیاسة و العلم و الاجتماع و العمران|| احمد السباعی|| معاصر|| || ۱۴۱۴ق
|تاریخ مکه، دراسات فی السیاسة و العلم و الاجتماع و العمران||احمد السباعی||معاصر|| ||۱۴۱۴ق
|-
|-
| التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم || محمد طاهر کردی مکی|| معاصر|| دار خضر || ۱۴۲۰ق
|التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم||محمد طاهر کردی مکی||معاصر||دار خضر||۱۴۲۰ق
|}
|}


=== سفرنامه‌ها ===
===سفرنامه‌ها===
نظر به اهمیت مذهبی و سیاسی شهر مکه، این شهر از مقصد سفر بسیاری از جهانگردان بوده است. افزون بر این، سالانه شمار بسیاری از مسلمانان در نقاط مختلف جهان، برای حج و زیارت بدین شهر سفر کرده‌اند. برخی از این مسافران، شرح سفر خود را در قالب سفرنامه، مکتوب کرده‌اند. این سفرنامه‌ها اطلاعات مفیدی را درباره این شهر در دوره‌ها مختلف تاریخی ارائه می‌کنند و بخشی از اطلاعات تاریخی ما درباره مکه از گذر این سفرنامه‌ها حاصل آمده است.<br />
نظر به اهمیت مذهبی و سیاسی شهر مکه، این شهر از مقصد سفر بسیاری از جهانگردان بوده است. افزون بر این، سالانه شمار بسیاری از مسلمانان در نقاط مختلف جهان، برای حج و زیارت بدین شهر سفر کرده‌اند. برخی از این مسافران، شرح سفر خود را در قالب سفرنامه، مکتوب کرده‌اند. این سفرنامه‌ها اطلاعات مفیدی را درباره این شهر در دوره‌ها مختلف تاریخی ارائه می‌کنند و بخشی از اطلاعات تاریخی ما درباره مکه از گذر این سفرنامه‌ها حاصل آمده است.<br />


خط ۳۰۴: خط ۳۰۴:
شیعیان ایرانی نیز در سفرنامه‌های خود، مطالب بسیاری درباره مسجدالحرام نوشته‌اند. از مهمترین آثار در این زمینه، سفرنامه ناصرخسرو(درگذشته [[سال ۴۸۱ هجری قمری|۴۸۱ق]] / ۱۰۸۸ م)، سفرنامه فرهاد میرزا معتمدالدوله (درگذشتۀ [[سال ۱۳۰۵ هجری قمری|۱۳۰۵ق]]) و دلیل الانام فی سبیل زیارة بیت الله الحرام و القدس الشریف و مدینة السلام نوشته حسام السلطنه(درگذشتۀ [[سال ۱۳۰۰ هجری قمری|۱۳۰۰ق]]) است. در سال‌های اخیر شمار قابل توجهی از سفرنامه‌های حج شیعیان در قرون گذشته که بیشتر به زبان فارسی نگاشته شده‌اند، در قالب کتاب و مجموعه، به چاپ رسیده‌اند. از مهمترین این مجموعه‎ها، ''پنجاه سفرنامه حج قاجاری'' است که به اهتمام [[رسول جعفریان]] در سال ۱۳۸۹ش. در نشر علم تهران چاپ شده است.
شیعیان ایرانی نیز در سفرنامه‌های خود، مطالب بسیاری درباره مسجدالحرام نوشته‌اند. از مهمترین آثار در این زمینه، سفرنامه ناصرخسرو(درگذشته [[سال ۴۸۱ هجری قمری|۴۸۱ق]] / ۱۰۸۸ م)، سفرنامه فرهاد میرزا معتمدالدوله (درگذشتۀ [[سال ۱۳۰۵ هجری قمری|۱۳۰۵ق]]) و دلیل الانام فی سبیل زیارة بیت الله الحرام و القدس الشریف و مدینة السلام نوشته حسام السلطنه(درگذشتۀ [[سال ۱۳۰۰ هجری قمری|۱۳۰۰ق]]) است. در سال‌های اخیر شمار قابل توجهی از سفرنامه‌های حج شیعیان در قرون گذشته که بیشتر به زبان فارسی نگاشته شده‌اند، در قالب کتاب و مجموعه، به چاپ رسیده‌اند. از مهمترین این مجموعه‎ها، ''پنجاه سفرنامه حج قاجاری'' است که به اهتمام [[رسول جعفریان]] در سال ۱۳۸۹ش. در نشر علم تهران چاپ شده است.


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}


خط ۳۳۷: خط ۳۳۷:


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
* [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=39247 پایگاه پژوهه: درآمدی بر مکه پیش از ظهور پیامبر خاتم(ص)]
*[http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=39247 پایگاه پژوهه: درآمدی بر مکه پیش از ظهور پیامبر خاتم(ص)]
* [http://rasekhoon.net/article/show/132873 تاریخ تشیع و شیعیان در مکه و مدینه]
*[http://rasekhoon.net/article/show/132873 تاریخ تشیع و شیعیان در مکه و مدینه]
{{حج و عمره}}
{{حج و عمره}}
{{عربستان}}
{{عربستان}}
confirmed، templateeditor
۱٬۵۵۸

ویرایش