حدیث متواتر: تفاوت میان نسخه‌ها

خبر متواتر به لحاظی به لفظی و معنوی تقسیم می‌شود. متواتر لفظی، خبری است که همه راویان در همه طبقات، مضمون آن روایت و خبر را یکسان و با کلمات واحد بیان کنند؛<ref>مامقانی، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۱۵.</ref> مانند عبارت روایت:<span style="color:green;"> "انّی تارک فیکم الثقلین" </span> یا عبارت<span style="color:green;"> "من کنت مولاه فهذا علیّ مولاه" </span>، یا عبارت<span style="color:green;"> "[[انما الاعمال بالنیات]]" </span>.<ref>سبحانی، اصول الحدیث و احکامه، دار إحیاء التراث العربی، ص۱۳۱؛ حرعاملی، وسائل الشیعه، ج۱۸، ص۱۹.</ref>

متواتر معنوی، خبری است که همه ناقلان و راویان در تمامی طبقات، مضمون واحدی را با عبارات متفاوت، نقل می‌کنند و تطابق در معنا یا به دلالت تضمّنی است،<ref>مامقانی، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۱۵–۱۱۷.</ref> مانند «احادیث خواندن سوره بعد از [[سوره فاتحه|حمد]] در نماز در شرایط متفاوت» به نقل از راویان متفاوت، که خواندن اصل سوره یعنی جزء اوّل در همه روایات یکسان بوده است. یا به دلالت التزامی، مانند: خبر شجاعت [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] که بر اساس روایات متعدّد و در حوادث گوناگون گزارش شده که از مجموع آن‌ها، شجاعت آن حضرت، به تواتر ثابت می‌شود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سبحانی، اصول الحدیث و احکامه، دار إحیاء التراث العربی، ص۳۵.</ref>