۱۴٬۸۹۸
ویرایش
امر بین الامرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
===دلایل عقلی=== | ===دلایل عقلی=== | ||
[[عبدالرزاق لاهیجی|فیاض لاهیجی]] استدلال کرده است که در مسئله رابطه اراده انسان با [[اراده الهی]] در تحقق یک فعل، یا فقط اراده خدا دخالت دارد که به جبر منتهی می‌شود، یا فقط اراده انسان که نتیجه آن [[تفویض معتزلی|تفویض]] است و یا هر دو اراده مؤثرند، که نتیجه آن امر بین الامرین است.<ref>فیاض لاهیجی، ''گوهر مراد''، ۱۳۸۳ش، ص۳۲۷.</ref> | [[عبدالرزاق لاهیجی|فیاض لاهیجی]] استدلال کرده است که در مسئله رابطه اراده انسان با [[اراده الهی]] در تحقق یک فعل، یا فقط اراده خدا دخالت دارد که به جبر منتهی می‌شود، یا فقط اراده انسان که نتیجه آن [[تفویض معتزلی|تفویض]] است و یا هر دو اراده مؤثرند، که نتیجه آن امر بین الامرین است.<ref>فیاض لاهیجی، ''گوهر مراد''، ۱۳۸۳ش، ص۳۲۷.</ref> | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۸: | ||
[[محمدتقی جعفری|جعفری]] فیلسوف شیعه اختلافات امامیه در تفسیر این اصل را جزئی می‌داند و بر این باور است که تقریر [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خوئی]] برای امر بین الامرین بهترین تفسیر است.<ref>جعفری، جبر و اختیار، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۶.</ref> خوئی سعی کرده است امر بین الامرین را با یک مثال توضیح دهد: خوئی به شخص فلجی مثال زده است که با وصل کردن برق می‌تواند کارهایی که می‌خواهد انجام دهد. در این مثال عامل نیروبخش کسی است که برق را وصل کرده ولی آن شخص با اختیار خود کارهایش را انجام می‌دهد و البته برق نیز قابل قطع کردن است.<ref>خوئی، محاضرات، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۴۳۴.</ref> رابطه انسان‌ها با قدرت خدا نیز همین طور است؛ چرا که ریزش آن نیرو از فیّاضِ مطلق انجام می‌گیرد و در هر لحظه‌ای هم می‌تواند آن را قطع کند، ولی اختیار بهره‌برداری از آن نیرو کاملاً به دست انسان است.<ref>جعفری، جبر و اختیار، ۱۳۷۹ش، صص۲۲۶-۲۲۷. | [[محمدتقی جعفری|جعفری]] فیلسوف شیعه اختلافات امامیه در تفسیر این اصل را جزئی می‌داند و بر این باور است که تقریر [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خوئی]] برای امر بین الامرین بهترین تفسیر است.<ref>جعفری، جبر و اختیار، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۶.</ref> خوئی سعی کرده است امر بین الامرین را با یک مثال توضیح دهد: خوئی به شخص فلجی مثال زده است که با وصل کردن برق می‌تواند کارهایی که می‌خواهد انجام دهد. در این مثال عامل نیروبخش کسی است که برق را وصل کرده ولی آن شخص با اختیار خود کارهایش را انجام می‌دهد و البته برق نیز قابل قطع کردن است.<ref>خوئی، محاضرات، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۴۳۴.</ref> رابطه انسان‌ها با قدرت خدا نیز همین طور است؛ چرا که ریزش آن نیرو از فیّاضِ مطلق انجام می‌گیرد و در هر لحظه‌ای هم می‌تواند آن را قطع کند، ولی اختیار بهره‌برداری از آن نیرو کاملاً به دست انسان است.<ref>جعفری، جبر و اختیار، ۱۳۷۹ش، صص۲۲۶-۲۲۷. | ||
</ref> | </ref> | ||
===تفسیر فلسفی | ===تفسیر فلسفی امر بین الأمرین=== | ||
فیلسوفان مسلمان به‌ويژه فیلسوفان امامی هر یک تبیینی از امر بین الامرین ارائه داده‌اند:<ref>عزیزخانی، «تحلیل و بررسی قرائت‌های فلسفی امر بین الامرین»، ص۱۵۸.</ref> ابوالحسن عامری، [[ابن‌سینا|ابن‌سینا]]، ابن‌رشد اندلسی، [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر طوسی]]، [[میرداماد]]، [[ملاصدرا|صدر المتألهین]]، [[ملا هادی سبزواری|ملاهادی سبزواری]]، [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]]، [[سید محمدحسین طباطبائی|طباطبایی]]، [[سید محمدکاظم عصار|عصار]]، امام [[سید روح‌الله موسوی خمینی|خمینی]] و [[مرتضی مطهری|مطهری]] هر یک تبیینی بر اساس مبانی فلسفی ارائه داده‌اند.<ref> | فیلسوفان مسلمان به‌ويژه فیلسوفان امامی هر یک تبیینی از امر بین الامرین ارائه داده‌اند:<ref>عزیزخانی، «تحلیل و بررسی قرائت‌های فلسفی امر بین الامرین»، ص۱۵۸.</ref> ابوالحسن عامری، [[ابن‌سینا|ابن‌سینا]]، ابن‌رشد اندلسی، [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر طوسی]]، [[میرداماد]]، [[ملاصدرا|صدر المتألهین]]، [[ملا هادی سبزواری|ملاهادی سبزواری]]، [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]]، [[سید محمدحسین طباطبائی|طباطبایی]]، [[سید محمدکاظم عصار|عصار]]، امام [[سید روح‌الله موسوی خمینی|خمینی]] و [[مرتضی مطهری|مطهری]] هر یک تبیینی بر اساس مبانی فلسفی ارائه داده‌اند.<ref>نگاه کنید به: عزیزخانی، «تحلیل و بررسی قرائت‌های فلسفی امر بین الامرین»، ص۱۵۸-۱۷۶.</ref> | ||
ملاصدرا بنیان‌گذار [[حکمت متعالیه|مکتب فلسفی حکمت متعالیه]] تبیین خود از امر بین الامرین را بر چند اصل استوار کرده است: [[اصالت وجود]]، وجود ربطی ممکنات، وابستگی افعال ممکنات به [[واجب الوجود]]، تباین ذاتی اشیاء، [[اصل علیت|نظام علی و معلولی]].<ref>قدردان قراملکی، نگاه سوم به جبر و اختیار، ۱۳۸۴، ص۱۵۱-۱۵۲؛ انصاری و امامی‌نیا، «حقیقت اراده انسان و تعلق آن به افعالش»، ص۱۴۹.</ref> بنابر این از نظر ملاصدرا فعل انسان هم حقیقتا فعل خداست هم فعل انسان و خداوند نیز فاعل قریب و نزدیک فعل است: زیرا انسان خود شأنی از شئون خدا است.<ref>انصاری و امامی‌نیا، «حقیقت اراده انسان و تعلق آن به افعالش»، ص۱۴۸.</ref> او برای تبیین بیشتر رابطه نفس انسان و کارهای بدنی انسان را مثال می‌زند که دقیقا یک فعل همانطور که به یک عضو وابسته است به نفس انسان نیز وابسته است.<ref>ملاصدرا، أسفار، ۱۹۸۱م، ج۶، ص۳۷۷-۳۷۹؛ خمینی، الطلب و الاراده، ۱۴۲۱ق، ص۸۲؛ قدردان قراملکی، نگاه سوم به جبر و اختیار، ۱۳۸۴، ص۱۵۳.</ref> بنا بر گزارش قراملکی نظریه ملاصدرا مورد موافقت فیلسوفان پس از او مثل | ملاصدرا بنیان‌گذار [[حکمت متعالیه|مکتب فلسفی حکمت متعالیه]] تبیین خود از امر بین الامرین را بر چند اصل استوار کرده است: [[اصالت وجود]]، وجود ربطی ممکنات، وابستگی افعال ممکنات به [[واجب الوجود]]، تباین ذاتی اشیاء، [[اصل علیت|نظام علی و معلولی]].<ref>قدردان قراملکی، نگاه سوم به جبر و اختیار، ۱۳۸۴، ص۱۵۱-۱۵۲؛ انصاری و امامی‌نیا، «حقیقت اراده انسان و تعلق آن به افعالش»، ص۱۴۹.</ref> بنابر این از نظر ملاصدرا فعل انسان هم حقیقتا فعل خداست هم فعل انسان و خداوند نیز فاعل قریب و نزدیک فعل است: زیرا انسان خود شأنی از شئون خدا است.<ref>انصاری و امامی‌نیا، «حقیقت اراده انسان و تعلق آن به افعالش»، ص۱۴۸.</ref> او برای تبیین بیشتر رابطه نفس انسان و کارهای بدنی انسان را مثال می‌زند که دقیقا یک فعل همانطور که به یک عضو وابسته است به نفس انسان نیز وابسته است.<ref>ملاصدرا، أسفار، ۱۹۸۱م، ج۶، ص۳۷۷-۳۷۹؛ خمینی، الطلب و الاراده، ۱۴۲۱ق، ص۸۲؛ قدردان قراملکی، نگاه سوم به جبر و اختیار، ۱۳۸۴، ص۱۵۳.</ref> بنا بر گزارش قراملکی نظریه ملاصدرا مورد موافقت فیلسوفان پس از او مثل [[ملا هادی سبزواری|سبزواری]]، [[محمدحسین غروی اصفهانی|محمدحسین اصفهانی]]، [[ابوالحسن شعرانی|شعرانی]]، امام خمینی، [[محمدتقی آملی]]، [[میرزا مهدی آشتیانی|مهدی آشتیانی]]، [[سید جلال‌الدین آشتیانی|جلال‌الدین آشتیانی]] طباطبایی، [[محمدتقی مصباح یزدی|مصباح یزدی]]، و [[جعفر سبحانی|سبحانی]] قرار گرفته است.<ref>قدردان قراملکی، نگاه سوم به جبر و اختیار، ۱۳۸۴، ص۱۵۴-۱۵۵.</ref> | ||
[[سید محمدحسین حسینی طهرانی|سید محمدحسین حسینی تهرانی]] در کتاب توحید علمی و عینی بر این باور است که اختيار بنده در تحت اختیار خدا و مشیّت قاهرۀ اوست، یعنی انسان اختيار دارد، و اختيار او عين اختيار خداست. وی تأکید کرده که حلّ معنای بین الامرین، فقط منوط به مذهب اهل توحید و [[عرفان نظری|عرفان (عرفاء)]] است كه نسبت‌ِ موجودات با اصل وجود حقِّ متعال را فقط نسبت رَبْط و اتّصال می‌دانند. از نظر عارفان غیر از خدا موجودات غیرمستقلی هستند كه شائبه استقلال و خودنمائی ندارند و وجود انسان و بقیّه موجودات، همان وجودِ مطلق و عامّ و فراگیرِ خداست.<ref>حسینی طهرانی، توحید علمی و عینی، ۱۳۹۷ش، ص۲۶۷-۲۷۶.</ref> | [[سید محمدحسین حسینی طهرانی|سید محمدحسین حسینی تهرانی]] در کتاب توحید علمی و عینی بر این باور است که اختيار بنده در تحت اختیار خدا و مشیّت قاهرۀ اوست، یعنی انسان اختيار دارد، و اختيار او عين اختيار خداست. وی تأکید کرده که حلّ معنای بین الامرین، فقط منوط به مذهب اهل توحید و [[عرفان نظری|عرفان (عرفاء)]] است كه نسبت‌ِ موجودات با اصل وجود حقِّ متعال را فقط نسبت رَبْط و اتّصال می‌دانند. از نظر عارفان غیر از خدا موجودات غیرمستقلی هستند كه شائبه استقلال و خودنمائی ندارند و وجود انسان و بقیّه موجودات، همان وجودِ مطلق و عامّ و فراگیرِ خداست.<ref>حسینی طهرانی، توحید علمی و عینی، ۱۳۹۷ش، ص۲۶۷-۲۷۶.</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع|۳}} | ||
*[[جبر و اختیار]] | *[[جبر و اختیار]] | ||
* [[قضا و قدر]] | * [[قضا و قدر]] | ||
* [[توحید افعالی]] | * [[توحید افعالی]] | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۳: | ||
* جعفری، محمدتقی، جبر و اختیار، تهران، مؤسسه تدوین ونشر آثار علاّمه جعفری، ۱۳۷۹ش. | * جعفری، محمدتقی، جبر و اختیار، تهران، مؤسسه تدوین ونشر آثار علاّمه جعفری، ۱۳۷۹ش. | ||
* حسینی طهرانی، سید محمدحسین، توحید علمی و عینی، مشهد، انتشارات علامه طباطبائی، ۱۳۹۷ش. | * حسینی طهرانی، سید محمدحسین، توحید علمی و عینی، مشهد، انتشارات علامه طباطبائی، ۱۳۹۷ش. | ||
* خمینی(امام)، سید روح‌الله، الطلب و الارادة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۲۱ق. | * خمینی (امام)، سید روح‌الله، الطلب و الارادة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۲۱ق. | ||
* خوئی، سید ابوالقاسم، محاضرات فی اصول الفقه، قم، مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی، ۱۴۲۲ق. | * خوئی، سید ابوالقاسم، محاضرات فی اصول الفقه، قم، مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی، ۱۴۲۲ق. | ||
* ربانی، علی، الکلام المقارن، قم، انتشارات دفتر نماینده مقام معظم رهبری در امور اهل سنت بلوچستان، ۱۳۸۴ش. | * ربانی، علی، الکلام المقارن، قم، انتشارات دفتر نماینده مقام معظم رهبری در امور اهل سنت بلوچستان، ۱۳۸۴ش. | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۱: | ||
* شعرانی، عبدالوهاب، الیواقیت والجواهر فی بیان عقائد الأکابر، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی تا. | * شعرانی، عبدالوهاب، الیواقیت والجواهر فی بیان عقائد الأکابر، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی تا. | ||
* شمس، سید حسین، الامر بین الامرین، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۶ش. | * شمس، سید حسین، الامر بین الامرین، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۶ش. | ||
* صدوق، محمد بن | * صدوق، محمد بن علی، التوحید، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۶ق. | ||
* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان. | * طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان. | ||
* | * طباطبایی، سید محمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، حاشیه مرتضی مطهری، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۶۴ش. | ||
* طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی اهل اللجاج، تحقیق: سید محمدباقر الخرسان، مشهد، نشر المرتضی،۱۴۰۳ق. | * طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی اهل اللجاج، تحقیق: سید محمدباقر الخرسان، مشهد، نشر المرتضی،۱۴۰۳ق. | ||
* الطحاوی، احمد بن محمد، العقیدة الطحاویه، ریاض، الرئاسة العامه للبحوث العلمیة و الافتاء، ۱۴۳۲ق، | * الطحاوی، احمد بن محمد، العقیدة الطحاویه، ریاض، الرئاسة العامه للبحوث العلمیة و الافتاء، ۱۴۳۲ق، | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۱۰: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
*منبع اصلی مقاله با کاهش و اضافات:[http://lib.eshia.ir/23021/1/84 دانشنامه کلام اسلامی] | *منبع اصلی مقاله با کاهش و اضافات:[http://lib.eshia.ir/23021/1/84 دانشنامه کلام اسلامی] | ||
*[http://www.ensani.ir/storage/Files/20130115084254-9715-13.pdf تحلیل عرفا از آموزه «امر بین ا] | *[http://www.ensani.ir/storage/Files/20130115084254-9715-13.pdf تحلیل عرفا از آموزه «امر بین ا] [[رده:باورهای اختصاصی شیعه]] [[رده:اختلافات کلامی شیعه و سنی]] [[رده:مقاله‌های دارای اولویت ویرایش]] [[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]] [http://www.ensani.ir/storage/Files/20130115084254-9715-13.pdf لامرین»] | ||
{{خداشناسی}} | {{خداشناسی}} | ||
{{کلام اسلامی}} | {{کلام اسلامی}} | ||