مستضعف فکری: تفاوت میان نسخه‌ها

مستضعف فکری به کسی می‌گویند که از به علت کاستی فکری، بدنی یا به دلیل عدم دسترسی به دین [[اسلام]]، قادر به شناسایی حق از باطل و شناخت معارف دین نیست.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۸۷</ref> و البته دشمنی با حق هم ندارد، به‌طوری که اگر حقیقت به او عرضه شود از پذیرش آن سر باز نمی‌زند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۵۱.</ref> برخی از محققان معتقدند مستضعف فکری در این چند ملاک خلاصه می‌شود: «[[اتمام حجت|تمام‌نشدن حجت]]»، «عدم اطلاع از اختلاف»، «ضعف عقلی»، و «منحصردانستن حق در اعتقادات خود».<ref>یوسفی زاده، «وضعیت مستضعفان فکری در قیامت»، ص۵۸. </ref>

به باور [[ناصر مکارم شیرازی|آیت‌الله مکارم شیرازی]]، آیه‌ای درباره مستضعف فکری در [[قرآن|قرآن مجید]] وجود ندارد و منظور از کلمه "مستضعفین" [[مستضعف عملی]] است؛ یعنی کسی که حق را تشخیص داده؛ اما خفقان محیط به او اجازه عمل به آن را نمی‌دهد؛<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴، ج۱۶، ص۲۰.</ref> اما در روایات، به مستضعف فکری اشاره شده است. [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در کتاب [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] در باب «المستضعفین و المُرْجَونَ لِأمرِ الله»، به تبیین سی و هفت روایت درباره «مستضعف» پرداخته است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳، ج۶۹، ص۱۵۷-۱۷۱</ref>

برداشت مکارم شیرازی مفسر شیعه، از روایت [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷، ج۲، ص۴۰۶.</ref> این است که مستضعف فکری، یعنی کسی که بَیّنه و دلیلی برای او اقامه نشده و از اختلاف درباره دین و مذهب آگاهی نیافته است؛ اما هنگامی‌که از وجود اختلاف با خبر شود، دیگر مستضعف نیست.<ref>مکارم شیرازی، «مستضعف فکری | آیین رحمت»،

سایت makarem.ir

</ref> همچنین در روایت [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷، ج۲، ص۴۰۶.</ref> کسی که از اختلافات بین مردم مطلع شود، مستضعف نیست.<ref>مکارم شیرازی، «مستضعف فکری | آیین رحمت»،

سایت makarem.ir

</ref> در [[کلام اسلامی|علم کلام]] و [[فقه]]، بین [[جاهل قاصر]] و مستضعف فکری این‌همانی وجود دارد.<ref>سروش و حیدری، استکبار و استضعاف در قرآن، قم، ج۱، ص۳۳.</ref> برخی از محققان بین مستضعف دینی و سیاسی تمایز قائل شده‌اند. به باور آنها مستضعف فکری همان مستضعف دینی است.<ref>نقی زاده، «بررسی ماهیت و عاقبت اخروی مستضعفان دینی با تکیه بر آیات و روایات»، ص۸۷.</ref>