قاعده لا تعاد: تفاوت میان نسخه‌ها

==کاربردها و احکام==

براساس قاعده و حدیث لاتعاد هر گونه اِخْلال در طهارت نماز، وقت نماز، قبله، رکوع و دو سجده نماز،<ref>نگاه کنید به: شهید اول، ذکری الشیعة فی احکام الشریعة، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۳۸۵؛ عاملی، مدارک الاحکام، ۱۴۰۱۱ق، ج۳، ص۴۰۱.</ref> چه از روی سهو و فراموشی باشد و چه از روی عمد، همچنین خواه از روی جهل باشد یا با علم و آگاهی باشد،<ref>مشکینی، مصطلاحات الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۴۷۸.</ref> موجب باطل شدن آن می‌شود. همچنین طبق قول مشهور فقیهان،<ref>موسوی بجنوردی، قواعد فقهیه، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۳۳۹.</ref> اگر به صورت عمدی و عالمانه خللی در غیر این پنج مورد وارد شود نیز نماز باطل است؛ اما اگر سهوی یا از روی فراموشی باشد، باطل نیست و اعاده یا قضا ندارد.<ref>موسوی بجنوردی، قواعد فقهیه، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۳۴۳؛ مؤسسه دایره‌المعارف فقه اسلامی،‌ فرهنگ فقه، ۱۳۸۵ش، ج۶،‌ ص۳۵۵؛ «[https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/sobhani/feqh/93/930626/ قاعده لاتعاد الا من خمسة]»، درس خارج آیت‌الله سبحانی (۱۳۹۳/۶/۲۶)، مدرسه فقاهت.</ref> به طور کلی بر پایه این قاعده، اگر در غیر ارکان نماز به صورت سهوی خللی وارد شود مانند فراموش کردن ذکر رکوع و سجده، نماز باطل نمی‌شود.<ref>شهید اول، ذکری الشیعة فی احکام الشریعة، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۳۵ و ۳۶؛ نگاه کنید به: عاملی، مدارک الاحکام، ۱۴۰۱۱ق، ج۴، ص۱۰۹.</ref> گفته شده نظر مشهور فقها این است قاعده لاتعاد درباره جاهل جاری نمی‌شود؛ یعنی شخص جاهل در صورت خلل یا نقص به اجزا یا شرایط غیررکنی نماز مانند قرائت سوره، نمازش باطل است و باید اعاده و تکرار کند.<ref>موسوی بجنوردی، قواعد فقهیه، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۳۳۹؛ مؤسسه دایره‌المعارف فقه اسلامی،‌ فرهنگ فقه، ۱۳۸۵ش، ج۶،‌ ص۳۵۵.</ref>  

گفته شده مراد از طهارت در قاعده و حدیث لاتعاد، طهارت از حَدَث{{یاد|حَدَث چیزی است که سبب از بین رفتن طهارت و موجب وضو مانند خروج ادرار، مدفوع، باد معده یا موجب غسل مانند جنابت و حیض می‌شود.(مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۲۴۶-۲۴۹.)}} است و طهارت از خَبَث (نجاست) را شامل نمی‌شود.<ref>مشکینی، مصطلاحات الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۴۷۸؛ موسوی بجنوردی، قواعد فقهیه، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۳۴۳.</ref> منظور از خلل در قبله، پشت به قبله بودن یا بین پشت و سمت چپ و راست بودن است؛ مراد از خلل در وقت نماز نیز این است که نماز پیش از دخول وقت اقامه شود.<ref>مشکینی، مصطلاحات الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۴۷۸ و ۴۷۹.</ref> مقصود از خلل در رکوع و سجده،‌ فراموشی آنها<ref>موسوی بجنوردی، قواعد فقهیه، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۳۵۰.</ref> یا اضافه یا کم کردن در دو سجده نماز است.<ref>مشکینی، مصطلاحات الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۴۷۹.</ref>