تحلیل خمس: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

تحلیل خمس (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۶ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۰۷

۷۱ بایت اضافه‌شده ، ۶ ژوئن

ویکی سازی

دیداریویکی‌متن

Sarsm

confirmed، templateeditor

۱۱٬۵۴۹

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{احکام}}
 {{مقاله توصیفی فقهی}}
-'''تحلیل خمس''' به معنای بخشش خمس، اجازه‌ای است که از ناحیه [[امامان شیعه]] برای پرداخت نکردن [[خمس]] به [[شیعه|پیروانشان]] داده شده است. فقیهان شیعه دو رویکرد نسبت به روایات تحلیل خمس دارند؛ عده‌ای از فقها پرداخت خمس را لازم و روایات تحلیل را ناظر به زمان یا موارد خاصی دانسته‌اند و برخی دیگر بر اساس ظاهر روایت حکم به عدم وجوب پرداخت خمس کرده‌اند.
+'''تحلیل خمس''' به معنای بخشش [[خمس]]، اجازه‌ای است که از ناحیه [[امامان شیعه]] برای پرداخت نکردن خمس به [[شیعه|پیروانشان]] داده شده است. [[مجتهد|فقیهان]] شیعه دو رویکرد نسبت به روایات تحلیل خمس دارند؛ عده‌ای از فقها پرداخت خمس را لازم و روایات تحلیل را ناظر به زمان یا موارد خاصی دانسته‌اند و برخی دیگر بر اساس ظاهر روایت حکم به عدم وجوب پرداخت خمس کرده‌اند.
-[[ناصر مکارم شیرازی]] از فقهای معاصر شیعه، معتقد است که هیچ دلیل قابل قبولی برای تحلیل خمس در دست نیست و صرفا خمس پول پرداختی برای [[مهریه|مهریه زنان]] یا خرید [[کنیز]] بخشیده شده است تا مشکلی از جهت [[حلال‌زادگی]] برای شیعیان پیش نیاید. همچنین [[سید ابوالقاسم خویی]] تحلیل خمس را مختص به مالی می‌داند که خمس آن پرداخت نشده و از فرد دیگری به شخص منتقل می‌شود.
+[[ناصر مکارم شیرازی]] از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید شیعه]]، معتقد است که هیچ دلیل قابل قبولی برای تحلیل خمس در دست نیست و صرفا خمس پول پرداختی برای [[مهریه|مهریه زنان]] یا خرید [[کنیز]] بخشیده شده است تا مشکلی از جهت [[حلال‌زادگی]] برای شیعیان پیش نیاید. همچنین [[سید ابوالقاسم خویی]] تحلیل خمس را مختص به مالی می‌داند که خمس آن پرداخت نشده و از فرد دیگری به شخص منتقل می‌شود.
 در مقابل روایات تحلیل خمس، روایاتی وجود دارد که به لزوم پرداخت خمس و راضی نبودن [[اهل‌بیت(ع)]] به استفاده از خمس اشاره دارند. این روایات به اخبار تشدید خمس معروف هستند.
@@ خط ۱۰: / خط ۱۰: @@
 تحلیل یا اباحه خمس، اجازه‌ای است که در برخی روایات از سوی [[امامان شیعه]] به [[شیعه|پیروانشان]] برای عدم پراخت خمس داده شده است.<ref>عبداللهی و همکاران «نگرشی بر اخبار تحلیل، نفی ضمان خمس سابق بر ملکیت شیعه»، ص۱۱۴.</ref> به گفته برخی پژوهشگران مستند این حکم صرفا [[حدیث|احادیث]] رسیده از [[اهل‌بیت(ع)]] است.<ref>عبداللهی و همکاران «نگرشی بر اخبار تحلیل، نفی ضمان خمس سابق بر ملکیت شیعه»، ص۱۱۵.</ref> در [[وسائل الشیعة (کتاب)|کتاب وسائل الشیعه]] ۲۲ روایت در این‌باره از ائمه(ع) نقل شده است که دراین‌میان یک روایت نیز به نحو [[توقیعات امام مهدی(عج)|توقیع از امام زمان(عج)]] وجود دارد.<ref>عبداللهی و همکاران، «نگرشی بر اخبار تحلیل، نفی ضمان خمس سابق بر ملکیت شیعه»، ص۱۱۵.</ref> بر اساس این روایات، «پاکی نطفه» و «ناعادلانه بودن گرفتن خمس از مالی که به شیعه منتقل شده و سابقا خمسش پرداخت نشده» از علل تحلیل خمس هستند.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۴۵.</ref>
-در مقابل نظریه تحلیل، روایات [[تشدید خمس]] آمده است که مضمون آنها، تاکید بر پرداخت خمس و حلال نبودن استفاده از خمس است. به باور [[شیخ حر عاملی|حر عاملی]] در [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعة]] روایات تشدید خمس مربوط به زمانی است که دو امر زیر وجود داشته باشند: ۱.[[سادات]] نیازمندی که بر امام تامین آنها [[واجب]] بوده. ۲.حضور [[سازمان وکالت|وکیلان امامان(ع)]] که این مبالغ را دریافت کنند.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۴۲-۵۴۳.</ref>
+در مقابل نظریه تحلیل، روایات [[تشدید خمس]] آمده است که مضمون آنها، تاکید بر پرداخت خمس و حلال نبودن استفاده از خمس است. به باور [[شیخ حر عاملی]] در [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعة]] روایات تشدید خمس مربوط به زمانی است که دو امر زیر وجود داشته باشند: ۱.[[سادات]] نیازمندی که بر امام تامین آنها [[واجب]] بوده. ۲.حضور [[سازمان وکالت|وکیلان امامان(ع)]] که این مبالغ را دریافت کنند.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۴۲-۵۴۳.</ref>
 ==دیدگاه فقیهان==
 فقیهان برداشت‌های متفاوتی از روایات تحلیل خمس ارائه داده‌اند<ref>نورمفیدی، «بررسی اخبار تحلیل خمس»، وبگاه اطلاع‌رسانی سید مجتبی نورمفیدی ؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۱۵۲.</ref> که به سه دسته قابل تقسیم است.<ref>نورمفیدی، «بررسی اخبار تحلیل خمس»، وبگاه اطلاع‌رسانی سید مجتبی نورمفیدی.</ref>
-*لزوم پرداخت خمس و تاویل احادیث تحلیل خمس: به نقل [[علامه حلی]]، [[ابن‌جنید]] معتقد است تحلیل خمس از ناحیه ائمه(ع) شرعا ممکن نیست. چرا که تحلیل هر مالی باید از ناحیه مالک آن انجام شود و این در حالی است که امام مالک خمس نیست و صرفا حق تصرف در خمس را دارد.<ref>حلی (علامه)، مختلف الشیعة، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۴۰.</ref> همچنین [[سلار]] تحلیل را مختص [[انفال]] دانسته و پرداخت خمس را واجب می‌داند.<ref>سلار، المراسم العلویة، ۱۴۰۴ق، ص۱۴۰؛ عبداللهی؛ قراملکی؛ مومنی؛ امام، «نگرشی بر اخبار تحلیل، نفی ضمان خمس سابق بر ملکیت شیعه»، ص۱۴۲.</ref>
+*لزوم پرداخت خمس و تاویل احادیث تحلیل خمس: به نقل [[علامه حلی]]، [[ابن‌جنید]] معتقد است تحلیل خمس از ناحیه [[امامان شیعه|ائمه(ع)]] شرعا ممکن نیست. چرا که تحلیل هر مالی باید از ناحیه مالک آن انجام شود و این در حالی است که امام مالک خمس نیست و صرفا حق تصرف در خمس را دارد.<ref>حلی (علامه)، مختلف الشیعة، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۴۰.</ref> همچنین [[سلار]] تحلیل را مختص [[انفال]] دانسته و پرداخت خمس را واجب می‌داند.<ref>سلار، المراسم العلویة، ۱۴۰۴ق، ص۱۴۰؛ عبداللهی؛ قراملکی؛ مومنی؛ امام، «نگرشی بر اخبار تحلیل، نفی ضمان خمس سابق بر ملکیت شیعه»، ص۱۴۲.</ref>
 *عدم لزوم پرداخت خمس به استناد اخبار تحلیل: به باور [[یوسف بن احمد بحرانی|بحرانی]] در [[الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة (کتاب)|کتاب حدائق]] در مقابل نظریه لزوم پرداخت خمس، برخی چون [[محمدباقر سبزواری]] و [[عبدالله بن صالح بحرانی]] با استناد به روایاتی که در آنها بدون هیچ قیدی، خمس برای [[شیعه|شیعیان]] [[حلال]] شده است، به طور مطلق قائل به لزوم نپرداختن خمس برای شیعیان شده‌اند.<ref>بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۴۰۵ق، ج۱۲، ص۴۳۸.</ref>
 *پذیرفتن اخبار تحلیل با در نظر گرفتن قیود و شرایط خاص: عده‌ای از فقیهان تحلیل خمس را با ذکر قید و شرط خاصی پذیرفته‌اند که برخی از نظریات در این‌باره چنین است: