Automoderated users، confirmed، movedable، protected، مدیران، templateeditor
۶٬۷۸۵
ویرایش
قالیشویان (آیین): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ جعبه اطلاعات آئین ها | {{جعبه اطلاعات آئین ها | ||
| عنوان = قالیشویان | | عنوان = قالیشویان | ||
| عرض = 350px | | عرض = 350px | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
}} | }} | ||
'''آیین سنتی و مذهبی قالیشویان''' مراسمی است که همه ساله در دومین [[جمعه]] پاییز مصادف با [[شهادت]] [[امامزاده]] [[علی بن محمد باقر|سلطانعلی بن محمد باقر]] در [[مشهد اردهال]] برگزار می‌شود. در این مراسم که به «جمعه‌قالی» نیز شهرت یافته، اهالی فین کاشان در یک مراسم نمادین، با چوب‌دستی‌هایی، قالیچه‌ای را در نهر آبی که در نزدیکی آنجاست شست‌وشو می‌دهند. هر سال بسیاری از مردم [[ایران]] برای حضور در مراسم قالیشویان و دیدن این آیین تاریخی، به مشهد اردهال سفر می‌کنند. | '''آیین سنتی و مذهبی قالیشویان''' مراسمی است که همه ساله در دومین [[جمعه]] پاییز مصادف با [[شهادت]] [[امامزاده]] [[علی بن محمد باقر|سلطانعلی بن محمد باقر]] در [[مشهد اردهال]] برگزار می‌شود. این مراسم تنها مراسم مذهبی شیعیان است که به تاریخ شمسی برگزار می‌شود. | ||
در این مراسم که به «جمعه‌قالی» نیز شهرت یافته، اهالی فین کاشان در یک مراسم نمادین، با چوب‌دستی‌هایی، قالیچه‌ای را در نهر آبی که در نزدیکی آنجاست شست‌وشو می‌دهند. هر سال بسیاری از مردم [[ایران]] برای حضور در مراسم قالیشویان و دیدن این آیین تاریخی، به مشهد اردهال سفر می‌کنند. | |||
این مراسم در فهرست میراث معنوی ایران ثبت شده و در دسامبر ۲۰۱۲م در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسید. | این مراسم در فهرست میراث معنوی ایران ثبت شده و در دسامبر ۲۰۱۲م در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسید. | ||
== تاریخچه مراسم == | |||
بنابر نقل‌ها، امامزاده سلطانعلی از فرزندان [[امام باقر]] به درخواست اهالی [[کاشان]] قدیم به [[ایران]] آمد و پس از مدتی توسط حاکمان وقت به [[شهادت]] رسید. گفته شده سلطانعلی را هنگام [[دعا]] و [[نماز]]، در محلی که اکنون به قتلگاه معروف است به شهادت رساندند. دو روز پس از شهادت، خبر به اهالی فین و خاوه رسید آن‌ها خود را به اردهال رساندند و پیکر امامزاده را در یک تخته‌قالی نهاده و در بالای تپه [[دفن]] کردند. بعد قالی آغشته به خون امامزاده را با آب جوی شستند. به همین علت هر سال در دومین جمعه مهر در مشهد اردهال این مراسم برگزار می‌شود.<ref> فیض، گنجینه آثار قم، ۱۳۵۰ش، ج۲، ص۵۸-۵۹.</ref> | ==تاریخچه مراسم== | ||
بنابر نقل‌ها، امامزاده سلطانعلی از فرزندان [[امام باقر]] به درخواست اهالی [[کاشان]] قدیم به [[ایران]] آمد و پس از مدتی توسط حاکمان وقت به [[شهادت]] رسید. گفته شده سلطانعلی را هنگام [[دعا]] و [[نماز]]، در محلی که اکنون به قتلگاه معروف است به شهادت رساندند. دو روز پس از شهادت، خبر به اهالی فین و خاوه رسید آن‌ها خود را به اردهال رساندند و پیکر امامزاده را در یک تخته‌قالی نهاده و در بالای تپه [[دفن]] کردند. بعد قالی آغشته به خون امامزاده را با آب جوی شستند. به همین علت هر سال در دومین جمعه مهر در مشهد اردهال این مراسم برگزار می‌شود.<ref> فیض، گنجینه آثار قم، ۱۳۵۰ش، ج۲، ص۵۸-۵۹.</ref> این مراسم تنها مراسم مذهبی شیعیان است که به تاریخ شمسی برگزار می‌شود.<ref>«[https://kashannews.net/%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7/ تنها مراسم مذهبی که به تاریخ شمسی برگزار می‌شود]»، کاشان‌نیوز.</ref> | |||
[[پرونده:مشهد اردهال.jpg|200px|بندانگشتی|نمایی از مرقد [[علی بن محمد باقر(ع)]] در [[مشهد اردهال]]، محل برگزاری مراسم قالیشویان]] | [[پرونده:مشهد اردهال.jpg|200px|بندانگشتی|نمایی از مرقد [[علی بن محمد باقر(ع)]] در [[مشهد اردهال]]، محل برگزاری مراسم قالیشویان]] | ||
== مکان و زمان مراسم == | ==مکان و زمان مراسم== | ||
{{اصلی|مشهد اردهال}} | {{اصلی|مشهد اردهال}} | ||
مشهد اردهال نام روستایی است در غرب شهر کاشان. این منطقه که به «مشهد قالی» نیز شهرت دارد، محل شهادت امامزاده [[علی بن محمد باقر (ع)|سلطانعلی]] از فرزندان [[امام باقر]] بوده که هم اکنون بارگاه او در آنجاست. دومین جمعه مهرماه، زمان برگزاری مراسم قالیشویان است. | مشهد اردهال نام روستایی است در غرب شهر کاشان. این منطقه که به «مشهد قالی» نیز شهرت دارد، محل شهادت امامزاده [[علی بن محمد باقر (ع)|سلطانعلی]] از فرزندان [[امام باقر]] بوده که هم اکنون بارگاه او در آنجاست. دومین جمعه مهرماه، زمان برگزاری مراسم قالیشویان است. | ||
== آداب و رسوم برگزاری == | ==آداب و رسوم برگزاری== | ||
مراحل و رسوم مراسم از این قرار است: | مراحل و رسوم مراسم از این قرار است: | ||
===جمعه‌جار === | ===جمعه‌جار=== | ||
یک هفته پیش از آغاز مراسم، معمولاً در نخستین [[جمعه]] از فصل پاییز، مراسم جار در فین برگزار می‌گردد. این روز که در میان فینی‌ها به «''جمعه جار''» شهرت یافته، روز فراخوانی و تعیین روز قالیشویان است و اعلام آن به مردم، بر عهده ستاد برگزاری مراسم سنتی مذهبی قالیشویان فین است. این گروه، روز مراسم را معمولاً در دومین جمعه پائیز تعیین می‌کنند.<ref>[http://shahideardehal.ir/?page_id=47 جمعه جار، روز دعوت]، وبسایت رسمی قالیشویان.</ref> اما اگر مصادف با روزهای سوگواری یا جشن‌های مذهبی باشد به یک هفته بعد یا قبل موکول می‌گردد. | یک هفته پیش از آغاز مراسم، معمولاً در نخستین [[جمعه]] از فصل پاییز، مراسم جار در فین برگزار می‌گردد. این روز که در میان فینی‌ها به «''جمعه جار''» شهرت یافته، روز فراخوانی و تعیین روز قالیشویان است و اعلام آن به مردم، بر عهده ستاد برگزاری مراسم سنتی مذهبی قالیشویان فین است. این گروه، روز مراسم را معمولاً در دومین جمعه پائیز تعیین می‌کنند.<ref>[http://shahideardehal.ir/?page_id=47 جمعه جار، روز دعوت]، وبسایت رسمی قالیشویان.</ref> اما اگر مصادف با روزهای سوگواری یا جشن‌های مذهبی باشد به یک هفته بعد یا قبل موکول می‌گردد. | ||
=== بازار مشهد اردهال === | ===بازار مشهد اردهال=== | ||
[[پرونده:قالیشویان.jpg|بندانگشتی|250px|نمایی از آیین قالیشویان]] | [[پرونده:قالیشویان.jpg|بندانگشتی|250px|نمایی از آیین قالیشویان]] | ||
یکی دیگر از برنامه‌های قالیشویان، احداث بازاری به مدت یک هفته تا ده روز است و صاحبان حرفه‌های مختلف، کالاها و اجناس خود را به مردم و زائران عرضه می‌کنند. گفته شده مردم آن منطقه معتقدند خرید لوازم و اسباب خانه در مشهد اردهال در کنار بقعه امامزاده سلطانعلی باعث خیر و [[برکت]] می‌شود.<ref>احسان آزادبخش، مروری بر مراسم قالیشویان، ۱۳۸۸ش.</ref> | یکی دیگر از برنامه‌های قالیشویان، احداث بازاری به مدت یک هفته تا ده روز است و صاحبان حرفه‌های مختلف، کالاها و اجناس خود را به مردم و زائران عرضه می‌کنند. گفته شده مردم آن منطقه معتقدند خرید لوازم و اسباب خانه در مشهد اردهال در کنار بقعه امامزاده سلطانعلی باعث خیر و [[برکت]] می‌شود.<ref>احسان آزادبخش، مروری بر مراسم قالیشویان، ۱۳۸۸ش.</ref> | ||
=== مراسم اصلی قالیشویان=== | ===مراسم اصلی قالیشویان=== | ||
مراسم اصلی که به «''جمعه‌قالی''» معروف گردیده، دارای ویژگی‌ها و رسوم خاصی است. اغلب عزاداران، شب جمعه‌قالی به اردهال می‌آیند و در زائرسراها، دامنه‌ها و حوالی صحن‌های بقعه امامزاده به سر می‌برند. از اوایل صبح جمعه، هزاران نفر با پوشش پیراهن مشکی، چوب و چماق‌های تراشیده و مخصوص خود را به دست می‌گیرند. چوب به دستان در کنار جوی آبی که در صحن بقعه شاهزاده حسین جاری است، جمع می‌شوند و منتظر می‌مانند تا مراسم آغاز شود. در این میان چند تن از بزرگان، [[نذر|نذورات]] نقدی مردم را جمع می‌کنند. با شروع مراسم، یا حسین‌گویان و با شور و هیجان با پایین و بالابردن چوبهایشان برای گرفتن قالی به سمت مرقد سلطانعلی که در فاصله ۸۰۰ متری واقع است، به راه می‌افتند.{{سخ}} | مراسم اصلی که به «''جمعه‌قالی''» معروف گردیده، دارای ویژگی‌ها و رسوم خاصی است. اغلب عزاداران، شب جمعه‌قالی به اردهال می‌آیند و در زائرسراها، دامنه‌ها و حوالی صحن‌های بقعه امامزاده به سر می‌برند. از اوایل صبح جمعه، هزاران نفر با پوشش پیراهن مشکی، چوب و چماق‌های تراشیده و مخصوص خود را به دست می‌گیرند. چوب به دستان در کنار جوی آبی که در صحن بقعه شاهزاده حسین جاری است، جمع می‌شوند و منتظر می‌مانند تا مراسم آغاز شود. در این میان چند تن از بزرگان، [[نذر|نذورات]] نقدی مردم را جمع می‌کنند. با شروع مراسم، یا حسین‌گویان و با شور و هیجان با پایین و بالابردن چوبهایشان برای گرفتن قالی به سمت مرقد سلطانعلی که در فاصله ۸۰۰ متری واقع است، به راه می‌افتند.{{سخ}} | ||
این جماعت پس از عبور از گذرگاه دره، از ضلع جنوبی بقعه وارد صحن پاپک می‌شوند و با طی کردن پله‌های پاپک وارد صحن صفا می‌شوند. معمولا قبل از این که قالی را از خادمین امامزاده تحویل بگیرند، در صحن صفا و صحن‌های جانبی، مراسم نوحه‌خوانی و سینه‌زنی و سخنرانی برگزار می‌شود. {{سخ}} | این جماعت پس از عبور از گذرگاه دره، از ضلع جنوبی بقعه وارد صحن پاپک می‌شوند و با طی کردن پله‌های پاپک وارد صحن صفا می‌شوند. معمولا قبل از این که قالی را از خادمین امامزاده تحویل بگیرند، در صحن صفا و صحن‌های جانبی، مراسم نوحه‌خوانی و سینه‌زنی و سخنرانی برگزار می‌شود. {{سخ}} | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۳: | ||
سپس چند نفر از بزرگان پیش می‌روند تا قالی را بگیرند ولی چوب‌به‌دستان که دوست ندارند قالی را تحویل دهند، با تکان‌دادن چوبهایشان آن‌ها را دور می‌کنند؛ تا این‌که با کشمکش‌های زیاد و فریادهای مکرر حسین حسین و الله اکبر، بزرگان فینی قالی را گرفته به بزرگان خاوه تحویل می‌دهند. خاوه‌ای‌ها نیز قالی را با تشریفات خاص تحویل خدام امامزاده می‌دهند. بدین ترتیب حدود ظهر، مراسم تمام می‌شود و دسته برای [[زیارت]] به مرقد امامزاده می‌روند.<ref>[http://vmic.ir/لیست-کلی-طبقه-بندی-آثار/عادت-ها-و-رسم-های-اجتماعی،آیین‌ها-و-جشن‌ها/آیین-ها-و-مراسم-مربوط-به-سال-شمسی/201-آیین-قالیشویان-مشهد-اردهال-در-کاشان آیین "قالیشویان مشهد اردهال" در کاشان]، موزه مجازی میراث معنوی ایران.</ref> <ref>مشیری، حضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر(ع) و تاریخچه مختصری از مراسم قالیشویان در مشهد اردهال کاشان، ۱۳۵۵ش.</ref> | سپس چند نفر از بزرگان پیش می‌روند تا قالی را بگیرند ولی چوب‌به‌دستان که دوست ندارند قالی را تحویل دهند، با تکان‌دادن چوبهایشان آن‌ها را دور می‌کنند؛ تا این‌که با کشمکش‌های زیاد و فریادهای مکرر حسین حسین و الله اکبر، بزرگان فینی قالی را گرفته به بزرگان خاوه تحویل می‌دهند. خاوه‌ای‌ها نیز قالی را با تشریفات خاص تحویل خدام امامزاده می‌دهند. بدین ترتیب حدود ظهر، مراسم تمام می‌شود و دسته برای [[زیارت]] به مرقد امامزاده می‌روند.<ref>[http://vmic.ir/لیست-کلی-طبقه-بندی-آثار/عادت-ها-و-رسم-های-اجتماعی،آیین‌ها-و-جشن‌ها/آیین-ها-و-مراسم-مربوط-به-سال-شمسی/201-آیین-قالیشویان-مشهد-اردهال-در-کاشان آیین "قالیشویان مشهد اردهال" در کاشان]، موزه مجازی میراث معنوی ایران.</ref> <ref>مشیری، حضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر(ع) و تاریخچه مختصری از مراسم قالیشویان در مشهد اردهال کاشان، ۱۳۵۵ش.</ref> | ||
== ثبت جهانی در یونسکو == | ==ثبت جهانی در یونسکو== | ||
مراسم قالیشویان [[مشهد اردهال]] در جریان هفتمین اجلاس کمیته بین الدول میراث فرهنگی با تلاش‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و نمایندگی دائم [[جمهوری اسلامی ایران]] در یونسکو و به پیشنهاد [[ایران]]، برای ثبت جهانی به تصویب این کمیته رسید.<ref>[http://shahideardehal.ir/?p=236 مراسم سنتی مذهبی قالیشویان فین کاشان ثبت جهانی شد]، وبسایت رسمی قالیشویان.</ref> | مراسم قالیشویان [[مشهد اردهال]] در جریان هفتمین اجلاس کمیته بین الدول میراث فرهنگی با تلاش‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و نمایندگی دائم [[جمهوری اسلامی ایران]] در یونسکو و به پیشنهاد [[ایران]]، برای ثبت جهانی به تصویب این کمیته رسید.<ref>[http://shahideardehal.ir/?p=236 مراسم سنتی مذهبی قالیشویان فین کاشان ثبت جهانی شد]، وبسایت رسمی قالیشویان.</ref> | ||
== گالری == | ==گالری== | ||
{{وسط‌چین}} | {{وسط‌چین}} | ||
<gallery> | <gallery> | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۷: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* آزادبخش، احسان، مروری بر مراسم قالیشویان، فرهنگ مردم ایران » بهار ۱۳۸۸ - شماره ۱۶. | *آزادبخش، احسان، مروری بر مراسم قالیشویان، فرهنگ مردم ایران » بهار ۱۳۸۸ - شماره ۱۶. | ||
* آیین "قالیشویان مشهد اردهال" در کاشان، موزه مجازی میراث معنوی ایران، تاریخ بازدید: ۲۹ آبان ۱۳۹۹ش. | *آیین "قالیشویان مشهد اردهال" در کاشان، موزه مجازی میراث معنوی ایران، تاریخ بازدید: ۲۹ آبان ۱۳۹۹ش. | ||
* جمعه جار، روز دعوت، وبسایت رسمی قالیشویان، تاریخ انتشار: ۲۱ شهریور ۱۳۹۰ش. | *جمعه جار، روز دعوت، وبسایت رسمی قالیشویان، تاریخ انتشار: ۲۱ شهریور ۱۳۹۰ش. | ||
* فیض، عباس، گنجینه آثار قم، قم، مهر استوار، ۱۳۵۰ش. | *فیض، عباس، گنجینه آثار قم، قم، مهر استوار، ۱۳۵۰ش. | ||
* مراسم سنتی مذهبی قالیشویان فین کاشان ثبت جهانی شد، وبسایت رسمی قالیشویان. | *مراسم سنتی مذهبی قالیشویان فین کاشان ثبت جهانی شد، وبسایت رسمی قالیشویان. | ||
* مشیری، ابوالقاسم، حضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر(ع) و تاریخچه مختصری از مراسم قالیشویان در مشهد اردهال کاشان، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، اسفند ۱۳۵۵ - شماره ۲۷. | *مشیری، ابوالقاسم، حضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر(ع) و تاریخچه مختصری از مراسم قالیشویان در مشهد اردهال کاشان، معارف اسلامی (سازمان اوقاف)، اسفند ۱۳۵۵ - شماره ۲۷. | ||
<onlyinclude>{{درجه‌بندی | <onlyinclude>{{درجه‌بندی | ||