۱۶٬۵۲۴
ویرایش
جزیره خضراء: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''جَزیرۀ خَضْراء'''، جزیره‌ای است که ادعا شده [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(عج)]] و فرزندانش در آنجا اقامت دارند. داستان مربوط به جزیره خضراء در دو گزارش جداگانه (یکی برای قرن ششم و دیگری برای قرن هفتم) ذکر شده است، ولی تنها در کتاب‌های قرن دهم و بعد از آن ثبت شده و در کتاب‌های قبل از آن نیست. | '''جَزیرۀ خَضْراء'''، جزیره‌ای است که ادعا شده [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(عج)]] و فرزندانش در آنجا اقامت دارند. داستان مربوط به جزیره خضراء در دو گزارش جداگانه (یکی برای قرن ششم و دیگری برای قرن هفتم) ذکر شده است، ولی تنها در کتاب‌های قرن دهم و بعد از آن ثبت شده و در کتاب‌های قبل از آن نیست. | ||
داستان مربوط به جزیره خضراء در دوران تسلط [[اخباریان|اخباری‌ها]] در [[صفویان|دوره صفویه]]، شهرت یافت. این گزارش، واکنش متفاوت عالمان شیعه را در پی داشته است؛ برخی آن را پذیرفته، اما بسیاری دیگر، مانند [[جعفر کاشف‌الغطاء]]، [[آقابزرگ تهرانی]] | داستان مربوط به جزیره خضراء در دوران تسلط [[اخباریان|اخباری‌ها]] در [[صفویان|دوره صفویه]]، شهرت یافت. این گزارش، واکنش متفاوت عالمان شیعه را در پی داشته است؛ برخی آن را پذیرفته، اما بسیاری دیگر، مانند [[جعفر کاشف‌الغطاء]]، [[آقابزرگ تهرانی]] و [[سید جعفر مرتضی عاملی]]، آن را رد کرده‌اند. معتبر نبودن منبع اصلی این گزارش‌ها، تعارض داشتن آن با برخی باورهای شیعی و تناقض درونی داستان‌ها، از جمله اشکال‌هایی است که به این گزارش‌ها وارد کرده‌اند. | ||
[[رسول جعفریان]] تاریخ‌پژوه شیعه، معتقد است تأیید یا رد ماجرای مربوط به جزیره خضراء، در ذوق فکری و مذهبی افراد ریشه دارد، به گونه‌ای که اخباری‌ها آن را تأیید و غیر ایشان آن را رد می‌کنند. عالمانی چون [[ابوالحسن شعرانی]] و [[حسن حسن‌زاده آملی]] نیز بر این معتقدند ماجرای جزیره خضراء، مربوط به یکی از [[فاطمیان]] به نام مهدی بوده که فرزندانش در جزیره خضراء سکونت داشتند و به دلیل شباهت اسمی، این داستان به اشتباه، به امام زمان(ع) نسبت داده شده است. | [[رسول جعفریان]] تاریخ‌پژوه شیعه، معتقد است تأیید یا رد ماجرای مربوط به جزیره خضراء، در ذوق فکری و مذهبی افراد ریشه دارد، به گونه‌ای که اخباری‌ها آن را تأیید و غیر ایشان آن را رد می‌کنند. عالمانی چون [[ابوالحسن شعرانی]] و [[حسن حسن‌زاده آملی]] نیز بر این معتقدند ماجرای جزیره خضراء، مربوط به یکی از [[فاطمیان]] به نام مهدی بوده که فرزندانش در جزیره خضراء سکونت داشتند و به دلیل شباهت اسمی، این داستان به اشتباه، به امام زمان(ع) نسبت داده شده است. | ||
| خط ۸: | خط ۷: | ||
برخی نویسندگان با بررسی ویژگی‌های جزیره خضراء، آن را بر منقطه‌ای به نام مُثَلَّث بِرمودا واقع در اقیانوس اَطلس، تطبیق داده‌اند. اما محققان دیگری با ذکر ویژگی‌های متمایزی، این ادعا را ناصحیح می‌دانند. کتاب «الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا» به قلم ناجی النَجّار مهم‌ترین کتابی است که در تأیید ارتباط جزیره خضراء و امام مهدی(ع) و نیز ارتباط آن با مثلث برمودا نوشته شده است. محققان مختلفی به نقد این کتاب پرداخته‌اند که از جمله آنها می‌توان به «الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا» تألیف سید جعفر مرتضی عاملی اشاره کرد. | برخی نویسندگان با بررسی ویژگی‌های جزیره خضراء، آن را بر منقطه‌ای به نام مُثَلَّث بِرمودا واقع در اقیانوس اَطلس، تطبیق داده‌اند. اما محققان دیگری با ذکر ویژگی‌های متمایزی، این ادعا را ناصحیح می‌دانند. کتاب «الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا» به قلم ناجی النَجّار مهم‌ترین کتابی است که در تأیید ارتباط جزیره خضراء و امام مهدی(ع) و نیز ارتباط آن با مثلث برمودا نوشته شده است. محققان مختلفی به نقد این کتاب پرداخته‌اند که از جمله آنها می‌توان به «الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا» تألیف سید جعفر مرتضی عاملی اشاره کرد. | ||
== اهمیت جزیره خضراء در مباحث اسلامی == | ==اهمیت جزیره خضراء در مباحث اسلامی== | ||
جزیره خضراء، جزیره‌ای خوش | جزیره خضراء، جزیره‌ای خوش آب‌وهوا است که گفته شده [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(عج)]] و فرزندانش در آنجا زندگی می‌کنند.<ref>نگاه کنید به: مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۵۹؛ نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۳۰.</ref> این جزیره در جنوب اسپانیا، نزدیک تنگه جبل‌الطارق قرار دارد و در منابع قدیمی با نام باب‌الاندلس شناخته می‌شود.<ref>مهریزی، «جزیره خضرا»، ص۷۰.</ref> محل زندگی و سکونت حضرت مهدی، از مسائل مهمی است که مورد سؤال [[شیعه|شیعیان]] است و جزیره خضراء می‌تواند پاسخ به این سؤال تلقی شود.<ref>مهریزی، «جزیره خضرا»، ص۷۰.</ref> برخی پژوهشگران جزیره خضراء را بر مثلث برمودا تطبیق کردند و نویسندگانی با نوشتن برخی کتاب‌ها آن را تأیید یا رد کردند.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۲۶.</ref> | ||
داستان مربوط به جزیره خضراء در دوران صفویه مورد توجه قرار گرفت.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۰۷.</ref> به گفته [[رسول جعفریان]] تاریخ‌پژوه شیعه در قرن پانزدهم، به دلیل تسلط اخباری‌گری در دوره صفویه، این گزارش مشهور شد و مورد پذیرش عموم قرار گرفت.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۱۵.</ref> با این حال گفته شده، ماجرای مربوط به جزیره خضراء، مسئله‌ای تاریخی است و هیچ ارزش اعتقادی ندارد.<ref>مهریزی، «جزیره خضرا»، ص۷۳.</ref> از آنجا که در گزارش جزیره خضراء، برخی مباحث فقهی نیز مطرح شده، برخی فقیهان در تأیید برخی دیدگاه‌های فقهی | داستان مربوط به جزیره خضراء در دوران صفویه مورد توجه قرار گرفت.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۰۷.</ref> به گفته [[رسول جعفریان]] تاریخ‌پژوه شیعه در قرن پانزدهم، به دلیل تسلط اخباری‌گری در دوره صفویه، این گزارش مشهور شد و مورد پذیرش عموم قرار گرفت.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۱۵.</ref> با این حال گفته شده، ماجرای مربوط به جزیره خضراء، مسئله‌ای تاریخی است و هیچ ارزش اعتقادی ندارد.<ref>مهریزی، «جزیره خضرا»، ص۷۳.</ref> از آنجا که در گزارش جزیره خضراء، برخی مباحث فقهی نیز مطرح شده، برخی فقیهان در تأیید برخی دیدگاه‌های فقهی مانند صحیح بودن [[شهادت ثالثه]] و اختصاص داشتن [[نماز جمعه]] به [[امامان شیعه|امام معصوم]] یا نایب او به این گزارش استناد کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به: بهبهانی، الحاشیة علی مدارک الاحکام، ۱۴۱۹ق، ج۳،ص۱۸۷؛ نمازی، مستدرک سفینة البحار، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۸۵.</ref> | ||
== داستان جزیره خضراء == | ==داستان جزیره خضراء== | ||
گزارش جزیره خضراء در دو داستان آمده است.<ref>پژوهشکده مهدویت، مهدویت، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ۱۳۸۸ش، ص۴۹.</ref> یکی را [[علی بن فاضل مازندرانی]] در سال ۶۹۹ق<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۵۹.</ref> و دیگری را [[احمد بن محمد بن یحیی انباری]] در سال ۵۴۳ق نقل کرده است.<ref>نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۳۰.</ref> با این حال این دو داستان، تنها در کتاب‌های قرن دهم و بعد از آن ثبت شده و در کتاب‌های قبل از آن در دسترس نیست.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۰۹-۲۱۰.</ref> البته [[سید نورالله حسینی شوشتری|قاضی سید نورالله شوشتری]] پس از آنکه داستان جزیره خضراء را در [[مجالس المؤمنین (کتاب)|کتاب | گزارش جزیره خضراء در دو داستان آمده است.<ref>پژوهشکده مهدویت، مهدویت، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ۱۳۸۸ش، ص۴۹.</ref> یکی را [[علی بن فاضل مازندرانی]] در سال ۶۹۹ق<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۵۹.</ref> و دیگری را [[احمد بن محمد بن یحیی انباری]] در سال ۵۴۳ق نقل کرده است.<ref>نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۳۰.</ref> با این حال این دو داستان، تنها در کتاب‌های قرن دهم و بعد از آن ثبت شده و در کتاب‌های قبل از آن در دسترس نیست.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۰۹-۲۱۰.</ref> البته [[سید نورالله حسینی شوشتری|قاضی سید نورالله شوشتری]] پس از آنکه داستان جزیره خضراء را در [[مجالس المؤمنین (کتاب)|کتاب مجالس‌المؤمنین]] گزارش می‌کند، نقل آن را به [[شهید اول]] (درگذشت: ۷۸۶ق) نیز نسبت داده است.<ref>شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۸-۷۹.</ref> [[محمدمحسن فیض کاشانی]] در [[نوادر الاخبار فیما یتعلق باصول الدین (کتاب)|کتاب نوادر الاخبار]] هر دو گزارش را ذکر کرده است.<ref>فیض کاشانی، نوادر الاخبار، ۱۳۷۱ش، ص۲۹۵-۳۰۴.</ref> برخی عالمان شیعه این گزارش را پذیرفته،<ref>نوری، نجم ثاقب، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۶۱۶.</ref> اما بسیاری مانند [[جعفر کاشف‌الغطاء]]، [[آقابزرگ تهرانی]] و [[سید جعفر مرتضی عاملی]] آن را رد کرده‌اند.<ref>پژوهشکده مهدویت، مهدویت، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ۱۳۸۸ش، ص۴۹.</ref> | ||
=== گزارش اول === | ===گزارش اول=== | ||
گزارش اول را [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|کتاب بِحارُ الاَنوار]] از رساله [[فضل بن یحیی طیبی]] | گزارش اول را [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|کتاب بِحارُ الاَنوار]] از رساله [[فضل بن یحیی طیبی]] از شاگردان [[علی بن عیسی اربلی|علی بن عیسی اِرْبلی]]<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۵،ص۱۰۶.</ref> نقل می‌کند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۵۹.</ref> قاضی سید نورالله شوشتری از فقیهان [[صفویان|عصر صفویه]]، که به صحت این گزارش باور دارد، بر حفظ آن تأکید کرده است.<ref>شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۹.</ref> بر اساس این گزارش، فضل بن یحیی در سال ۶۹۹ق در [[حله (شهر)|شهر حِلّه]] از شخصی به نام علی بن فاضل مازندرانی داستان سفرش به جزیره خضراء را شنیده است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۶۱.</ref> | ||
[[علی بن فاضل مازندرانی]] در این سفر، به سرزمینی به نام جزایر شیعیان (جزایر رافضه) می‌رود و پس از مدتی کوتاه، به جزیره خضراء می‌رود که فرزندان امام | [[علی بن فاضل مازندرانی]] در این سفر، به سرزمینی به نام جزایر شیعیان (جزایر رافضه) می‌رود و پس از مدتی کوتاه، به جزیره خضراء می‌رود که فرزندان امام مهدی(عج) در آنجا ساکن بودند؛ جزیره‌ای که بَحرِ اَبْیَض (دریای سفید) آن را فرا گرفته بود و کشتی دشمنان با ورود به آن دریا غرق می‌شدند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۶۳-۱۶۶.</ref> علی بن فاضل در آنجا با نایب خاص امام به نام سید شمس‌الدین محمد، که نسبش با پنج واسطه به حضرت مهدی می‌رسد، آشنا می‌شود.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۶۷.</ref> سید شمس‌الدین خودش با امام زمان ارتباط مستقیم ندارد، اما هر صبح جمعه به محلی می‌رود و از آنجا امام را زیارت کرده، در آنجا ورقه‌هایی می‌یابد که مسائل و احکام مورد نیاز مردم روی آن نوشته شده است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۶۷-۱۶۸.</ref> علی بن فاضل سؤال‌های دینی متعددی را از سید شمس‌الدین می‌پرسد و آنها را در رساله‌ای به نام الفوائد الشمسیه جمع‌آوری می‌کند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۷۰.</ref> علی‌بن فاضل سرانجام به امر سید شمس‌الدین بازگشته، از آنجا برای گزاردن حج، عازم [[مکه]] می‌شود و سرانجام به عراق رفته، در [[نجف|نجف]] ساکن می‌شود.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۷۴.</ref> | ||
=== گزارش دوم === | ===گزارش دوم=== | ||
گزارش دوم را [[علی بن محمد بیاضی]] (درگذشت: ۸۷۷ق) در [[الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم (کتاب)|کتاب الصراط المستقیم]]<ref>بیاضی، الصراط المستقیم، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۲۶۴.</ref> و [[میرزا حسین نوری]] (درگذشت: ۱۳۲۰ق) در [[جنة المأوی فیمن فاز بلقاء الحجة علیه السلام (کتاب)|کتاب جنة المأوی]] از [[کمال‌الدین انباری]] درسال ۵۴۳ق نقل کرده‌اند.<ref>نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۳۰.</ref> [[محمدمحسن فیض کاشانی]] در [[نوادر الاخبار فیما یتعلق باصول الدین (کتاب)|کتاب نَوادِرُ الاَخبار]] منبع این گزارش را مورد اعتماد دانسته است.<ref>فیض کاشانی، نوادر الاخبار، ۱۳۷۱ش، ص۲۹۵.</ref> طبق این گزارش انباری در مجلسی حضور داشت که یکی از وزیران عباسیان سخنی در مذمت مذهب شیعه گفت.<ref>بیاضی، الصراط المستقیم، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۲۶۴؛ نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۳۱.</ref> در این هنگام مردی به حمایت از شیعیان، داستان رفتن اتفاقی خود به جزیره خضراء را نقل کرد.<ref>بیاضی، الصراط المستقیم، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۲۶۴؛ نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۳۱.</ref> او مدعی شد در یک سفر دریایی به جزایر سرسبزی رسید که ناخدای کشتی نیز آنجا را نمی‌شناخت.<ref>نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۳۲.</ref> مردمان آنجا بسیار دین‌دار بودند.<ref>بیاضی، الصراط المستقیم، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۲۶۵.</ref> در آن جزیره شهرهای مختلفی وجود داشت که فرزندان امام مهدی(ع) بر آنها حکومت می‌کردند.<ref>بیاضی، الصراط المستقیم، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۲۶۵-۲۶۶؛ نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۳۲-۳۸.</ref> | گزارش دوم را [[علی بن محمد بیاضی]] (درگذشت: ۸۷۷ق) در [[الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم (کتاب)|کتاب الصراط المستقیم]]<ref>بیاضی، الصراط المستقیم، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۲۶۴.</ref> و [[میرزا حسین نوری]] (درگذشت: ۱۳۲۰ق) در [[جنة المأوی فیمن فاز بلقاء الحجة علیه السلام (کتاب)|کتاب جنة المأوی]] از [[کمال‌الدین انباری]] درسال ۵۴۳ق نقل کرده‌اند.<ref>نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۳۰.</ref> [[محمدمحسن فیض کاشانی]] در [[نوادر الاخبار فیما یتعلق باصول الدین (کتاب)|کتاب نَوادِرُ الاَخبار]] منبع این گزارش را مورد اعتماد دانسته است.<ref>فیض کاشانی، نوادر الاخبار، ۱۳۷۱ش، ص۲۹۵.</ref> طبق این گزارش انباری در مجلسی حضور داشت که یکی از وزیران عباسیان سخنی در مذمت [[شیعه|مذهب شیعه]] گفت.<ref>بیاضی، الصراط المستقیم، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۲۶۴؛ نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۳۱.</ref> در این هنگام مردی به حمایت از شیعیان، داستان رفتن اتفاقی خود به جزیره خضراء را نقل کرد.<ref>بیاضی، الصراط المستقیم، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۲۶۴؛ نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۳۱.</ref> او مدعی شد در یک سفر دریایی به جزایر سرسبزی رسید که ناخدای کشتی نیز آنجا را نمی‌شناخت.<ref>نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۳۲.</ref> مردمان آنجا بسیار دین‌دار بودند.<ref>بیاضی، الصراط المستقیم، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۲۶۵.</ref> در آن جزیره شهرهای مختلفی وجود داشت که فرزندان امام مهدی(ع) بر آنها حکومت می‌کردند.<ref>بیاضی، الصراط المستقیم، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۲۶۵-۲۶۶؛ نوری، جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۳۲-۳۸.</ref> | ||
== نقدها به ماجرای جزیره خضراء == | === نقدها به ماجرای جزیره خضراء === | ||
محققان اشکال‌های ذیل را در مورد گزارش جزیره خضراء مطرح کرده‌اند: | محققان اشکال‌های ذیل را در مورد گزارش جزیره خضراء مطرح کرده‌اند: | ||
* هر دو داستان از منابع نامعتبر، از قرن ششم و هفتم روایت شده و به همین دلیل قابل اسناد نیست.<ref>مهریزی، «جزیره خضرا»، ص۷۳.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] نیز به همین دلیل این داستان را در ردیف مطالب کتاب‌های معتبر نیاورده و آن را در بخش نوادر نقل کرده است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۵۹.</ref> | *هر دو داستان از منابع نامعتبر، از قرن ششم و هفتم روایت شده و به همین دلیل قابل اسناد نیست.<ref>مهریزی، «جزیره خضرا»، ص۷۳.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] نیز به همین دلیل این داستان را در ردیف مطالب کتاب‌های معتبر نیاورده و آن را در بخش نوادر نقل کرده است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۵۹.</ref> | ||
* در این داستان مطالبی نقل شده که محققان اسلامی آن را انکار کرده‌اند؛<ref>طبسی، تا ظهور، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۴۳۶ و ۴۵۰.</ref> مطالبی مثل [[تحریف قرآن]]،<ref>طبسی، تا ظهور، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۴۵۲.</ref> ارتباط همیشگی با امام زمان(عج).<ref>طبسی، تا ظهور، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۴۵۵.</ref> | *در این داستان مطالبی نقل شده که محققان اسلامی آن را انکار کرده‌اند؛<ref>طبسی، تا ظهور، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۴۳۶ و ۴۵۰.</ref> مطالبی مثل [[تحریف قرآن]]،<ref>طبسی، تا ظهور، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۴۵۲.</ref> ارتباط همیشگی با امام زمان(عج).<ref>طبسی، تا ظهور، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۴۵۵.</ref> | ||
* قسمت‌هایی از داستان با بخش‌های دیگر آن تناقض دارد؛ از جمله آنکه شخصی که ادعا می‌کند نایب خاص امام زمان است، او را اصلا ندیده و صدایش را نشنیده است.<ref>امینی، دادگستر جهان، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۹.</ref> | *قسمت‌هایی از داستان با بخش‌های دیگر آن تناقض دارد؛ از جمله آنکه شخصی که ادعا می‌کند نایب خاص امام زمان است، او را اصلا ندیده و صدایش را نشنیده است.<ref>امینی، دادگستر جهان، ۱۳۸۸ش، ص۲۰۹.</ref> | ||
رسول جعفریان بیشتر نقدهای مربوط به این ماجرا را بی‌فایده دانسته است؛ زیرا این ماجرا در [[حدیث|حدیثی از معصومان]] نقل نشده تا همانند سایر احادیث به بررسی سندی نیاز داشته باشد، بلکه این ماجرا یک نقل تاریخی است و باید با معیار‌های مناسب آن نقد شود.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۳۰.</ref> به باور جعفریان، تأیید یا رد ماجرای مربوط به جزیره خضراء، ریشه در ذوق فکری و مذهبی افراد دارد و [[اخباریان|اخباری‌ها]] آن را تأیید و غیر ایشان آن را رد کرده‌اند.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۳۰-۲۳۱.</ref> جعفریان احتمال داده، علی بن فاضل مازندرانی یا فرد دیگری ماجرای جزیره خضراء را در خواب دیده باشد.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۳۳.</ref> | رسول جعفریان بیشتر نقدهای مربوط به این ماجرا را بی‌فایده دانسته است؛ زیرا این ماجرا در [[حدیث|حدیثی از معصومان]] نقل نشده تا همانند سایر احادیث به بررسی سندی نیاز داشته باشد، بلکه این ماجرا یک نقل تاریخی است و باید با معیار‌های مناسب آن نقد شود.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۳۰.</ref> به باور جعفریان، تأیید یا رد ماجرای مربوط به جزیره خضراء، ریشه در ذوق فکری و مذهبی افراد دارد و [[اخباریان|اخباری‌ها]] آن را تأیید و غیر ایشان آن را رد کرده‌اند.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۳۰-۲۳۱.</ref> جعفریان احتمال داده، علی بن فاضل مازندرانی یا فرد دیگری ماجرای جزیره خضراء را در خواب دیده باشد.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۳۳.</ref> | ||
== تطبیق اشتباه جزیره خضراء بر حضرت مهدی == | |||
به باور [[علی‌اکبر غفاری]] حدیث‌شناس شیعه، ماجرای جزیره خضراء، نه مربوط به امام | به باور [[علی‌اکبر غفاری]] حدیث‌شناس شیعه، ماجرای جزیره خضراء، نه مربوط به امام مهدی، بلکه مربوط به یکی از نوادگان [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] معروف به «القائم باَمرالله» بوده است.<ref>غفاری، «تصحیح و تحقیق متون حدیثی»، ص۱۱۴.</ref> به گفته غفاری، در زمان [[بنی‌عباس|خلفای عباسی]] برخی فرزندان [[اسماعیل پسر امام صادق(ع)]] در شمال آفریقا و مناطقی دیگر قدرت یافتند.<ref>غفاری، «تصحیح و تحقیق متون حدیثی»، ص۱۱۴.</ref> برخی از آنان علیه عباسیان قیام کرده، ادعای [[امامت]] کردند.<ref>غفاری، «تصحیح و تحقیق متون حدیثی»، ص۱۱۴.</ref> یکی از آنها که «القائم بامرالله» نام داشت در جزیره خضراء ساکن بود که نام و موقعیت او منشأ اشتباه شده است.<ref>غفاری، «تصحیح و تحقیق متون حدیثی»، ص۱۱۴.</ref> [[ابوالحسن شعرانی]] و [[حسن حسن‌زاده آملی|حسن‌زاده آملی]] از عالمان شیعه در قرن چهاردهم، نیز معتقدند ماجرای جزیره خضراء، مربوط به یکی از [[فاطمیان]] به نام مهدی بوده که فرزندان او در جزیره خضراء سکونت داشتند که به اشتباه بر امام مهدی تطبیق شده است.<ref>قمی، دمع السجوم، ترجمه ابوالحسن شعرانی، ۱۳۸۱ش، ص۴۴۰؛ حسن‌زاده آملی، هزار و یک نکته، ۱۳۸۶ش، ج۶، ص۲۶۰.</ref> | ||
== ارتباط جزیره خضراء با مثلث برمودا == | ==ارتباط جزیره خضراء با مثلث برمودا== | ||
[[پرونده:مثلث برمودا.jpg|بندانگشتی|مثلث برمودا منطقه‌ای در اقیانوس اطلس که بر جزیره خضراء تطبیق شده است.]] | [[پرونده:مثلث برمودا.jpg|بندانگشتی|مثلث برمودا منطقه‌ای در اقیانوس اطلس که بر جزیره خضراء تطبیق شده است.]] | ||
در اقیانوس اطلس منقطه‌ای به نام مُثَلَّث بِرمودا وجود دارد که احتمال داده شده جزیره خضراء در آنجا باشد.<ref>النجار، الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا، ۱۴۰۹ق، ص۱۴.</ref> گفته شده ویژگی‌های مشابه مثلث برمودا و جزیره خضراء سبب یکسان دانستن این دو منطقه شده است؛<ref>النجار، الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا، ۱۴۰۹ق، ص۱۴.</ref> چرا که طبق این گزارش‌ها، در هر دو منطقه دریای سفیدی وجود دارد که کشتی‌های عبورکننده از آنجا، دچار حادثه شده، ناپدید می‌شوند.<ref>النجار، الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا، ۱۴۰۹ق، ص۳۰؛ عاملی، الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا، ۱۴۲۳ق، ص۸۶.</ref> با این حال برخی محققان با دلیل‌های زیر این ادعا را رد کرده‌اند: | در اقیانوس اطلس منقطه‌ای به نام مُثَلَّث بِرمودا وجود دارد که احتمال داده شده جزیره خضراء در آنجا باشد.<ref>النجار، الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا، ۱۴۰۹ق، ص۱۴.</ref> گفته شده ویژگی‌های مشابه مثلث برمودا و جزیره خضراء سبب یکسان دانستن این دو منطقه شده است؛<ref>النجار، الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا، ۱۴۰۹ق، ص۱۴.</ref> چرا که طبق این گزارش‌ها، در هر دو منطقه دریای سفیدی وجود دارد که کشتی‌های عبورکننده از آنجا، دچار حادثه شده، ناپدید می‌شوند.<ref>النجار، الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا، ۱۴۰۹ق، ص۳۰؛ عاملی، الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا، ۱۴۲۳ق، ص۸۶.</ref> با این حال برخی محققان با دلیل‌های زیر این ادعا را رد کرده‌اند: | ||
*جزیره خضراء در دریای مدیترانه، اما مثلث برمودا در اقیانوس اطلس است.<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص ۱۶۲.</ref> | *جزیره خضراء در دریای مدیترانه، اما مثلث برمودا در اقیانوس اطلس است.<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص ۱۶۲.</ref> | ||
* داشتن برخی صفات مشترک دلیل کافی برای یکسان دانستن جزیره خضراء و مثلث برمودا نیست.<ref>عاملی، الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا، ۱۴۲۳ق، ص۸۶.</ref> | *داشتن برخی صفات مشترک دلیل کافی برای یکسان دانستن جزیره خضراء و مثلث برمودا نیست.<ref>عاملی، الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا، ۱۴۲۳ق، ص۸۶.</ref> | ||
* در موارد متعددی کشتی‌هایی به مثلث برمودا رفته، بدون حادثه‌ای بازگشته‌اند.<ref>عاملی، الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا، ۱۴۲۳ق، ص۸۹.</ref> | *در موارد متعددی کشتی‌هایی به مثلث برمودا رفته، بدون حادثه‌ای بازگشته‌اند.<ref>عاملی، الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا، ۱۴۲۳ق، ص۸۹.</ref> | ||
* احتمال دارد فردی با شنیدن یا دیدن مثلث برمودا، داستان مربوط به جزیره خضراء را ساخته باشد.<ref>عاملی، الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا، ۱۴۲۳ق، ص۸۶.</ref> | *احتمال دارد فردی با شنیدن یا دیدن مثلث برمودا، داستان مربوط به جزیره خضراء را ساخته باشد.<ref>عاملی، الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا، ۱۴۲۳ق، ص۸۶.</ref> | ||
* این احتمال داده شده که اخبار مربوط به ناپدیدشدن کشتی‌ها و هواپیماها واقعیت نداشته باشد و به دلیل برخی مسائل سیاسی جعل شده باشد.<ref>پژوهشکده مهدویت، مهدویت، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ۱۳۸۸ش، ص۵۳.</ref> | *این احتمال داده شده که اخبار مربوط به ناپدیدشدن کشتی‌ها و هواپیماها واقعیت نداشته باشد و به دلیل برخی مسائل سیاسی جعل شده باشد.<ref>پژوهشکده مهدویت، مهدویت، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ۱۳۸۸ش، ص۵۳.</ref> | ||
علاوه بر مثلث برمودا، مناطق دیگری نیز وجود دارد که گفته شده از مثلث برمودا بااهمیت‌تر است، با این حال آن را بر جزیره خضراء تطبیق نکرده‌اند.<ref>عاملی، الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا، ۱۴۲۳ق، ص۹۱.</ref> | علاوه بر مثلث برمودا، مناطق دیگری نیز وجود دارد که گفته شده از مثلث برمودا بااهمیت‌تر است، با این حال آن را بر جزیره خضراء تطبیق نکرده‌اند.<ref>عاملی، الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا، ۱۴۲۳ق، ص۹۱.</ref> | ||
== تک‌نگاری‌ها == | ==تک‌نگاری‌ها== | ||
[[پرونده:الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا.jpg|230px|بندانگشتی| کتاب «الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا» به قلم ناجی النجار در تأیید جزیره خضراء و مثلث برمودا]] | [[پرونده:الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا.jpg|230px|بندانگشتی| کتاب «الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا» به قلم ناجی النجار در تأیید جزیره خضراء و مثلث برمودا]] | ||
کتاب‌های متعددی در نقد یا تأیید جزیره خضراء و ارتباط آن با امام مهدی(عج) نوشته شده که از جمله آنها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: | کتاب‌های متعددی در نقد یا تأیید جزیره خضراء و ارتباط آن با امام مهدی(عج) نوشته شده که از جمله آنها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: | ||
* کتاب | *کتاب «[[الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا (کتاب)|الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا]]» به قلم ناجی النجار؛ نویسنده در این کتاب علاوه بر اینکه ماجرای مربوط به جزیره خضراء را صحیح دانسته، آن را بر مثلث برمودا تطبیق کرده است.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۲۶-۲۲۸.</ref> این کتاب واکنش‌های مختلف عالمان دینی را در پی داشت و کتاب‌هایی در نقد یا تأیید آن نوشته شد.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۲۸-۲۳۰.</ref> این کتاب برای نخستین‌بار در سال ۱۳۹۹ق در بغداد منتشر شد.<ref>النجار، الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا، ۱۴۰۹ق، شناسنامه کتاب.</ref> {{سخ}}علی‌اکبر مهدی‌پور در سال ۱۳۶۴ش این کتاب را همراه با تعلیقات و اضافاتی با عنوان «جزیره خضرا و تحقیقی پیرامون مثلث برمودا» به فارسی ترجمه کرد.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۲۶.</ref> بعد از چاپ ترجمه فارسی، وزارت ارشاد ایران، انتشار آن را ممنوع کرد، اما پس از گذشت ده ماه و تأیید [[لطف‌الله صافی گلپایگانی]] از فقیهان شیعه، این کتاب منتشر شد.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۲۶.</ref> [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی]] از مراجع تقلید شیعه نیز بر ترجمه فارسی کتاب تقریظ نوشت و مطالب آن را ممتاز دانست.<ref>النجار، جزیره خضرا و تحقیقی پیرامون مثلث برمودا، ترجمه علی‌اکبر مهدی‌پور، ۱۳۸۶ش، ص۱-۳.</ref> همچنین این کتاب را اَثیر جارَوی به اردو ترجمه کرد که در سال ۱۹۸۹م منتشر شد.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۲۸.</ref> ترجمه دیگر این کتاب به زبان آذری انجام و در [[باکو]] منتشر شده است.<ref>جعفریان، مهدیان دروغین، ۱۳۹۴ش، ص۲۲۸.</ref> | ||
[[پرونده:الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا.png|230px|بندانگشتی|کتاب الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا به قلم سید جعفر مرتضی عاملی]] | [[پرونده:الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا.png|230px|بندانگشتی|کتاب الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا به قلم [[سید جعفر مرتضی عاملی]]]] | ||
* «الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا» تألیف سید جعفر مرتضی | *«الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا» تألیف [[سید جعفر مرتضی عاملی]]؛ نویسنده مباحث این کتاب را در چهار فصل سامان داده است؛ در فصل اول، روایت مربوط به جزیره خضراء نقل و در فصل دوم و سوم، این گزارش از نظر سند و محتوا بررسی می‌شود.<ref>عاملی، الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا، ۱۴۲۳ق، فهرست کتاب.</ref> در فصل چهارم نویسنده تطبیق جزیره خضراء و مثلث برمودا را بررسی کرده است.<ref>عاملی، الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا، ۱۴۲۳ق، فهرست کتاب.</ref> این اثر را انتشارات المرکز الاسلامی للدراسات نخستین‌بار در سال ۱۴۲۳ق در بیروت منتشر کرد.<ref>عاملی، الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا، ۱۴۲۳ق، شناسنامه کتاب.</ref> | ||
*«جزیره خضرا، افسانه یا واقعیت؟» تألیف ابوالفضل طریقه‌دار؛ نویسنده این اثر را در نقد کتاب «الجزیرة الخضراء و قضیة مثلث برمودا» نوشته ناجی النجار نوشته است و در آن ارتباط جزیره خضراء با امام زمان(عج) و تطبیق آن بر جزیره خضراء را نقد می‌کند.<ref>طریقه‌دار، جزیره خضرا، افسانه یا واقعیت، ۱۳۹۴ش، ص۹-۱۰.</ref> مطالب این کتاب در دو بخش اصلی تنظیم شده است؛ در بخش اول داستان مربوط به جزیره خضراء و تطبیق آن بر مثلث برمودا نقل و در بخش دوم این نظریه نقد می‌شود.<ref>طریقه‌دار، جزیره خضرا، افسانه یا واقعیت، ۱۳۹۴ش، فهرست کتاب.</ref> انتشارات بوستان کتاب این اثر را در سال ۱۳۹۴ش برای بار سیزدهم منتشر کرد.<ref>طریقه‌دار، جزیره خضرا، افسانه یا واقعیت، ۱۳۹۴ش، شناسنامه کتاب.</ref> | |||
*«پژوهشی درباره جزیره خضرا» به قلم مجتبی کَلباسی؛ مباحث این اثر در سه بخش سامان یافته است؛ در بخش اول داستان فضل بن یحیی، در بخش دوم مثلث برمودا و در بخش سوم داستان کمال‌الدین انباری نقل و بررسی شده است.<ref>کلباسی، پژوهشی درباره جزیره خضرا، ۱۳۸۷ش، فهرست کتاب.</ref> نویسنده در این کتاب ارتباط جزیره خضراء با امام زمان(ع) را نامعتبر دانسته است.<ref>کلباسی، پژوهشی درباره جزیره خضرا، ۱۳۸۷ش، ص۸۰-۸۲.</ref> این کتاب برای نخستین‌بار در سال ۱۳۸۵ش، به کوشش انتشارات مهدی موعود(عج) در تهران چاپ شد.<ref>کلباسی، پژوهشی درباره جزیره خضرا، ۱۳۸۷ش، شناسنامه کتاب.</ref> | |||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق. | * آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق. | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۳: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [http://rch.ac.ir/article/Details/9708 جزیرة الخضراء] | *[http://rch.ac.ir/article/Details/9708 جزیرة الخضراء] | ||
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/871739 جزیره خضرا در ترازوی نقد] | *[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/871739 جزیره خضرا در ترازوی نقد] | ||
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/926971 بررسی افسانه جزیره خضراء] | *[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/926971 بررسی افسانه جزیره خضراء] | ||
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/926906 بررسی افسانه جزیره خضراء ۲] | *[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/926906 بررسی افسانه جزیره خضراء ۲] | ||
{{مهدویت}} | {{مهدویت}} | ||