مالک بن انس: تفاوت میان نسخه‌ها

مالک امامت محمد نفس زکیه را صحیح‌تر از امامت منصور عباسی می‌دانست. البته او در [[قیام نفس زکیه]] شرکت نکرد اما با اجباری اعلام کردن [[بیعت]] با [[منصور عباسی|منصور خلیفه عباسی]]، در پیوستن مردم به [[نفس زکیه]] نقش داشت و به همین خاطر پس از شکست قیام، ۷۰ ضربه شلاق خورد.

مالک بن انس<ref name=":0">نووى، تهذیب الأسماء و اللغات، ۱۴۳۰ق، ص۳۰۱.</ref> که به امام مالک،<ref>ابن‌صاعد اندلسى‏، التعریف بطبقات الأمم، ۱۳۷۶ش، ص۱۷.</ref> امام دارالهجره (مدینه)<ref>جزرى، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۴۲۹ق. ج۲، ص۹۴۱.</ref> و امام [[حجاز|اهل حجاز]]<ref>ابن‌اثیر، المختار من مناقب الأخیار، ۱۴۲۴ق، ج۴، ص۲۶۳.</ref> نیز معروف بود، دومین فقیه از [[فقهای چهارگانه اهل‌سنت]] می‌باشد<ref>توکلی، چهار امام اهل سنت و جماعت، ۱۳۷۷ش، ص۵۹.</ref> که [[فقه مالکی]] منسوب به او است.<ref>سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۴۷۴.</ref>

مالک در ۱۷ سالگی تدریس را آغاز کرد<ref>مناوى، طبقات الصوفية، ۱۹۹۹م، ج۱، قسم دوم، ص۴۲۰.</ref> و در ۲۱ سالگی در مقام فتوا دادن قرار گرفت.<ref> پاکتچی، «مالک»، ج۱، ص۸۴.</ref> او فقیه مشهور [[مدینه]] در نیمه اخیر [[قرن دوم هجری]] بود.<ref>پاکتچی، «مالک»، ج۱، ص۸۴.</ref> او در زمان [[هارون]] [[بنی‌عباس|خلیفه عباسی]] از مهم‌ترین فقیهان [[جهان اسلام]] گردید و اعتبار مکتبش به اوج رسید.<ref>پاکتچی، «مالک»، ج۱، ص۸۴.</ref> مذهب مالکی بیشتر در غرب جهان اسلام و توسط شاگردان مالک رواج یافت.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، مقدمه ج۱، ص۲۲.</ref> مالک در اواخر عمر در دربار [[حاکمان عباسی]] صاحب مقام و منزلت بسیار بود.<ref name=":8">سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۴۷۵.</ref>

مالک بن انس بن مالک بن ابوعامر<ref name=":0" /> در [[سال ۹۳]]<ref>سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۳۷۶.</ref> یا [[سال ۹۵ قمری|۹۵]]<ref>خزرجى، العقد الفاخر الحسن، ۱۴۳۰ق، ج۴، ص۱۷۵۹.</ref> قمری در [[مدینه]] متولد شد.<ref name=":1">[http://shamela.ws/index.php/author/214 «مالک بن أنس»]</ref> ابوعامر جد مالک پس از [[جنگ بدر]] از [[یمن]] به مدینه آمد و مسلمان شد و پس از آن در تمام [[غزوات]] شرکت کرد.<ref>کوکب عبید، فقه العبادات على المذهب المالکی، ۱۹۸۶م، ج۱، ص۱۱.</ref>

مالک در سال ۱۷۹هجری در زمان [[خلافت]] [[هارون عباسی]]<ref>ابن‌جوزی، صفة الصفوة، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۱۲۱.</ref> در مدینه از دنیا رفت.<ref name=":1" /> حاکم مدینه بر او [[نماز میت|نماز]] خواند<ref>ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۹، ص۴۵.</ref> و در [[قبرستان بقیع]] [[دفن]] شد.<ref>کحاله، معجم المؤلفین، ۱۳۷۶ق، ج۸، ص۱۶۸.</ref>

مالک در امور اجتماعی شرکت داشت؛ در [[نماز جماعت]] و [[نماز جمعه|جمعه]] شرکت می‌کرد، به [[مسجد]] رفت و آمد داشت، و در آنجا با اصحابش به گفتگو می‌نشست، در [[تشییع جنازه|تشییع جنازه‌ها]] شرکت می‌کرد و....<ref name=":2">ابن‌سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۴۶۸.</ref> اما با گذشت زمان، این امور را یک به یک ترک کرد به نحوی که حتی در نماز جماعت و نماز جمعه نیز شرکت نمی‌کرد و کاملا از اجتماع به دور شد.<ref name=":3">مناوى، طبقات الصوفیة، ۱۹۹۹م، ج۱، قسم دوم، ص۴۲۲.</ref> دوران خانه‌نشینی او بیست و پنج سال طول کشید و پس از آن از دنیا رفت.<ref name=":2" />

درباره علت خانه‌نشینی گفتارهایی از مالک نقل شده است؛ از جمله این‌که می‌ترسم مُنکَری را ببینم و نتوانم آن‌را تغییر دهم.<ref>مناوى، طبقات الصوفیة، ۱۹۹۹م، ج۱، قسم دوم، ص۴۲۲.</ref> یا این‌که انسان نمی‌تواند هر عذری که دارد را بگوید.<ref name=":3" />

مالک بن انس روایاتی را در [[فضایل امام علی(ع)]] نقل کرده است.<ref>پاکتچی، «مالک»، ج۱، ص۹۶.</ref> یکی از آنها [[حدیث رایت]] است که بر اساس آن [[پیامبر(ص)]] پس از عدم موفقیت در روزهای ابتدایی [[جنگ خیبر]] به مسلمانان وعده داد که فردا پرچم را به دست کسی خواهد داد که [[خداوند]] و رسولش را دوست دارد، آن‌ها نیز او را دوست دارند. او [[کرار غیر فرار]] است. خداوند به وسیله او فتح را به سرانجام می‌رساند، در حالی که [[جبرئیل]] در سمت راست و [[میکائیل]] در سمت چپ او هستند. سپس صبح فردا پرچم را به دست [[امام علی(ع)]] داد.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۱، ص۲۱۹.</ref>  

مالک با استناد به  بیعتی که در اواخر دوره بنی‌امیه برای [[محمد بن عبدالله بن حسن|محمد نفس زکیه]] گرفته شده بود و منصور عباسی نیز در آن حضور داشت امامت نفس زکیه را از امامت منصور عباسی صحیح‌تر می‌دانست.<ref>سلاوی، شهاب الدين، الاستقصا لاخبار دول المغرب الاقصی، تحقق: جعفر الناصری/ محمد الناصری، دار الكتاب - الدار البيضاء، ج۱، ص.۲۰۵</ref>   

{{جعبه نقل قول|تاریخ بایگانی|عنوان=|نقل‌قول=مالک بن انس:{{-}}'''«خدمت امام صادق ‏رسیدم... ایشان می‌فرمود: اى مالک من تو را دوست دارم. من از این اظهار او خرسند می‌شدم... او (امام صادق(ع)) مردى بود که همیشه حداقل یکی از  این سه حالت را داشت؛ روزه ‏داشت یا نماز می‌خواند یا ذکر می‌‏گفت. او از بزرگان عابدان و زاهدان بود.»'''<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۱۶۷.</ref>|منبع=|تراز=چپ|عرض=۲۳۰px|اندازه خط=14px|رنگ پس‌زمینه=#FFF9E7|گیومه نقل‌قول=|تراز منبع=چپ}}مالک برای مدتی شاگرد [[امام صادق(ع)]] بود<ref>پاکتچی، «مالک»، ج۱، ص۸۴.</ref> و از او روایاتی را نیز نقل کرده است.<ref> سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۴۷۴.</ref> [[محمدتقی مجلسی]] در [[لوامع صاحبقرانی|کتاب لوامع صاحبقرانی]] آورده که مالک کتابی نوشته و در آن تنها روایاتی را که از امام صادق(ع) شنیده بود، نقل کرده است.<ref name=":4">مجلسی، لوامع صاحبقرانی، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۰.</ref>

'''مالک در کتاب‌های حدیثی شیعه'''{{سخ}}[[شیخ صدوق]] روایاتی از مالک نقل کرده است.<ref>محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، خاتمه ج۸، ص۳۳۵.</ref> او در کتاب‌های [[الامالی (شیخ صدوق)|اَمالی]]<ref>شیخ صدوق، الأمالی، ۱۴۰۰ق، ص۷۰.</ref> [[خصال]]<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۱۶۷.</ref> و [[ثواب الأعمال و عقاب الأعمال]]<ref>شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، النص، ۱۴۰۶ق، ص۱۰.</ref> از مالک حدیث نقل کرده است. [[قاضی نعمان]] از دانشمندان [[اسماعیلیه|شیعه اسماعیلی]] در قرن چهارم نیز از مالک حدیث نقل کرده است.<ref>قاضی نعمان، شرح الأخبار، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۷۶.</ref> [[ابن شهر آشوب]]<ref>ابن‌شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۲۰۷.</ref> عالم [[قرن ششم]] و [[محقق اربلی|محقق اِربلی]]<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۲، ص۱۵۶.</ref> عالم [[قرن هفتم]] نیز از مالک حدیث نقل کرده‌اند.

[[پرونده:Parakandeghy mazaheb dar keshvarha.png|بندانگشتی|۲۰۰px|گستره مذهب مالکی در کشورهای اسلامی]]

مالک برجسته‌ترین نماینده فقه حدیث‌گرای مدینه بود.<ref>پاکتچی، «اسلام»، ج۸، ص۴۴۴.</ref> مدینه در [[قرن دوم|سده دوم]] همواره نمادی برای گرایش‌های سنت گرایانه بود.<ref name=":5">پاکتچی، «اسلام»، ج۸، ص۴۴۵.</ref> مالک اصرار بسیاری بر [[سنت]] داشت<ref>مناوى، طبقات الصوفیة، ۱۹۹۹م، ج۱، قسم دوم، ص۴۲۱.</ref> و معتقد بود سنت، بهترین بخش دین است.<ref>مناوى، طبقات الصوفیة، ۱۹۹۹م، ج۱، قسم دوم، ص۴۲۱.</ref> [[ابونعیم اصفهانی]] عالم [[قرن پنجم]] از مالک نقل کرده که باید از [[اصحاب رأی]] دوری کرد چراکه آن‌ها دشمنان اهل‌سنت هستند.<ref name=":6">ابونعیم اصفهانی، حلیة الأولیاء، ۱۳۹۴ق، ج۶، ص۳۲۷.</ref> برخی نیز مالک را از اولین افرادی دانسته‌اند که عمل به رأی را [[بدعت]] می‌دانست.<ref>خوانسارى، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۷، ص۲۲۳.</ref>

{{همچنین ببینید|اصحاب حدیث|اصحاب رای}}

مالک بن انس [[نفس زکیه]] را در سال [[سال ۱۴۵ هجری قمری|۱۴۵ق]] که علیه منصور عباسی قیام کرد، همراهی نکرد.<ref name=":9" /> اما در پاسخ مردمی که از چگونگی همراهی با نفس زکیه و تکلیف بیعتی که با منصور بسته بودند، می‌پرسیدند،<ref name=":9">طبری، تاریخ ‏الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۵۶۰.</ref> بیعت با منصور را از روی اجبار و فاقد ارزش اعلام کرد.<ref name=":10">ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۸، ص۱۰۶.</ref> فتوای او سبب شد مردم بیعت خلیفه عباسی را شکستند و به نفس زکیه پیوستند.<ref name=":10" /> پس از شکست قیام نفس زکیه حاکم مدینه مالک را به جهت همین فتوا دستگیر کرد<ref name=":11">ابن قتیبة، المعارف، ۱۹۹۲ق، ص۴۹۹.</ref> و ۷۰ ضربه شلاق زد.<ref name=":10" />

با گذشت زمان، منصور خلیفه عباسی ارتباط خود با مالک را بهتر کرد و مالک در دربار حاکمان عباسی صاحب مقام و منزلت گردید.<ref name=":8" />

مالک اساتید بسیاری داشت<ref>مناوى، طبقات الصوفیة، ۱۹۹۹م، ج۱، قسم دوم، ص۴۲۰.</ref> از مهم‌ترین آن‌ها ربیعة الرأی، ابن هرمز، ابن شهاب زُهری و نافع بن عبدالرحمن بودند.<ref>لحمر، الامام مالک مفسرا، ۲۰۰۰م، ص۳.</ref> او مدتی نزد [[امام صادق(ع)]] نیز شاگردی کرد.<ref>پاکتچی، «مالک»، ج۱، ص۸۴.</ref> مالک شاگردان فراوانی داشت [[محمد بن ادریس شافعی]] از [[فقهای چهارگانه اهل‌سنت]] از جمله آنها بود.<ref>بیهقی، احکام القرآن، ۱۹۹۴م، ج‏۱، ص۶.</ref>

==جستارهای وابسته==

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}