بقا بر جنابت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''بقا بر جنابت''' به‌معنای به‌تأخیرانداختن [[غسل جنابت|غسل جِنابت]] تا [[طلوع فجر|اذان صبح]] (طلوع فجر) است. به باور فقها غسل جِنابت به‌جهت [[روزه]] گرفتن [[واجب]] است و مُکلَّف نباید در شب [[رمضان|ماه رمضان]] یا هر شب دیگری که تصمیم دارد فردای آن روز، قضای روزه ماه رمضانش را بگیرد، تا بعد از اذان صبح بر جنابتش باقی بماند. فقها روزه کسی که (ماه رمضان و قضای آن) از روی عمد یا فراموشی تا اذان صبح بر جنابت باقی بماند صحیح نمی‌دانند و معتقدند اگر از روی فراموشی یک یا چند روز بر جنابتش باقی بماند باید قضای آن روزها را به‌جای آورد. گفته شده بقای بر جنابت تا اذان صبح در روزه‌های مستحبی و سایر روزه‌های واجب نظیر روزه کفاره (کفاره بطلان عمدی روزه یا کفاره قتل)، موجب بطلان روزه نیست اما بنا بر [[احتیاط واجب]]، نباید تا اذان صبح عمداً جُنُب ماند.

به فتوای فقها کسی که در شب ماه رمضان جُنُب یا [[احتلام|مُحتَلِم]] است و می‌داند اگر بخوابد تا صبح بیدار نمی‌شود، نباید بخوابد و چنانچه بخوابد و تا صبح بیدار نشود، روزه‌اش باطل است و قضا و کفاره بر او واجب است، اما اگر نیت کرده باشد بعداز بیداری (تا قبل از اذان صبح) غسل کند روزه‌اش صحیح است.

غسل جِنابت به‌جهت روزه گرفتن واجب است و اکثر فقها بر جُنب واجب می‌دانند که تا اذان صبح از باقی‌ماندن بر جنابت خودداری کند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۹۸ق، ج۱، ص۱۴۱؛ موسوی عاملی، مدارک الاحکام، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۷؛</ref> مشهور فقها روزۀ کسی را که عمداً تا اذان صبح بر جنابت باقی بماند باطل می‌دانند و دلیلشان [[حدیث|روایات]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به: حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۶۳.</ref> و ادعای [[اجماع|اجماعی]] است که برخی آن‌ را نقل یا به آن استدلال کرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۱۷۴؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۳۴؛ خویی، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۲۸۹؛ حکیم، مستمسک العروة الوثقی، ۱۳۸۸ق، ج۳، ص۳۸.</ref>

==بقا بر جنابت در روزه ماه رمضان==

اگر جُنب در ماه رمضان از روی فراموشی، یک یا چند روز بر جنابتش باقی بماند، روزه‌اش صحیح نیست و هر چند روز را که یقین می‌کند بدون غسل روزه گرفته است، باید قضا کند.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۴۳.</ref>

==بقا بر جنابت در روزه قضای ماه رمضان==

روزه قضای ماه رمضانِ کسی که عمداً یا از روی فراموشی تا اذان صبح جنب بماند و غسل نکند صحیح نیست.<ref>شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۳۶۰؛ شیخ طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۱۶۴؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی (المحشّی)، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۸۰.</ref> گفته شده این حکم منسوب به مشهور فقهاست<ref>حکیم، مستمسک العروة الوثقی، ۱۳۸۸ق، ج۳، ص۳۹.</ref> و دلیل بر آن، [[حدیث|روایات]] موجود در این مورد ذکر شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۶۷.</ref>

طباطبایی یزدی در کتاب [[العروة الوثقی (کتاب)|العروة الوثقی]] بیان می‌دارد بقا بر جنابت تا اذان صبح (در غیر از ماه رمضان و قضای آن) در سایر روزه‌ها حتی روزه‌های واجب نظیر روزه کفاره (کفاره بطلان عمدی روزه یا کفاره قتل)، موجب بطلان روزه نیست، اما معتقد است بنابر احتیاط، برای روزه‌های واجب (غیر از ماه رمضان و قضای آن) عمداً تا صبح بر جنابت باقی نماند.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی (المحشّی)، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۸۰.</ref> بنابر اظهارات فقها هیچ‌ دلیل قاطع بر بطلان روزه و وجوب غسل جنابت برای صحت روزه‌های واجب (غیر ماه رمضان و قضای آن) تا قبل از اذان صبح، ادعا و نقل نشده است،<ref>خویی، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۲۹۹؛ حکیم، مستمسک العروة الوثقی، ۱۳۸۸ق، ج۳، ص۴۱.</ref> اما گفته‌اند بنابر [[احتیاط واجب]]، تا اذان صبح عمداً جُنب نماند.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۴۰.</ref> به گفته [[محمدتقی آملی|محمدتقی آملی]]، [[مجتهد|فقیه امامی]] در [[قرن چهاردهم هجری شمسی|قرن ۱۴ شمسی]]، در کتاب مصباح الهدی، غسل جنابت برای همۀ روزه‌ها (چه واجب و چه مستحب) واجب است و روزه در حال بقا بر جنابت باطل است.<ref>آملی، مصباح الهدی، ۱۳۸۰ق، ج۴، ص۱۲۹.</ref>

مشهور فقها در روزه‌های مستحبی باقی ماندن بر جنابت تا اذان صبح را موجب بطلان روزه‌ نمی‌دانند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طباطبایی یزدی، العروة الوثقی (المحشّی)، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۴۸۰؛ امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۴۰.</ref> [[سید محسن طباطبائی حکیم|سید محسن حکیم]]، از فقیهان شیعه در قرن ۱۴ هجری قمری، دلیل این حکم را بعضی از روایاتی می‌داند که بقا بر جنابت تا اذان صبح، حتی اگر از روی عمد نیز صحیح است؛<ref>حکیم، مستمسک العروة الوثقی، ۱۳۸۸ق، ج۳، ص۴۰.</ref> افزون‌بر این، [[سید عبدالاعلی سبزواری|سید عَبْدُالاَعْلی موسوی سبزواری]] (درگذشت: [[سال ۱۳۷۲ هجری شمسی|۱۳۷۲ش]])، در کتاب مهذب الاحکام، مدعی است که در روزه مستحبی، [[اصل برائت]] (از شرطیت طهارت از [[حدث اکبر|حَدَثِ اَکبر]]) جاری می‌شود.<ref>موسوی سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۱.</ref>

احکامی برای بقا بر جنابت به‌دلیل خواب ماندن شخصی که در شب ماه رمضان مُحتلم شده یا جنب باشد، ذکر شده است:

*از نظر امام خمینی مراد از خواب اول، خوابی است که مُحتلم پس از بیدار شدن، دوباره بخوابد، اما [[سید علی حسینی سیستانی|سیستانی]] (زاده: [[سال ۱۳۰۹ هجری شمسی|۱۳۰۹ش]])، خوابی که در آن احتلام صورت گرفته است را خواب اول می‌داند.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۴۹.</ref>

*فقها حکم روزه کسی که جنب شود و بدون نیت غسل بخوابد و صبح شود، در حکم بقای عمد بر جنابت می‌دانند (روزه‌اش باطل، قضا و کفاره واجب می‌شود)،<ref>نگاه کنید به: محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۹۸ق، ج۱، ص۱۴۱؛ شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۲۲.</ref> اما اگر نیت کرده باشد که بعداز بیداری (تا قبل از اذان صبح) غسل کند روزه‌اش صحیح است.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۹۸ق، ج۱، ص۱۴۱.</ref>

*کسی که در شب ماه رمضان جنب است و می‌داند که اگر بخوابد تا صبح بیدار نمی‌شود، نباید بخوابد و چنانچه بخوابد و تا صبح بیدار نشود، روزه‌اش باطل است و قضا و کفاره بر او واجب است.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۴۵.</ref> از نظر سیستانی روزه‌اش را باید تمام کند اما قضا و کفاره بر او واجب است.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۱۴۶.</ref>