کشف و شهود: تفاوت میان نسخه‌ها

از نظر شیخ اشراق، مکاشفه، حصول علم به امر جزئی به واسطه فکر یا حدس یا واردات غیبی بوده<ref>شیخ اشراق، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ۱۳۷۵ش، ج۴، ص۱۳۶.</ref>و مشاهده، اشراق انوار بر نفس است، به گونه‌ای که از دخالت وهم ایمن باشد.<ref>شیخ اشراق، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ۱۳۷۵ش، ج۴، ص۱۳۶.</ref>

اکثر عارفان، تفاوتی بین مشاهده و مکاشفه قایل نشده و هر دو را در یک معنا به کار گرفته‌اند ولی برخی از ایشان نظیر [[خواجه عبدالله انصاری]] شهود را مرتبه‌ای بالاتر از کشف دانسته<ref>انصاری، خواجه عبدالله، منازل السائرین، ۱۴۱۷ق، ص۱۲۴.</ref> یا مکاشفه را در معنایی اعم از مشاهده به کار می‌برند.<ref>شیخ اشراق، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۲۹۹؛ کاشانی، اصطلاحات الصوفیه، ۱۳۸۱ش، ص۱۰۷.</ref>

== حقیقت کشف و شهود ==

برخی از عارفان نیز، حقیقت کشف و شهود را راهیابی باطن انسان به باطن عالم، تفسیر کرده‌اند.<ref>تلمسانی، شرح منازل السائرین، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۵۰۹–۵۱۰.</ref>

در اصطلاح عارفان، کشف صوری، کشفی است که از راه حواس پنجگانه حاصل شده و ناشی از تجلیات حضرت حق به اسم علیم است.<ref>قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۱۰۷–۱۰۸؛ آملی، جامع الاسرار، ۱۳۶۸ش، ص۴۶۲–۴۶۵.</ref>

* کشف در هنگام خواب، که به اندازه صفای نفس و انس انسان با عادات، برای وی حاصل می‌شود. از این رو نیازمند تعبیر است.

* کشف در هنگام بیداری برای اهل سلوک.

===کشف معنوی ===

از نظر عارفان مسلمان، کشف معنوی، کشفی است که در آن تَمثُّل راه نداشته و روح با تجردش به حقایق عالم عقل و فراتر از آن راه می‌یابد، از این رو ایشان این شهود را برتر از کشف صوری دانسته و از آن با تعبیر شهود کلی یاد می‌کنند.<ref>فرغانی، مشارق الدراری، ۱۳۷۹ش، ص۶۷۰–۶۷۱؛ قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۱۱۰؛ آملی، جامع الاسرار، ۱۳۶۸ش، ص۴۶۹.</ref>

=== کشف ربانی و کشف شیطانی ===

عارفان اسلامی، کشف و شهود را از نظر اعتبار بر دو نوع می‌دانند:<ref>نگاه کنید به قیصری، شرح قیصری بر فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۳۷؛ آشتیانی، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، ۱۳۸۰ش، ص۶۲۸–۶۳۱.</ref>

از نظر ایشان، در مراتب پایین از شهود، به دلیل تصرف قوه خیال و متوهمه خطا راه دارد؛ اما مراتب عالی از شهود خالی از خطا است.<ref>قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۹۹–۱۰۰.</ref>

==تفاوت‌های مکاشفه با وحی==

* آشتیانی، سیدجلال‌الدین، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، قم، بوستان کتاب، چاپ پنجم، ۱۳۸۰ش.

* آگوستینوس، قدیس، شهر خدا، ترجمه حسین توفیقی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ دوم، ۱۳۹۲ش.

* آملی، سیدحیدر، جامع الاسرار و منبع الانوار، تحقیق هانری کربن و عثمان یحیی، تهران، علمی و فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.

* آملی، سیدحیدر، المقدمات من کتاب نص ‌النصوص، تحقیق هانری کربن و عثمان یحیی، تهران، توس، چاپ دوم، ۱۳۶۷ش.

* آملی، سیدحیدر، جامع الاسرار و منبع الانوار، تحقیق هانری کربن و عثمان یحیی، تهران، علمی و فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.

* ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، ایقاظ النائمین، تحقیق محسن مؤیدی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، بی‌تا.

* ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، کسر اصنام الجاهلیه، ترجمه محسن بیدارفر، تهران، الزهراء، ۱۳۶۶ش.

{{پایان}}