Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۲۱۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''اسلامْهَراسی''' ایجاد هراس و نفرت برنامهریزیشده از [[اسلام]] و مظاهر اسلامی. | '''اسلامْهَراسی''' ایجاد هراس و نفرت برنامهریزیشده از [[اسلام]] و مظاهر اسلامی. اسلامهراسی، رواشمردن گونههای مختلف تبعیض، خشونت و اِعمال محرومیت علیه [[مسلمان|مسلمانان]] و نهادها و سازمانهای اسلامی را بهدنبال دارد. اسلامهراسی را پدیدهای دینی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی میدانند که باوجود داشتن زمینههای تاریخی، بیشتر در اواخر قرن بیستم میلادی و بهویژه پس از حملات یازده سپتامبر رواج یافته است. | ||
بهگفتهٔ پژوهشگران، شماری از زمینههای گسترش اسلامهراسی عبارت است از: ناسازگاریهای تاریخی میان دولتهای اسلامی و غربی، تناقضهای موجود در ارزشهای اروپایی و اسلامی، ناآگاهی غربیان از ماهیت اسلام، ظهور بنیادگرایی اسلامی و انجام اقدامات خشن از سوی بنیادگراها، فضاسازی منفی و شکلدهی افکار عمومی توسط رسانههای غربی. | بهگفتهٔ پژوهشگران، شماری از زمینههای گسترش اسلامهراسی عبارت است از: ناسازگاریهای تاریخی میان دولتهای اسلامی و غربی، تناقضهای موجود در ارزشهای اروپایی و اسلامی، ناآگاهی غربیان از ماهیت اسلام، ظهور بنیادگرایی اسلامی و انجام اقدامات خشن از سوی بنیادگراها، فضاسازی منفی و شکلدهی افکار عمومی توسط رسانههای غربی. | ||
خط ۸: | خط ۸: | ||
==جایگاه== | ==جایگاه== | ||
امروزه، پدیده اسلامهراسی را از مهمترین و راهبردیترین دغدغههای جهان غرب و مسیحیت در مقابل [[جهان اسلام]] میدانند.<ref>ناصری طاهری، «مبانی و ریشههای تاریخی اسلامهراسی غرب؛بررسی موردی جنگهای صلیبی»، ص۱۲۳.</ref> گفته میشود ظهور این پدیده در جهان معاصر بر اثر اختلافات و برخوردهای جهان اسلام و جهان غرب در گذشتههای دور و نزدیک بوده است.<ref>قنبرلو، «۱۱ سپتامبر و گسترش پدیده اسلامهراسی در غرب»، ص۱۰۴-۱۰۵.</ref> برخی از دلایل اهمیت بررسی این پدیده بدین شرح است: موفقیت نسبی جهان غرب در رواج پروژه اسلامهراسی و بهتَبَع آن، افزایش روند اسلامستیزی و تشدید فضای بیاعتمادی میان مسلمانان و غربیان<ref>نگاه کنید به شیرغلامی، «اسلامهراسی و اسلامستیزی: ده سال پس از حادثه ۱۱ سپتامبر»، ص۹۹۶؛ علیپور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلامهراسی»، ص۱۰۱؛ افتخاری، «دو چهره اسلامهراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۲۹.</ref> | امروزه، پدیده اسلامهراسی را از مهمترین و راهبردیترین دغدغههای جهان غرب و [[مسیحیت]] در مقابل [[جهان اسلام]] میدانند.<ref>ناصری طاهری، «مبانی و ریشههای تاریخی اسلامهراسی غرب؛بررسی موردی جنگهای صلیبی»، ص۱۲۳.</ref> گفته میشود ظهور این پدیده در جهان معاصر بر اثر اختلافات و برخوردهای جهان اسلام و جهان غرب در گذشتههای دور و نزدیک بوده است.<ref>قنبرلو، «۱۱ سپتامبر و گسترش پدیده اسلامهراسی در غرب»، ص۱۰۴-۱۰۵.</ref> برخی از دلایل اهمیت بررسی این پدیده بدین شرح است: موفقیت نسبی جهان غرب در رواج پروژه اسلامهراسی و بهتَبَع آن، افزایش روند اسلامستیزی و تشدید فضای بیاعتمادی میان مسلمانان و غربیان<ref>نگاه کنید به شیرغلامی، «اسلامهراسی و اسلامستیزی: ده سال پس از حادثه ۱۱ سپتامبر»، ص۹۹۶؛ علیپور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلامهراسی»، ص۱۰۱؛ افتخاری، «دو چهره اسلامهراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۲۹.</ref> | ||
واژهٔ «اسلامهراسی»، با وجود حضور مصادیق آن در تاریخ طولانی تحولات سیاسیـاجتماعیِ جامعهٔ جهانی،<ref>افتخاری، «دو چهره اسلامهراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۳۱.</ref> از اصطلاحات تازهای است که دههٔ ۱۹۸۰ میلادی شکل گرفت و با حملات یازده سپتامبر، بسیار رواج یافت.<ref>مرشدیزاده و غفاری، «اسلامهراسی در اروپا، ریشهها و عوامل»، ص۱۱۴.</ref> در این دوران، از اسلام به عنوان امپراتوری شیطانی به جای کمونیسم نام بردند و آن را خطری برای صلح و امنیت جهانی به شمار آوردند.<ref>علیپور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلامهراسی»، ص۹۹.</ref> | واژهٔ «اسلامهراسی»، با وجود حضور مصادیق آن در تاریخ طولانی تحولات سیاسیـاجتماعیِ جامعهٔ جهانی،<ref>افتخاری، «دو چهره اسلامهراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۳۱.</ref> از اصطلاحات تازهای است که دههٔ ۱۹۸۰ میلادی شکل گرفت و با حملات یازده سپتامبر، بسیار رواج یافت.<ref>مرشدیزاده و غفاری، «اسلامهراسی در اروپا، ریشهها و عوامل»، ص۱۱۴.</ref> در این دوران، از اسلام به عنوان امپراتوری شیطانی به جای کمونیسم نام بردند و آن را خطری برای صلح و امنیت جهانی به شمار آوردند.<ref>علیپور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلامهراسی»، ص۹۹.</ref> | ||
=== تعریف === | ===تعریف=== | ||
اسلامهراسی (به انگلیسی: islamophobia) را ترس، نفرت شدید و غیرمنطقی در قبال [[اسلام]] و [[مسلمان|مسلمانان]] تعریف میکنند.<ref>مجیدی و صادقی، اسلامهراسی غربی، ۱۳۹۳ش، ص۲۰-۲۱؛ علیپور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلامهراسی»، ص۱۰۴؛ علیزاده و همکاران، «بررسی پدیده اسلامهراسی و راهکارهای قرآنی مقابله با آن»، ص۳۸۱.</ref> در گزارشی با عنوان «اسلامهراسی: چالشی علیه تمامی ما» آمده است که اسلامهراسی ترس و نفرت از مسلمانان است که باعث طرد آنان از زندگی اقتصادی، اجتماعی و عمومی کشورهای غیراسلامی و تبعیض علیه آنها میشود.<ref>مسلمی، «گزارش رانیمد تراس/ اسلام هراسی: چالشی در برابر همه ما»، ص۳۹.</ref> | اسلامهراسی (به انگلیسی: islamophobia) را ترس، نفرت شدید و غیرمنطقی در قبال [[اسلام]] و [[مسلمان|مسلمانان]] تعریف میکنند.<ref>مجیدی و صادقی، اسلامهراسی غربی، ۱۳۹۳ش، ص۲۰-۲۱؛ علیپور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلامهراسی»، ص۱۰۴؛ علیزاده و همکاران، «بررسی پدیده اسلامهراسی و راهکارهای قرآنی مقابله با آن»، ص۳۸۱.</ref> در گزارشی با عنوان «اسلامهراسی: چالشی علیه تمامی ما» آمده است که اسلامهراسی ترس و نفرت از مسلمانان است که باعث طرد آنان از زندگی اقتصادی، اجتماعی و عمومی کشورهای غیراسلامی و تبعیض علیه آنها میشود.<ref>مسلمی، «گزارش رانیمد تراس/ اسلام هراسی: چالشی در برابر همه ما»، ص۳۹.</ref> | ||
پژوهشگران | پژوهشگران سیاسی، مضمون اسلامهراسی را آن دانستهاند که [[جهان اسلام|دنیای اسلام]] و بهویژه مسلمانان مقیم کشورهای غربی، منشأ تهدید و خطر برای مردم، فرهنگ و تمدن غربی تلقی شوند.<ref>سید امامی و حسینی فائق، «زمینههای رشد اسلامهراسی ساختمند در بریتانیا»، ص۱۰۱.</ref> از دیگر شاخصها که در شناخت اسلامهراسی ارائه شده مواردی چون تلقی عقبماندگی و خشونتورزی و تروریسم بهعنوان ویژگی مسلمانان است.<ref>مسلمی، «گزارش رانیمد تراس/ اسلام هراسی: چالشی در برابر همه ما»، ص۳۸-۴۱؛ عیسیزاده و همکاران، «راهبردهای فهم پدیده اسلامهراسی بر پایه شرقشناسی»، ص۱۳۴.</ref> | ||
عدهای از پژوهشگران، اسلامهراسی را مجموعهای از تصورات دانستهاند که توسط تکنولوژیهای خاص ارتباطی مانند روزنامهها و شبکههای ماهوارهای ایجاد | عدهای از پژوهشگران، اسلامهراسی را مجموعهای از تصورات دانستهاند که توسط تکنولوژیهای خاص ارتباطی مانند روزنامهها و شبکههای ماهوارهای ایجاد و تقویت میشود.<ref>نظری، «فرایندهای هویتی در غرب و بازنمایی سیاستگذاری مبتنی بر هراس: درک زمینههای اسلامهراسی»، ص۱۲۴.</ref> به گفته اصغر افتخاری از پژوهشگران سیاسی، اسلامهراسی ایجاد نوعی تصویر ذهنیِ منفی نسبت به اسلام توسط رسانهها در جهان غرب است به گونهای که مخاطب آن در مقابل استقرار و توسعه نظام اسلامی از خود واکنش منفی (نظری یا عملی) بروز میدهد.<ref>افتخاری، «دو چهره اسلامهراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۳۱-۳۲.</ref> | ||
[[پرونده:اسلام_هراسی.jpg|بندانگشتی|300px|کاریکاتوری دربارهٔ تلاش برای به تصویر کشیدن چهرهای منفی از اسلام]] | [[پرونده:اسلام_هراسی.jpg|بندانگشتی|300px|کاریکاتوری دربارهٔ تلاش برای به تصویر کشیدن چهرهای منفی از اسلام]] | ||
== شیوههای بروز اسلامهراسی == | ==شیوههای بروز اسلامهراسی== | ||
طبق آنچه در پژوهشهای مرتبط با اسلامهراسی آمده، این پدیده در چهار سطحِ فضایِ عمومیِ جامعه، گروهها و احزاب، رسانهها، و دولت با شیوههایی چون خشونت، تبعیض، پیشداوری (تصویرسازی)، طرد، علیه مسلمانان اعمال میشود.<ref>صباغیان و خاکسار، «نمودهای اجتماعی اسلامهراسی و اسلامستیزی در انگلستان»، ص۱۴۴-۱۵۰.</ref> | طبق آنچه در پژوهشهای مرتبط با اسلامهراسی آمده، این پدیده در چهار سطحِ فضایِ عمومیِ جامعه، گروهها و احزاب، رسانهها، و دولت با شیوههایی چون خشونت، تبعیض، پیشداوری (تصویرسازی)، طرد، علیه مسلمانان اعمال میشود.<ref>صباغیان و خاکسار، «نمودهای اجتماعی اسلامهراسی و اسلامستیزی در انگلستان»، ص۱۴۴-۱۵۰.</ref> | ||
* خشونت: حملات فیزیکی، تخریب و آسیبرسانی به اموال و نیز حملات لفظی؛ | *خشونت: حملات فیزیکی، تخریب و آسیبرسانی به اموال و نیز حملات لفظی؛ | ||
* تبعیض: تبعیض در حقوق شهروندی؛ مثلاً در محل کار و در ارائه خدمات بهداشتی و آموزشی؛ | *تبعیض: تبعیض در حقوق شهروندی؛ مثلاً در محل کار و در ارائه خدمات بهداشتی و آموزشی؛ | ||
* پیشداوری: پیشداوری در دو حوزهٔ رسانهها و برخوردهای روزمره مانند انتشار کاریکاتور علیه اسلام و توهین به مقدسات اسلامی، مانند [[قرآن]]؛ | *پیشداوری: پیشداوری در دو حوزهٔ رسانهها و برخوردهای روزمره مانند انتشار کاریکاتور علیه اسلام و توهین به مقدسات اسلامی، مانند [[قرآن]]؛ | ||
* طرد: راندن مسلمانان از سیاست و حکومت و اشتغال و مدیریت و مسئولیت.<ref>مرشدیزاده و غفاری، «اسلامهراسی در اروپا، ریشهها و عوامل»، ص۱۲۴</ref> | *طرد: راندن مسلمانان از سیاست و حکومت و اشتغال و مدیریت و مسئولیت.<ref>مرشدیزاده و غفاری، «اسلامهراسی در اروپا، ریشهها و عوامل»، ص۱۲۴</ref> | ||
== تاریخچه گسترش اسلامهراسی در غرب == | ==تاریخچه گسترش اسلامهراسی در غرب== | ||
بهگفتهٔ پژوهشگران سیاسی، شکلگیری جنبشهای اسلامی در دهههای ۵۰ تا ۷۰ قرن بیستم میلادی با اهداف استعمارستیزانه و طرح ایدهٔ حکومت جهانی<ref>افتخاری، «دو چهره اسلامهراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۳۰.</ref> و همچنین معرفی اسلام به عنوان مهمترین جریان ضدغرب پس از فروپاشی شوروی<ref>علیپور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلامهراسی»، ص۹۹.</ref> باعث شد قدرتهای مسلط جهانی برای تضعیف و خارجکردن اسلام از معادلات قدرت، از راهبردهایی چون پروژهٔ اسلامهراسی در مقابل راهبرد «دعوت اسلامی» استفاده کنند.<ref>افتخاری، «دو چهره اسلامهراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۳۰.</ref> | بهگفتهٔ پژوهشگران سیاسی، شکلگیری جنبشهای اسلامی در دهههای ۵۰ تا ۷۰ قرن بیستم میلادی با اهداف استعمارستیزانه و طرح ایدهٔ حکومت جهانی<ref>افتخاری، «دو چهره اسلامهراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۳۰.</ref> و همچنین معرفی اسلام به عنوان مهمترین جریان ضدغرب پس از فروپاشی شوروی<ref>علیپور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلامهراسی»، ص۹۹.</ref> باعث شد قدرتهای مسلط جهانی برای تضعیف و خارجکردن اسلام از معادلات قدرت، از راهبردهایی چون پروژهٔ اسلامهراسی در مقابل راهبرد «دعوت اسلامی» استفاده کنند.<ref>افتخاری، «دو چهره اسلامهراسی: سلبی و ایجابی در تبلیغات غرب»، ص۳۰.</ref> | ||
همچنین گفته شده نظریهپردازان سیاسی غربی نظیر ساموئل هانتینگتون و برناد لوئیس، با بهرهگیری از مفاهیمی چون [[اسلامگرایی]]، [[بنیادگرایی]] و سنتگرایی، در پیِ القای اسلامهراسی برآمدهاند. این تلاش، با وجود برخی از زمینهها در کشورهای اسلامی، مانند فعالیتهای خشونتبار گروههای تندرو، با موفقیت همراه بوده است.<ref>نظری، «فرایندهای هویتی در غرب و بازنمایی سیاستگذاری مبتنی بر هراس: درک زمینههای اسلامهراسی»، ص۱۲۰؛ دگمجیان، اسلام در انقلاب: جنبشهای اسلامی در جهان عرب، ۱۳۷۷ش، ص۱۹-۲۹.</ref> | همچنین گفته شده نظریهپردازان سیاسی غربی نظیر ساموئل هانتینگتون و برناد لوئیس، با بهرهگیری از مفاهیمی چون [[اسلامگرایی]]، [[بنیادگرایی]] و سنتگرایی، در پیِ القای اسلامهراسی برآمدهاند. این تلاش، با وجود برخی از زمینهها در کشورهای اسلامی، مانند فعالیتهای خشونتبار گروههای تندرو، با موفقیت همراه بوده است.<ref>نظری، «فرایندهای هویتی در غرب و بازنمایی سیاستگذاری مبتنی بر هراس: درک زمینههای اسلامهراسی»، ص۱۲۰؛ دگمجیان، اسلام در انقلاب: جنبشهای اسلامی در جهان عرب، ۱۳۷۷ش، ص۱۹-۲۹.</ref> | ||
== زمینهها و عوامل == | ==زمینهها و عوامل== | ||
{{جعبه نقل قول|سه امر باعث شده که حتی سادهترین تصور در مورد عربها و اسلام{{سخ}} به صورت یک موضوع کاملاً سیاسی و تقریباً ناهنجار درآید:{{سخ}} اول: تاریخچهٔ تعصب همگانی و مشهور ضدعرب و ضداسلام در غرب؛{{سخ}} دوم: منازعه بین اعراب و صهیونیسم اسرائیلی و تأثیر آن بر فرهنگ لیبرالی{{سخ}} و عمومی غرب؛{{سخ}} سوم: فقدان کامل هرگونه زمینه و موقعیت فرهنگی که از طریق آن بتوان با{{سخ}} عربها و اسلام، احساس همگانی نموده یا بدون هیچگونه احساس منفی،{{سخ}} آنها را مورد بحث قرار داد.<ref>سعید، شرقشناسی، ۱۳۸۲ش، ص۵۵.</ref>|رنگ پسزمینه=#d3f2f2|منبع=|عنوان=ادوارد سعید:}} | {{جعبه نقل قول|سه امر باعث شده که حتی سادهترین تصور در مورد عربها و اسلام{{سخ}} به صورت یک موضوع کاملاً سیاسی و تقریباً ناهنجار درآید:{{سخ}} اول: تاریخچهٔ تعصب همگانی و مشهور ضدعرب و ضداسلام در غرب؛{{سخ}} دوم: منازعه بین اعراب و صهیونیسم اسرائیلی و تأثیر آن بر فرهنگ لیبرالی{{سخ}} و عمومی غرب؛{{سخ}} سوم: فقدان کامل هرگونه زمینه و موقعیت فرهنگی که از طریق آن بتوان با{{سخ}} عربها و اسلام، احساس همگانی نموده یا بدون هیچگونه احساس منفی،{{سخ}} آنها را مورد بحث قرار داد.<ref>سعید، شرقشناسی، ۱۳۸۲ش، ص۵۵.</ref>|رنگ پسزمینه=#d3f2f2|منبع=|عنوان=ادوارد سعید:}} | ||
خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
عوامل متعددی را در گسترش اسلامهراسی مؤثر دانستهاند؛ ازجمله: تعارض منافع و خاستگاههای ارزشی مختلف جهان اسلام و غرب، اقدامات خشونتبار گروههای تندروی اسلامی، نزاعهای تاریخیِ اسرائیلیـعربی، جهل و عدم شناخت به اسلام و مسلمانان، ترس غربیان از تهدید جمعیتی و فرهنگی مسلمانان، و فضاسازی و شکلدهی به افکار عمومی توسط رسانههای غربی.<ref>عیسیزاده و همکاران، «ریشههای تاریخی و علل اسلامهراسی معاصر»، ص۱۱۵-۱۱۶.</ref> | عوامل متعددی را در گسترش اسلامهراسی مؤثر دانستهاند؛ ازجمله: تعارض منافع و خاستگاههای ارزشی مختلف جهان اسلام و غرب، اقدامات خشونتبار گروههای تندروی اسلامی، نزاعهای تاریخیِ اسرائیلیـعربی، جهل و عدم شناخت به اسلام و مسلمانان، ترس غربیان از تهدید جمعیتی و فرهنگی مسلمانان، و فضاسازی و شکلدهی به افکار عمومی توسط رسانههای غربی.<ref>عیسیزاده و همکاران، «ریشههای تاریخی و علل اسلامهراسی معاصر»، ص۱۱۵-۱۱۶.</ref> | ||
=== زمینههای تاریخی === | ===زمینههای تاریخی=== | ||
بسیاری از اندیشمندان زمینههای ترس و تنفر غرب از اسلام را نه به اتفاقات و حوادث دوران معاصر، بلکه به ناسازگاریهای تاریخی میان دولتهای اسلامی و غربی و تناقضهای موجود در ارزشهای اروپایی و اسلامی بازمیگردانند.<ref>توپراک، محمد، چرا آنها از اسلام متنفرند یا میترسند؟ مجموعه مقالات همایش اسلامهراسی پس از ۱۱ سپتامبر: علل، روندها و راه حلها.</ref> این گروه به سیر مشخص و مداومی از ناسازگاریها مانند ظهور اسلام و تقابل با امپراتوری روم و مسیحیت،<ref>توسلی، «شرقشناسی هگلی و سیاست رسانهای مبتنی بر اسلامهراسی»، ص۵۹.</ref> فتح اندلس، [[جنگهای صلیبی]] در قرون وسطا،<ref>ناصری، «مبانی و ریشههای تاریخی اسلامهراسی غرب؛ بررسی موردی جنگهای صلیبی»، ص۱۲۴.</ref> درگیریهای امپراتوری عثمانی با اروپاییان و استعمارگری ملل اروپایی در قرون ۱۸ و ۱۹ میلادی در جهان اسلام اشاره میکنند.<ref>عیسیزاده و همکاران، «ریشههای تاریخی و علل اسلامهراسی معاصر»، ص۱۰۵.</ref> | بسیاری از اندیشمندان زمینههای ترس و تنفر غرب از اسلام را نه به اتفاقات و حوادث دوران معاصر، بلکه به ناسازگاریهای تاریخی میان دولتهای اسلامی و غربی و تناقضهای موجود در ارزشهای اروپایی و اسلامی بازمیگردانند.<ref>توپراک، محمد، چرا آنها از اسلام متنفرند یا میترسند؟ مجموعه مقالات همایش اسلامهراسی پس از ۱۱ سپتامبر: علل، روندها و راه حلها.</ref> این گروه به سیر مشخص و مداومی از ناسازگاریها مانند ظهور اسلام و تقابل با امپراتوری روم و مسیحیت،<ref>توسلی، «شرقشناسی هگلی و سیاست رسانهای مبتنی بر اسلامهراسی»، ص۵۹.</ref> فتح اندلس، [[جنگهای صلیبی]] در قرون وسطا،<ref>ناصری، «مبانی و ریشههای تاریخی اسلامهراسی غرب؛ بررسی موردی جنگهای صلیبی»، ص۱۲۴.</ref> درگیریهای امپراتوری عثمانی با اروپاییان و استعمارگری ملل اروپایی در قرون ۱۸ و ۱۹ میلادی در جهان اسلام اشاره میکنند.<ref>عیسیزاده و همکاران، «ریشههای تاریخی و علل اسلامهراسی معاصر»، ص۱۰۵.</ref> | ||
=== ضعفهای درونی جهان اسلام === | ===ضعفهای درونی جهان اسلام=== | ||
وجود نقاط ضعف زیادی در [[جهان اسلام]] از مهمترین زمینهها در راستای تقویت پروژهٔ اسلامهراسی محسوب شده است؛ مانند انشقاق مذهبی و ضعف انسجام بین کشورهای اسلامی، توسعهنیافتگی و فقر، ضعف مردمسالاری و عدم مشروعیت حکومت در بسیاری از کشورهای اسلامی، وجود خشونتهای قبیلهای و قومی، ضعف حقوق بشر و تضییع حقوق زنان و همچنین ضعف فناوریهای رسانهای در جهان اسلام در مقایسه با جهان غرب.<ref>علیپور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلامهراسی»، ص۱۱۰.</ref> | وجود نقاط ضعف زیادی در [[جهان اسلام]] از مهمترین زمینهها در راستای تقویت پروژهٔ اسلامهراسی محسوب شده است؛ مانند انشقاق مذهبی و ضعف انسجام بین کشورهای اسلامی، توسعهنیافتگی و فقر، ضعف مردمسالاری و عدم مشروعیت حکومت در بسیاری از کشورهای اسلامی، وجود خشونتهای قبیلهای و قومی، ضعف حقوق بشر و تضییع حقوق زنان و همچنین ضعف فناوریهای رسانهای در جهان اسلام در مقایسه با جهان غرب.<ref>علیپور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلامهراسی»، ص۱۱۰.</ref> | ||
=== آگاهینداشتن غربیان از ماهیت اسلام === | ===آگاهینداشتن غربیان از ماهیت اسلام=== | ||
{{جعبه نقل قول|آنچه سرانجام پیچیدگی بیشتری پیدا میکند{{سخ}} همان جهل و عدم اطلاع مغربزمین نسبت{{سخ}} به اسلام است و نه مجموعهای از معرفت مثبت{{سخ}} که بر حجم و دقت آن افزوده شود.<ref>سعید، شرقشناسی، ۱۳۸۲ش، ص۱۱۲.</ref>|رنگ پسزمینه=#d3f2f2|منبع=|عنوان=ادوارد سعید:}} | {{جعبه نقل قول|آنچه سرانجام پیچیدگی بیشتری پیدا میکند{{سخ}} همان جهل و عدم اطلاع مغربزمین نسبت{{سخ}} به اسلام است و نه مجموعهای از معرفت مثبت{{سخ}} که بر حجم و دقت آن افزوده شود.<ref>سعید، شرقشناسی، ۱۳۸۲ش، ص۱۱۲.</ref>|رنگ پسزمینه=#d3f2f2|منبع=|عنوان=ادوارد سعید:}} | ||
ناآگاهی به ماهیت اسلام و مسلمانان را از مهمترین عوامل اسلامهراسی معرفی کردهاند.<ref>شیرغلامی، «اسلامهراسی و اسلامستیزی: ده سال پس از حادثه ۱۱ سپتامبر»، ص۹۹۹.</ref> بهگفتهٔ پژوهشگران، این ناآگاهی بهاندازهای است که بسیاری از غربیان گمان میکنند همهٔ مسلمانان عرب هستند. همچنین گفته شده در باور غربیان، هیچ واژهای بیش از واژه جهاد، با نام اسلام گره نخورده است؛ واژهای که در باور آنها، نماد خشونت و ترور است.<ref>عیسیزاده و همکاران، «ریشههای تاریخی و علل اسلامهراسی معاصر»، ص۱۰۹-۱۱۲.</ref> | ناآگاهی به ماهیت اسلام و مسلمانان را از مهمترین عوامل اسلامهراسی معرفی کردهاند.<ref>شیرغلامی، «اسلامهراسی و اسلامستیزی: ده سال پس از حادثه ۱۱ سپتامبر»، ص۹۹۹.</ref> بهگفتهٔ پژوهشگران، این ناآگاهی بهاندازهای است که بسیاری از غربیان گمان میکنند همهٔ مسلمانان عرب هستند. همچنین گفته شده در باور غربیان، هیچ واژهای بیش از واژه جهاد، با نام اسلام گره نخورده است؛ واژهای که در باور آنها، نماد خشونت و ترور است.<ref>عیسیزاده و همکاران، «ریشههای تاریخی و علل اسلامهراسی معاصر»، ص۱۰۹-۱۱۲.</ref> | ||
=== ترس === | ===ترس=== | ||
از دیگر دلایل احساسات منفی به مسلمانان را به ترس ریشهای از اسلام در غرب بازگرداندهاند. این ترس را به دو دستهٔ «ترس تاریخی» و «ترس معاصر» دستهبندی کردهاند. ترس تاریخی یا تلقی اسلام بهعنوان خطر مذهبی را مبلغان مسیحی دربارهٔ دوران رقابت دو دین مسیحیت و اسلام در فتح سرزمینهای مختلف از لحاظ دینی مطرح میکردند. ترس معاصر یا تلقی اسلام بهعنوان خطر سیاسی، به قابلیت تبدیلشدن اسلام به یک قدرت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در مقابل هِژِمونی اشاره دارد. این رویکرد به اسلام توسط سیاستمداران غربی رواج یافته است.<ref>عیسیزاده و همکاران، «ریشههای تاریخی و علل اسلامهراسی معاصر»، ص۱۱۲-۱۱۴.</ref> | از دیگر دلایل احساسات منفی به مسلمانان را به ترس ریشهای از اسلام در غرب بازگرداندهاند. این ترس را به دو دستهٔ «ترس تاریخی» و «ترس معاصر» دستهبندی کردهاند. ترس تاریخی یا تلقی اسلام بهعنوان خطر مذهبی را مبلغان مسیحی دربارهٔ دوران رقابت دو دین مسیحیت و اسلام در فتح سرزمینهای مختلف از لحاظ دینی مطرح میکردند. ترس معاصر یا تلقی اسلام بهعنوان خطر سیاسی، به قابلیت تبدیلشدن اسلام به یک قدرت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در مقابل هِژِمونی اشاره دارد. این رویکرد به اسلام توسط سیاستمداران غربی رواج یافته است.<ref>عیسیزاده و همکاران، «ریشههای تاریخی و علل اسلامهراسی معاصر»، ص۱۱۲-۱۱۴.</ref> | ||
=== مهاجرت و افزایش جمعیت مسلمانان در اروپا === | ===مهاجرت و افزایش جمعیت مسلمانان در اروپا=== | ||
مهاجرت گروههای متعدد مسلمانان به اروپا بعد از جنگ جهانی دوم برای کار و رشد جمعیت مسلمانان در کشورهای اروپایی از دیگر عوامل گسترش اسلامهراسی در اروپا دانسته شده است.<ref>مرشدیزاده و غفاری، «اسلامهراسی در اروپا، ریشهها و عوامل»، ص۱۱۸؛ عیسیزاده و همکاران، «ریشههای تاریخی و علل اسلامهراسی معاصر»، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref> گفته شده طولانیشدن زمان این مهاجرتها منجر به شکلگیری جوامع و اقلیتهای مسلمان و ظهور نسلهای دوم و سوم این مهاجران در کشورهای غربی شد و به تدریج اسلام را به یکی از مذهبهای اصلی در اروپا و در برخی کشورها، به دومین مذهب بزرگ تبدیل کرد.<ref> نقیبزاده، نیاز به دشمن، این بار اسلام، ص۴۰۱</ref> بهگفته این پژوهشگران، مسلمانان مهاجری که بعد از پایان جنگ جهانی دوم به اروپا مهاجرت کردند بهدلیل تصلب فرهنگی، توانایی کمتری برای انطباق با فرهنگ اروپایی داشتند و همین عدم تطابق باعث بهوجود آمدن نوعی پیشداوری منفی در میان اروپاییان در خصوص تمامی مسلمانان شده است.<ref>مرشدی زاد و دیگران، اسلامهراسی در اروپا؛ ریشهها و عوامل، ص۱۲۷.</ref> بههمیندلیل غربیها و بهویژه رسانههای آنان نگران تغییر ترکیب جمعیتی و چشمانداز فرهنگی ناشی از آن شدند و به اسلامهراسی دامن زدند.<ref>عیسیزاده و همکاران، «ریشههای تاریخی و علل اسلامهراسی معاصر»، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref> | مهاجرت گروههای متعدد مسلمانان به اروپا بعد از جنگ جهانی دوم برای کار و رشد جمعیت مسلمانان در کشورهای اروپایی از دیگر عوامل گسترش اسلامهراسی در اروپا دانسته شده است.<ref>مرشدیزاده و غفاری، «اسلامهراسی در اروپا، ریشهها و عوامل»، ص۱۱۸؛ عیسیزاده و همکاران، «ریشههای تاریخی و علل اسلامهراسی معاصر»، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref> گفته شده طولانیشدن زمان این مهاجرتها منجر به شکلگیری جوامع و اقلیتهای مسلمان و ظهور نسلهای دوم و سوم این مهاجران در کشورهای غربی شد و به تدریج اسلام را به یکی از مذهبهای اصلی در اروپا و در برخی کشورها، به دومین مذهب بزرگ تبدیل کرد.<ref> نقیبزاده، نیاز به دشمن، این بار اسلام، ص۴۰۱</ref> بهگفته این پژوهشگران، مسلمانان مهاجری که بعد از پایان جنگ جهانی دوم به اروپا مهاجرت کردند بهدلیل تصلب فرهنگی، توانایی کمتری برای انطباق با فرهنگ اروپایی داشتند و همین عدم تطابق باعث بهوجود آمدن نوعی پیشداوری منفی در میان اروپاییان در خصوص تمامی مسلمانان شده است.<ref>مرشدی زاد و دیگران، اسلامهراسی در اروپا؛ ریشهها و عوامل، ص۱۲۷.</ref> بههمیندلیل غربیها و بهویژه رسانههای آنان نگران تغییر ترکیب جمعیتی و چشمانداز فرهنگی ناشی از آن شدند و به اسلامهراسی دامن زدند.<ref>عیسیزاده و همکاران، «ریشههای تاریخی و علل اسلامهراسی معاصر»، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref> | ||
=== ظهور بنیادگرایی اسلامی === | ===ظهور بنیادگرایی اسلامی=== | ||
رواج ایدئولوژیهای مرتبط با [[اسلام سیاسی|اسلامِ سیاسی]]، بهویژه در قالب ظهور گروههای تندرو و اقدامات آنان را از مهمترین دلایل رواج اسلامهراسی از درونِ جهان اسلام شمردهاند.<ref>سیفی، «افراطگرایی نوسلفی درجهان اسلام: آثار و روشهای مواجهه با آن»، ص۱۳۳؛ افتخاری، «دوچهره اسلامهراسی: سلبی و ایجابی ...»، ص۳۸؛ مرشدی زاد و دیگران، اسلامهراسی در اروپا؛ ریشهها و عوامل، ص ۱۲۷-۱۳۱.</ref> بهگفتهٔ پژوهشگران، شکلگیری سازمانهای [[سلفیه|سَلَفی]] مانند [[اخوان المسلمین|اِخوانالمسلمین]]، جماعتُالمسلمین، گروه اَلتَّکفیر و الْهِجرَة، سازمان اَلجهاد، [[القاعده|گروه اَلقاعده]]، [[طالبان]] و [[داعش]]<ref>مرشدی زاد و دیگران، اسلامهراسی در اروپا؛ ریشهها و عوامل، ص۱۳۰-۱۳۱.</ref> و انجام اقدامات تروریستی مانند حادثهٔ یازده سپتامبر،<ref>شیرغلامی، «اسلامهراسی و اسلامستیزی: ده سال پس از حادثه ۱۱ سپتامبر»، ص۱۰۰۳.</ref> کشتارهای بیرویه در [[عراق]] و [[سوریه]] و انجام [[عملیات انتحاری|عملیاتهای انتحاری]] توسط آنان<ref>زارع و رستمی، «پیامدهای ظهور تروریسم در غرب آسیا بر کشورهای اروپایی»، ص۵۷-۶۱.</ref> در سراسر دنیا، باعث قدرتیابی احزاب راست افراطی در اروپا شد. این احزاب در اروپا با پیوندزدن ناامنیهای اروپا به مسلمانان مهاجر توانستند گفتمان اسلامهراسی را رواج بیشتری دهند و قوانینی تبعیضآمیز علیه مسلمانان تصویب کنند.<ref>ترابی و فقیه عبداللهی، «تاثیر ظهور بنیادگرایی اسلامی در غرب آسیا بر قدرتیابی احزاب راست افراطی در اروپا»، ص۴۰-۴۱.</ref> | رواج ایدئولوژیهای مرتبط با [[اسلام سیاسی|اسلامِ سیاسی]]، بهویژه در قالب ظهور گروههای تندرو و اقدامات آنان را از مهمترین دلایل رواج اسلامهراسی از درونِ جهان اسلام شمردهاند.<ref>سیفی، «افراطگرایی نوسلفی درجهان اسلام: آثار و روشهای مواجهه با آن»، ص۱۳۳؛ افتخاری، «دوچهره اسلامهراسی: سلبی و ایجابی ...»، ص۳۸؛ مرشدی زاد و دیگران، اسلامهراسی در اروپا؛ ریشهها و عوامل، ص ۱۲۷-۱۳۱.</ref> بهگفتهٔ پژوهشگران، شکلگیری سازمانهای [[سلفیه|سَلَفی]] مانند [[اخوان المسلمین|اِخوانالمسلمین]]، جماعتُالمسلمین، گروه اَلتَّکفیر و الْهِجرَة، سازمان اَلجهاد، [[القاعده|گروه اَلقاعده]]، [[طالبان]] و [[داعش]]<ref>مرشدی زاد و دیگران، اسلامهراسی در اروپا؛ ریشهها و عوامل، ص۱۳۰-۱۳۱.</ref> و انجام اقدامات تروریستی مانند حادثهٔ یازده سپتامبر،<ref>شیرغلامی، «اسلامهراسی و اسلامستیزی: ده سال پس از حادثه ۱۱ سپتامبر»، ص۱۰۰۳.</ref> کشتارهای بیرویه در [[عراق]] و [[سوریه]] و انجام [[عملیات انتحاری|عملیاتهای انتحاری]] توسط آنان<ref>زارع و رستمی، «پیامدهای ظهور تروریسم در غرب آسیا بر کشورهای اروپایی»، ص۵۷-۶۱.</ref> در سراسر دنیا، باعث قدرتیابی احزاب راست افراطی در اروپا شد. این احزاب در اروپا با پیوندزدن ناامنیهای اروپا به مسلمانان مهاجر توانستند گفتمان اسلامهراسی را رواج بیشتری دهند و قوانینی تبعیضآمیز علیه مسلمانان تصویب کنند.<ref>ترابی و فقیه عبداللهی، «تاثیر ظهور بنیادگرایی اسلامی در غرب آسیا بر قدرتیابی احزاب راست افراطی در اروپا»، ص۴۰-۴۱.</ref> | ||
=== فعالیت رسانهها === | ===فعالیت رسانهها=== | ||
بهرهگیری از ظرفیتهای متنوع رسانههای جمعی و تأثیر شگرف آنها در فضاسازی و شکلدهی به افکار عمومی را از مهمترین عوامل رواج پدیدهٔ اسلامهراسی دانستهاند؛<ref>عیسیزاده و شرفالدین، «اسلامهراسی در رسانههای تصویری غرب»، ص۵۱-۵۲.</ref> تا جایی که برخی، رسانههای غربی را منشأ اصلی اسلامهراسی میدانند.<ref>مجیدی و صادقی، اسلامهراسی غربی، ۱۳۹۳ش، ص۴۹.</ref> بر اساس این مبنا، اسلامهراسی را تصاویر شکل میدهند و واقعیات در چارچوب این تصاویر معنا و مفهوم مییابند.<ref>افتخاری، «دوچهره اسلامهراسی: سلبی و ایجابی ...»، ص۳۲.</ref> به گفته پژوهشگران، شناخت شهروندان غربی نسبت به اسلام بهشدت وابسته به رسانههاست و آنها کمتر به منابع پژوهشی مراجعه میکنند؛ بههمیندلیل رسانهها در شکلدهی به ذهنیت منفی مردم غرب و تعیین نوع رفتار آنان در قبال اسلام و مسلمانان قدرت بلامنازع را دارند.<ref>عیسیزاده و شرفالدین، «واکاوی نقش رسانههای غربی در اسلامهراسی معاصر»، ص۱۶۲-۱۶۵.</ref> | بهرهگیری از ظرفیتهای متنوع رسانههای جمعی و تأثیر شگرف آنها در فضاسازی و شکلدهی به افکار عمومی را از مهمترین عوامل رواج پدیدهٔ اسلامهراسی دانستهاند؛<ref>عیسیزاده و شرفالدین، «اسلامهراسی در رسانههای تصویری غرب»، ص۵۱-۵۲.</ref> تا جایی که برخی، رسانههای غربی را منشأ اصلی اسلامهراسی میدانند.<ref>مجیدی و صادقی، اسلامهراسی غربی، ۱۳۹۳ش، ص۴۹.</ref> بر اساس این مبنا، اسلامهراسی را تصاویر شکل میدهند و واقعیات در چارچوب این تصاویر معنا و مفهوم مییابند.<ref>افتخاری، «دوچهره اسلامهراسی: سلبی و ایجابی ...»، ص۳۲.</ref> به گفته پژوهشگران، شناخت شهروندان غربی نسبت به اسلام بهشدت وابسته به رسانههاست و آنها کمتر به منابع پژوهشی مراجعه میکنند؛ بههمیندلیل رسانهها در شکلدهی به ذهنیت منفی مردم غرب و تعیین نوع رفتار آنان در قبال اسلام و مسلمانان قدرت بلامنازع را دارند.<ref>عیسیزاده و شرفالدین، «واکاوی نقش رسانههای غربی در اسلامهراسی معاصر»، ص۱۶۲-۱۶۵.</ref> | ||
== راهبردهای مقابله با پروژهٔ اسلامهراسی == | ==راهبردهای مقابله با پروژهٔ اسلامهراسی== | ||
در مواجهه با پروژهٔ اسلامهراسی و ناظر به زمینهها و عوامل گسترش آن، پژوهشگران و سیاستمداران جهان اسلام راهبردهایی را پیشنهاد دادهاند؛ از جمله: | در مواجهه با پروژهٔ اسلامهراسی و ناظر به زمینهها و عوامل گسترش آن، پژوهشگران و سیاستمداران جهان اسلام راهبردهایی را پیشنهاد دادهاند؛ از جمله: | ||
* توسعهٔ رسانههای مشترک اسلام در جهت بازنمایی مثبت از چهره جهان اسلام؛ | *توسعهٔ رسانههای مشترک اسلام در جهت بازنمایی مثبت از چهره جهان اسلام؛ | ||
* ایجاد ارتباط مستقیم میان مسلمانان ساکن در غرب از راه سازمانها و انجمنهای مردمنهاد؛ | *ایجاد ارتباط مستقیم میان مسلمانان ساکن در غرب از راه سازمانها و انجمنهای مردمنهاد؛ | ||
* برقراری ارتباطات نظاممند و گسترده با مراکز مذهبی غربی؛ | *برقراری ارتباطات نظاممند و گسترده با مراکز مذهبی غربی؛ | ||
* تقویت مبادلات درونتمدنی، جهت تضعیف جریانهای افراطی و بنیادگرا؛ | *تقویت مبادلات درونتمدنی، جهت تضعیف جریانهای افراطی و بنیادگرا؛ | ||
* ایجاد تسهیلات لازم (مطالعاتی و گردشگری) برای معرفی واقعی اسلام؛<ref>علیپور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلامهراسی»، ص۱۱۱-۱۱۴.</ref> | *ایجاد تسهیلات لازم (مطالعاتی و گردشگری) برای معرفی واقعی اسلام؛<ref>علیپور و همکاران، «راهبردهای پیشگیری و مقابله با اسلامهراسی»، ص۱۱۱-۱۱۴.</ref> | ||
* توجه به مبانی اسلام در پرهیز از اختلافات درونی جهان اسلام ([[تقریب مذاهب اسلامی|تقریب بین مذاهب اسلامی]])؛ | *توجه به مبانی اسلام در پرهیز از اختلافات درونی جهان اسلام ([[تقریب مذاهب اسلامی|تقریب بین مذاهب اسلامی]])؛ | ||
* ضرورت نقشآفرینی مردم در مدیریت کشورهای اسلامی با تقویت نظام مردمسالاری؛<ref>علیزاده و همکاران، «بررسی پدیده اسلامهراسی و راهکارهای قرآنی مقابله با آن»، ص۳۹۷-۴۰۰.</ref> | *ضرورت نقشآفرینی مردم در مدیریت کشورهای اسلامی با تقویت نظام مردمسالاری؛<ref>علیزاده و همکاران، «بررسی پدیده اسلامهراسی و راهکارهای قرآنی مقابله با آن»، ص۳۹۷-۴۰۰.</ref> | ||
* مبارزه با نمادهای تندروی دینی؛ | *مبارزه با نمادهای تندروی دینی؛ | ||
* ایجاد مرزبندی میان افراطگرایان و دیگر مسلمانان.<ref>سیفی، «افراطگرایی نوسلفی درجهان اسلام: آثار و روشهای مواجهه با آن»، ص۱۳۴-۱۳۷.</ref> | *ایجاد مرزبندی میان افراطگرایان و دیگر مسلمانان.<ref>سیفی، «افراطگرایی نوسلفی درجهان اسلام: آثار و روشهای مواجهه با آن»، ص۱۳۴-۱۳۷.</ref> | ||
==واکنشها به رواج اسلامهراسی== | ==واکنشها به رواج اسلامهراسی== | ||
در واکنش به گسترش اسلامهراسی در غرب، اقداماتی از سوی رهبران و اندیشمندان جهان اسلام انجام شد که از آنها نامهٔ [[سید علی حسینی خامنهای|آیتالله سید علی خامنهای]]، رهبر جمهوری اسلامی ایران در [[سال ۱۳۹۳ هجری شمسی|سال ۱۳۹۳ش]] خطاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی است. او، بعد از وقوع واقعهای تروریستی در فرانسه توسط گروههای افراطی مسلمانان، [[نامهای برای تو|پیامی خطاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی]] صادر کرد و در آن، از جوانان خواست که برای شناخت اسلام، به جای تکیه بر رسانهها، به متن اصلی اسلام یعنی [[قرآن]] و زندگی [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] مراجعه کنند.<ref>[http://farsi.khamenei.ir/ndata/news/28731/index.html#fa نامهای برای تو]، سایت آیتالله خامنهای.</ref> | در واکنش به گسترش اسلامهراسی در غرب، اقداماتی از سوی رهبران و اندیشمندان جهان اسلام انجام شد که از آنها نامهٔ [[سید علی حسینی خامنهای|آیتالله سید علی خامنهای]]، رهبر جمهوری اسلامی ایران در [[سال ۱۳۹۳ هجری شمسی|سال ۱۳۹۳ش]] خطاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی است. او، بعد از وقوع واقعهای تروریستی در فرانسه توسط گروههای افراطی مسلمانان، [[نامهای برای تو|پیامی خطاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی]] صادر کرد و در آن، از جوانان خواست که برای شناخت اسلام، به جای تکیه بر رسانهها، به متن اصلی اسلام یعنی [[قرآن]] و زندگی [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] مراجعه کنند.<ref>[http://farsi.khamenei.ir/ndata/news/28731/index.html#fa نامهای برای تو]، سایت آیتالله خامنهای.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* افتخاری، اصغر، [https://qjmn.farhang.gov.ir/article_76814_c136fe0208568f86ec59423f7d4ef5d1.pdf «دو چهره اسلامهراسی؛ سلبی و ایجادی در تبلیغات غرب»]، در فصلنامه رسانه، شماره ۷۹، ۱۳۸۹ش، | * افتخاری، اصغر، [https://qjmn.farhang.gov.ir/article_76814_c136fe0208568f86ec59423f7d4ef5d1.pdf «دو چهره اسلامهراسی؛ سلبی و ایجادی در تبلیغات غرب»]، در فصلنامه رسانه، شماره ۷۹، ۱۳۸۹ش، |