مسجد: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(ویکی سازی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
«[[مسجد جامع]]» نیز به معنای مسجد به کار می‌رود ولی غالبا مراد از این کلمه مسجدهای بزرگ یا مساجدی در شهرها است که [[نماز جمعه]] در آن اقامه می‌شود.<ref>نک: کامپو، دایرة المعارف نوین اسلام، ج۴، ص۱۷۱، ذیل مدخل «مسجد».</ref> | «[[مسجد جامع]]» نیز به معنای مسجد به کار می‌رود ولی غالبا مراد از این کلمه مسجدهای بزرگ یا مساجدی در شهرها است که [[نماز جمعه]] در آن اقامه می‌شود.<ref>نک: کامپو، دایرة المعارف نوین اسلام، ج۴، ص۱۷۱، ذیل مدخل «مسجد».</ref> | ||
=== تعداد مساجد جهان=== | ===تعداد مساجد جهان=== | ||
به گزارش مرکز توسعه اقتصاد اسلامی در دبی، تا سال ۲۰۱۹م در جهان حدود سه میلیون و ششصد هزار مسجد وجود داشته است. یعنی به ازاء هر ۵۰۰ مسلمان یک مسجد.<ref>[https://mawdoo3.com/كم_عدد_المساجد_في_العالم «كم عدد المساجد في العالم»]، اکبر موقع عربی بالعالم.</ref> بیشترین این مساجد در اندونزی است که حدود ۸۰۰ هزار تخمین زده شده است.<ref>[https://mawdoo3.com/كم_عدد_المساجد_في_العالم «كم عدد المساجد في العالم»]، اکبر موقع عربی بالعالم.</ref> در ایران نیز بیش از ۷۰ هزار مسجد وجود دارد.<ref>[http://shabestan.ir/detail/News/723213 «دقیقا چند مسجد در ایران وجود دارد؟»]، خبرگزاری شبستان.</ref> | به گزارش مرکز توسعه اقتصاد اسلامی در دبی، تا سال ۲۰۱۹م در جهان حدود سه میلیون و ششصد هزار مسجد وجود داشته است. یعنی به ازاء هر ۵۰۰ مسلمان یک مسجد.<ref>[https://mawdoo3.com/كم_عدد_المساجد_في_العالم «كم عدد المساجد في العالم»]، اکبر موقع عربی بالعالم.</ref> بیشترین این مساجد در اندونزی است که حدود ۸۰۰ هزار تخمین زده شده است.<ref>[https://mawdoo3.com/كم_عدد_المساجد_في_العالم «كم عدد المساجد في العالم»]، اکبر موقع عربی بالعالم.</ref> در ایران نیز بیش از ۷۰ هزار مسجد وجود دارد.<ref>[http://shabestan.ir/detail/News/723213 «دقیقا چند مسجد در ایران وجود دارد؟»]، خبرگزاری شبستان.</ref> | ||
==مسجد در قرآن== | ==مسجد در قرآن== | ||
واژه مسجد بیست و هشت بار به شکل جمع و مفرد در [[قرآن]] به کار رفته است که در برخی از آنها از اهمیت مسجد و حفظ آن سخن رفته است؛ از جمله: {{متن قرآن|«إِنَّما یعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیوْمِ الْآخِرِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَی الزَّکاةَ وَ لَمْ یخْشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسی أُولئِک أَنْ یکونُوا مِنَ الْمُهْتَدِین|ترجمه=مساجد را فقط کسی آباد می‌کند که به [[خدا]] و [[قیامت|روز قیامت]] [[ایمان]] آورد و [[نماز]] را برپا دارد و [[زکات]] بدهد و از کسی جز خدا نترسد- امید است آنها هدایت یابند.[[ آیه ۱۸سوره توبه]] | واژه مسجد بیست و هشت بار به شکل جمع و مفرد در [[قرآن]]<nowiki> به کار رفته است که در برخی از آنها از اهمیت مسجد و حفظ آن سخن رفته است؛ از جمله: {{متن قرآن|«إِنَّما یعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیوْمِ الْآخِرِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَی الزَّکاةَ وَ لَمْ یخْشَ إِلَّا اللَّهَ فَعَسی أُولئِک أَنْ یکونُوا مِنَ الْمُهْتَدِین|ترجمه=مساجد را فقط کسی آباد می‌کند که به </nowiki>[[خدا]] و [[قیامت|روز قیامت]] [[ایمان]] آورد و [[نماز]] را برپا دارد و [[زکات]] بدهد و از کسی جز خدا نترسد- امید است آنها هدایت یابند.[[ آیه ۱۸سوره توبه]] | ||
مالکیت مسجد در [[قرآن]] به خدا نسبت داده شده است.([[سوره جن]]/۱۸) از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] از علت احترام مساجد پرسیدند، آن حضرت در پاسخ گفتند: «زیرا مساجد خانه‌های [[خدا]] در زمین‌اند».<ref>عاملی، وسائل الشیعه، دار احیاء التراث العربی، ج۳، ص۵۵۷.</ref>در روایتی [[امام جواد علیه‌السلام|امام جواد (ع)]] برای قطع دست دزد از مفاصل انگشتان به این آیه استدلال کرده است و کف دو دست را ازمصادیق مساجد دانسته( که برای خداست) که باید برای نماگزار باقی بماند و قطع نگردد. <ref>حرعاملی، وسائل الشيعة، المحقق:مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، ج۲۸، ص۲۵۳. طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج ۲۰، ص ۵۸</ref> هم چنین کلمه مساجد در این آیه بر اساس برخی روایات به جانشینان پیامبر(امام) تفسیر شده است. [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر]] در روایتی در تفسیر (المساجد)فرمود: «آنها اوصیا و ائمّه (علیهم السلام) از ما، یکی پس از دیگری هستند. به‌سوی غیر آنها دعوت نکنید که در این صورت مثل کسانی می‌شوید که با خدا کس دیگری خوانده است». <ref>مجلسی، بحارالانوار،۱۴۰۳ق، ج۲۳، ص۳۳۱.</ref> | مالکیت مسجد در [[قرآن]] به خدا نسبت داده شده است.([[سوره جن]]/۱۸) از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] از علت احترام مساجد پرسیدند، آن حضرت در پاسخ گفتند: «زیرا مساجد خانه‌های [[خدا]] در زمین‌اند».<ref>عاملی، وسائل الشیعه، دار احیاء التراث العربی، ج۳، ص۵۵۷.</ref>در روایتی [[امام جواد علیه‌السلام|امام جواد (ع)]] برای قطع دست دزد از مفاصل انگشتان به این آیه استدلال کرده است و کف دو دست را ازمصادیق مساجد دانسته( که برای خداست) که باید برای نماگزار باقی بماند و قطع نگردد. <ref>حرعاملی، وسائل الشيعة، المحقق:مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث، ج۲۸، ص۲۵۳. طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج ۲۰، ص ۵۸</ref> هم چنین کلمه مساجد در این آیه بر اساس برخی روایات به جانشینان پیامبر(امام) تفسیر شده است. [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر]] در روایتی در تفسیر (المساجد)فرمود: «آنها اوصیا و ائمّه (علیهم السلام) از ما، یکی پس از دیگری هستند. به‌سوی غیر آنها دعوت نکنید که در این صورت مثل کسانی می‌شوید که با خدا کس دیگری خوانده است». <ref>مجلسی، بحارالانوار،۱۴۰۳ق، ج۲۳، ص۳۳۱.</ref> | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
==احکام و آداب مسجد== | ==احکام و آداب مسجد== | ||
از همان زمان که مسجد در [[اسلام]] بنیان گذاشته شد، احکام و آدابی برای حضور در آن و رفت و آمد به آن در [[قرآن]] و [[حدیث]] ذکر گشت. به ظاهر، نخستین احکام و آدابی که برای مسجد برشمرده شد، مربوط به اموری مانند [[طهارت]] و نظافت بود. برای نمونه، توصیه‌هایی اکید از [[پیامبر اکرم]](ص) درباره [[ثواب]] پاکیزه کردن مسجد و نکوهش آلوده کردن آن، در دست است که در موضوع «آداب» می‌گنجند.<ref>مجلسی، عین الحیاة، انتشارات امیرکبیر، ص۲۷۷-۲۷۵ و ص۵۷۴-۵۷۳.</ref> درباره شخص نمازگزار و اشیا و حالات مربوط به او نیز احکام فقهی خاصی وضع شده است؛ مثلا ورود به مسجد در حالت [[جنابت]] [[حرام]] شمرده شده یا پوشیدن لباس سفید و پاکیزه برای حضور در مسجد مستحب و لباس سیاه و چرک مکروه است.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل، مسائل شماره ۷۹۸-۸۶۵.</ref> | از همان زمان که مسجد در [[اسلام]] بنیان گذاشته شد، احکام و آدابی برای حضور در آن و رفت و آمد به آن در [[قرآن]] و [[حدیث]] ذکر گشت. به ظاهر، نخستین احکام و آدابی که برای مسجد برشمرده شد، مربوط به اموری مانند [[طهارت]] و نظافت بود. برای نمونه، توصیه‌هایی اکید از [[پیامبر اکرم]](ص) درباره [[ثواب]] پاکیزه کردن مسجد و نکوهش آلوده کردن آن، در دست است که در موضوع «آداب» می‌گنجند.<ref>مجلسی، عین الحیاة، انتشارات امیرکبیر، ص۲۷۷-۲۷۵ و ص۵۷۴-۵۷۳.</ref> درباره شخص نمازگزار و اشیا و حالات مربوط به او نیز احکام فقهی خاصی وضع شده است؛ مثلا ورود به مسجد در حالت [[جنابت]] [[حرام]] شمرده شده یا پوشیدن لباس سفید و پاکیزه برای حضور در مسجد مستحب و [[سیاه‌پوشی|لباس سیاه]] و چرک مکروه است.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل، مسائل شماره ۷۹۸-۸۶۵.</ref> | ||
==اهمیت و فضیلت مسجد== | ==اهمیت و فضیلت مسجد== | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
محراب یک تورفتگی قوسدار است که در دیوار [[قبله]] تعبیه شده است و جهت [[مسجد الحرام]] را نشان می‌دهد. محراب به این شکل، در اواخر سده اول هجری ابداع شد. پیش از آن، جهت قبله را در مساجد باز بدون دیوار از طریق فرو کردن عمودی در ماسه یا چنان که در خانه پیامبر در مدینه عمل شد، به کمک یک قطعه سنگ نشان می‌دادند.<ref>کامپو، دایرة المعارف نوین اسلام، ج۴، ص۱۷۱، ذیل مدخل «مسجد».</ref> | محراب یک تورفتگی قوسدار است که در دیوار [[قبله]] تعبیه شده است و جهت [[مسجد الحرام]] را نشان می‌دهد. محراب به این شکل، در اواخر سده اول هجری ابداع شد. پیش از آن، جهت قبله را در مساجد باز بدون دیوار از طریق فرو کردن عمودی در ماسه یا چنان که در خانه پیامبر در مدینه عمل شد، به کمک یک قطعه سنگ نشان می‌دادند.<ref>کامپو، دایرة المعارف نوین اسلام، ج۴، ص۱۷۱، ذیل مدخل «مسجد».</ref> | ||
* مورد فهرست گلوله‌ای | *مورد فهرست گلوله‌ای | ||
===مناره=== | ===مناره=== | ||
{{اصلی|مناره}} | {{اصلی|مناره}} | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
پیش از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران| انقلاب اسلامی]]، مخالفان رژیم پهلوی که گرایش اسلامی داشتند، عمدتا در مبارزه خود از مسجد تأثیر می‌گرفتند. انقلابیان در فعالیت‌های آگاه‌سازی و تبلیغی، مانند تکثیر جزوه و اطلاعیه و نیز توزیع نوارهای کاست سخنرانی مخالفان شاه و پخش آن میان مردم از مساجد به عنوان یک پایگاه استفاده می‌کردند. موفقیت مسجد در ایجاد چنین ارتباطی عوامل مختلفی دارد که یکی از آنها بهره‌گیری از ارتباطات چهره به چهره بود که با توجه به وجود فرهنگ شفاهی جامعه ایرانی، اثرگذاری چشمگیری داشت.<ref>ساسان، فروغ مسجد، ج۶، ص۶۳۰ و ۶۳۱.</ref> | پیش از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران| انقلاب اسلامی]]، مخالفان رژیم پهلوی که گرایش اسلامی داشتند، عمدتا در مبارزه خود از مسجد تأثیر می‌گرفتند. انقلابیان در فعالیت‌های آگاه‌سازی و تبلیغی، مانند تکثیر جزوه و اطلاعیه و نیز توزیع نوارهای کاست سخنرانی مخالفان شاه و پخش آن میان مردم از مساجد به عنوان یک پایگاه استفاده می‌کردند. موفقیت مسجد در ایجاد چنین ارتباطی عوامل مختلفی دارد که یکی از آنها بهره‌گیری از ارتباطات چهره به چهره بود که با توجه به وجود فرهنگ شفاهی جامعه ایرانی، اثرگذاری چشمگیری داشت.<ref>ساسان، فروغ مسجد، ج۶، ص۶۳۰ و ۶۳۱.</ref> | ||
مساجد ایران در پشتیبانی مالی از انقلابیان نیز سهمی مهم داشتند. ارتباط مسجد با بازار در ایران پیشینه‌ای دیرینه دارد و در جریان انقلاب اسلامی، بدین وسیله مسجد توانست به لحاظ مالی، همچون حلقه ارتباطی میان بازاریان و انقلابیان ایفای نقش کند و کمکهای مالی و اقتصادی بازار را به انقلابیان برساند. از سویی دیگر، بازاریان به سبب ارتباط با مسجد، خود به قشر مهمی تبدیل شدند که در پیروزی انقلاب تأثیر به‌سزایی نهادند.<ref>ساسان، فروغ مسجد، ج۶، ص۶۳۸ و ۶۳۹.</ref> مساجد در دوران [[جنگ عراق و ایران]] (دفاع مقدس) از جمله مراکز مهم اعلام اقلام مورد نیاز جبهه‌ها و نیز محل جمع آوری کمکهای مردمی بودند و حوادث جبهه‌ها و پیامدهای سیاسی و اجتماعی عملیات رزمندگان از مساجد برای مردم تبیین می‌شد{{یاد|[[مسجد جامع خرمشهر]] که در مرکز شهر واقع شده است، در رویداد سقوط و آزادسازی خرمشهر جایگاه ویژه‌ای داشته است. این مسجد محل تدارک، سازماندهی، استراحت و مداوای مجروحین بود و به عبارتی نقش ستاد عملیات و فرماندهی و مرکز پشتیبانی و تغذیه کننده روحی و معنوی رزمندگان ایرانی را ایفا می‌کرد و آخرین سنگری بود که با سقوط آن، شهر نیز سقوط کرد. مسجد جامع خرمشهر نماد مقاومت و آزادی نام گرفته است.(درودیان، سیری در جنگ ایران وعراق: خونین‌شهر تا خرمشهر، ۱۳۷۷ش، ص۴۵ }}و فرماندهان دفاع مقدس پس از انجام عملیات‌های مهم، در مساجد حضور پیدا می‌کردند، و درباره چگونگی عملیات‌ها و دستاوردهای آن به‌ویژه تأثیر آن در تحولات منطقه‌ای و جهانی سخن می‌گفتند.<ref>[https://www.masjed.ir/fa/newsagency/35040/ | مساجد ایران در پشتیبانی مالی از انقلابیان نیز سهمی مهم داشتند. ارتباط مسجد با بازار در ایران پیشینه‌ای دیرینه دارد و در جریان انقلاب اسلامی، بدین وسیله مسجد توانست به لحاظ مالی، همچون حلقه ارتباطی میان بازاریان و انقلابیان ایفای نقش کند و کمکهای مالی و اقتصادی بازار را به انقلابیان برساند. از سویی دیگر، بازاریان به سبب ارتباط با مسجد، خود به قشر مهمی تبدیل شدند که در پیروزی انقلاب تأثیر به‌سزایی نهادند.<ref>ساسان، فروغ مسجد، ج۶، ص۶۳۸ و ۶۳۹.</ref> مساجد در دوران [[جنگ عراق و ایران]] (دفاع مقدس) از جمله مراکز مهم اعلام اقلام مورد نیاز جبهه‌ها و نیز محل جمع آوری کمکهای مردمی بودند و حوادث جبهه‌ها و پیامدهای سیاسی و اجتماعی عملیات رزمندگان از مساجد برای مردم تبیین می‌شد{{یاد|[[مسجد جامع خرمشهر]] که در مرکز شهر واقع شده است، در رویداد سقوط و آزادسازی خرمشهر جایگاه ویژه‌ای داشته است. این مسجد محل تدارک، سازماندهی، استراحت و مداوای مجروحین بود و به عبارتی نقش ستاد عملیات و فرماندهی و مرکز پشتیبانی و تغذیه کننده روحی و معنوی رزمندگان ایرانی را ایفا می‌کرد و آخرین سنگری بود که با سقوط آن، شهر نیز سقوط کرد. مسجد جامع خرمشهر نماد مقاومت و آزادی نام گرفته است.(درودیان، سیری در جنگ ایران وعراق: خونین‌شهر تا خرمشهر، ۱۳۷۷ش، ص۴۵ }}و فرماندهان دفاع مقدس پس از انجام عملیات‌های مهم، در مساجد حضور پیدا می‌کردند، و درباره چگونگی عملیات‌ها و دستاوردهای آن به‌ویژه تأثیر آن در تحولات منطقه‌ای و جهانی سخن می‌گفتند.<ref>[https://www.masjed.ir/fa/newsagency/35040/ نقش مساجد در دفاع مقدس]، پایگاه تخصصی مسجد.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | ==جستارهای وابسته== | ||
* [[نماز تحیت|نماز تحیت مسجد]] | *[[نماز تحیت|نماز تحیت مسجد]] | ||
*[[محراب]] | *[[محراب]] | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| خط ۱۴۱: | خط ۱۴۱: | ||
{{مکان‌های مقدس}} | {{مکان‌های مقدس}} | ||
{{مساجد}} | {{مساجد}} | ||