confirmed، templateeditor
۱۱٬۵۹۱
ویرایش
غیبت امام مهدی(عج): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیز کاری
جز (←ماهیت غیبت) |
جز (تمیز کاری) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{اعتقادات شیعه}} | {{اعتقادات شیعه}} | ||
'''غیبت امام زمان''' به معنای پنهان‌شدن و زندگی مخفی [[امام مهدی | '''غیبت امام زمان''' به معنای پنهان‌شدن و زندگی مخفی [[امام مهدی(عج)]] آخرین و دوازدهمین امام از سلسله جانشینان [[پیامبر اسلام(ص)]]، یکی از اعتقادات مهم [[شیعه دوازده امامی]] است. بنابر آموزه‌های شیعه، امام مهدی(عج) دو غیبت داشته است: [[غیبت صغری]] که شصت و نه سال طول کشیده و [[غیبت کبری]] که هنوز ادامه دارد. در دوران غیبت صغری امام مهدی(عج) از طریق [[نواب اربعه|چهار نائب]] با شیعیان ارتباط داشته است اما در دوران غیبت کبری، ارتباط ظاهری امام با مردم قطع گردیده و شیعیان برای امور دینی باید به راویان حدیث و عالمان شیعه مراجعه کنند. درباره چرایی غیبت در روایات [[امامان شیعه]] نکاتی ذکر شده که از جمله آنها امتحان شیعیان است. | ||
دانشمندان شیعه برای تبیین مساله غیبت، کتاب‌های متعددی نوشته‌اند که مشهورترین آنها کتاب [[کتاب الغیبة (نعمانی)|غیبت نعمانی]] و کتاب [[کتاب الغیبة (طوسی)|غیبت شیخ طوسی]] است. | دانشمندان شیعه برای تبیین مساله غیبت، کتاب‌های متعددی نوشته‌اند که مشهورترین آنها کتاب [[کتاب الغیبة (نعمانی)|غیبت نعمانی]] و کتاب [[کتاب الغیبة (طوسی)|غیبت شیخ طوسی]] است. | ||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
== غیبت چیست؟== | == غیبت چیست؟== | ||
غیبت، در لغت به معنای پنهان شدن از دیدگان است و غایب به کسی گفته می‌شود که حاضر و ظاهر نیست.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ج۲، ماده غیبت؛ لسان العرب، ج۴، ص۴۵۴؛ جوهری، الصحاح، ج۲، ص۶۳۳.</ref> | غیبت، در لغت به معنای پنهان شدن از دیدگان است و غایب به کسی گفته می‌شود که حاضر و ظاهر نیست.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ج۲، ماده غیبت؛ لسان العرب، ج۴، ص۴۵۴؛ جوهری، الصحاح، ج۲، ص۶۳۳.</ref> | ||
و در اصطلاح و اعتقاد شیعیان غیبت به پنهان زیستی [[حضرت مهدی( | و در اصطلاح و اعتقاد شیعیان غیبت به پنهان زیستی [[حضرت مهدی(عج)]] گفته می‌شود که در برخی از احادیث شیعه از واژه حیرت برای آن استفاده شده است.<ref>نعمانی، الغیبه، ص۶۱؛ طوسی، الغیبه، ص۱۶۴.</ref> شیعیان باور دارند که آخرین امام از سلسله [[امامان شیعه(ع)]] به امر خداوند زندگی مخفی دارد و این زندگی تا زمانی که خداوند بخواهد ادامه خواهد داشت. نقطه پایانی غیبت امام زمان(عج) دوره ظهور است. که زمان آن مشخص نیست. این زندگانی پنهانی به یک دوره کوتاه‌مدت با نام [[غیبت صغری]] و یک دوره طولانی مدت با نام [[غیبت کبری]] تقسیم می‌شود.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ج۲،ص۳۴۰.</ref> | ||
باور به غیبت امام دوازدهم یکی از عقاید اختصاصی شیعیان در مقابل اهل سنت است. این باور باعث ایجاد پرسش‌هایی درباره ماهیت و چگونگی غیبت، علل غیبت، امکان ارتباط یا ملاقات با امام در زمان غیبت، فایده امام در دوران غیبت و نیز وظایف شیعیان در این دوران شده است. | باور به غیبت امام دوازدهم یکی از عقاید اختصاصی شیعیان در مقابل اهل سنت است. این باور باعث ایجاد پرسش‌هایی درباره ماهیت و چگونگی غیبت، علل غیبت، امکان ارتباط یا ملاقات با امام در زمان غیبت، فایده امام در دوران غیبت و نیز وظایف شیعیان در این دوران شده است. | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
گروهی دیگر آغاز غیبت صغری را سال ۲۶۰ یعنی سال آغاز امامت امام زمان(ع) می‌دانند که ۶۹ سال طول کشیده است. <ref>سید محمّد صدر، تاریخ الغیبة الصغری،ص۳۴۱ به بعد.</ref> | گروهی دیگر آغاز غیبت صغری را سال ۲۶۰ یعنی سال آغاز امامت امام زمان(ع) می‌دانند که ۶۹ سال طول کشیده است. <ref>سید محمّد صدر، تاریخ الغیبة الصغری،ص۳۴۱ به بعد.</ref> | ||
در این دوران امام مهدی از طریق چهار نفر ([[نواب اربعه]]) که به ترتیب عهده‌دار وظیفه نیابت بودند، با شیعیان ارتباط داشتند و شیعیان نامه‌ها و درخواست‌های خود را از طریق این افراد به امام مهدی( | در این دوران امام مهدی از طریق چهار نفر ([[نواب اربعه]]) که به ترتیب عهده‌دار وظیفه نیابت بودند، با شیعیان ارتباط داشتند و شیعیان نامه‌ها و درخواست‌های خود را از طریق این افراد به امام مهدی(عج) می‌رسانند و از همین طریق نیز پاسخ خود را دریافت می‌کردند. در این دوران افراد متعددی نیز با امام دوازدهم دیدار داشته‌اند. | ||
===غیبت کبری === | ===غیبت کبری === | ||
{{اصلی|غیبت کبری|نیابت عامه}} | {{اصلی|غیبت کبری|نیابت عامه}} | ||
غیبت کبری یا همان غیبت طولانی مدت، دومین مرحله از زندگی پنهانی امام مهدی( | غیبت کبری یا همان غیبت طولانی مدت، دومین مرحله از زندگی پنهانی امام مهدی(عج) است که از [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] و با درگذشت [[علی بن محمد سمری|چهارمین نایب]] ایشان آغاز شده است. این غیبت هم‌چنان ادامه دارد. در این دوره امام مهدی(عج) ارتباط ظاهری با شیعیان ندارد و شخص خاصی را نیز به عنوان نماینده خود تعیین نکرده است. بر اساس نامه‌ای که امام به اسحاق بن یعقوب داده‌اند، شیعیان باید در این دوران در مسائل نوپدید به راویان حدیث و عالمان شیعه مراجعه کنند. شیعیان فقیهان شیعه را [[نیابت عامه|نایبان عام]] امام مهدی(عج) می‌دانند. | ||
وجه تمایز اصلی زمان غیبت صغرا و غیبت کبرا، وجود [[نواب اربعه|نائبان چهارگانه]] و واسطه‌های ارتباطی است که تنها در زمان غیبت صغرا، عهده‌دار ابلاغ پیام‌های حضرت بوده‌اند و پس از آن، ارتباط ظاهری امام دوازدهم با مردم به کلی قطع می‌شود.<ref>سید محمّد صدر، تاریخ الغیبة الصغری،ص۳۴۱ به بعد.</ref> | وجه تمایز اصلی زمان غیبت صغرا و غیبت کبرا، وجود [[نواب اربعه|نائبان چهارگانه]] و واسطه‌های ارتباطی است که تنها در زمان غیبت صغرا، عهده‌دار ابلاغ پیام‌های حضرت بوده‌اند و پس از آن، ارتباط ظاهری امام دوازدهم با مردم به کلی قطع می‌شود.<ref>سید محمّد صدر، تاریخ الغیبة الصغری،ص۳۴۱ به بعد.</ref> | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
=== جامعه شیعه پس از امام عسکری(ع) <small>(دوران حیرت)</small>=== | === جامعه شیعه پس از امام عسکری(ع) <small>(دوران حیرت)</small>=== | ||
در زمان [[امام حسن عسکری | در زمان [[امام حسن عسکری(ع)]] مشهور بود که شیعیان در انتظار قیام فرزند او هستند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۳۶.</ref> به همین جهت، دستگاه [[عباسیان|عباسی]] نیز در جستجوی این فرزند بود. از این رو امام عسکری نیز در طول زندگی خود، فرزندش را فقط به چند تن از اصحاب و خویشان نزدیک معرفی کرد.<ref>جاسم حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص۱۰۲، با اندکی تلخیص.</ref> و به همین علت هنگام شهادت امام عسکری، اکثر شیعیان از وجود فرزندی برای ایشان خبر نداشت.<ref>نوبختی، فرق الشیعه، ص۱۰۵؛ الارشاد، ج۲، ص۳۳۶؛ ابن شهر آشوب، المناقب، ج۴، ص۴۲۲.</ref> | ||
از سویی دیگر امام عسکری به خاطر شرایط سیاسی، در وصیت‌نامه خود تنها از [[مادر امام حسن عسکری|مادر خویش]] نام برده بود. و این باعث شد که در یکی دو سال اول پس از رحلت ایشان، برخی شیعیان معتقد شوند مادر امام عسکری در دروان غیبت به صورت نیابت عهده‌دار مقام امامت است.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۵۰۷.</ref> | از سویی دیگر امام عسکری(ع) به خاطر شرایط سیاسی، در وصیت‌نامه خود تنها از [[مادر امام حسن عسکری|مادر خویش]] نام برده بود. و این باعث شد که در یکی دو سال اول پس از رحلت ایشان، برخی شیعیان معتقد شوند مادر امام عسکری در دروان غیبت به صورت نیابت عهده‌دار مقام امامت است.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۵۰۷.</ref> | ||
پس از شهادت امام | پس از [[شهادت]] امام عسکری(ع)، برخی از یاران ایشان به ریاست [[عثمان بن سعید عمری]] <small>(متوفی بین ۲۶۰ تا ۲۶۷ق.)</small> به جامعه شیعه اعلام کردند که امام عسکری فرزندی از خود به جا نهاده که اکنون جانشین ایشان و متصدی مقام امامت است،<ref>ابوسهل نوبختی، التنبیه، ص۹۲۹۳.</ref> این نکته در نقل [[عبدالله بن جعفر حمیری]] از عثمان بن سعید عَمری درباره نام جانشین امام عسکری(ع) آمده است.عمری حمیری را از پرسیدن نام جانشین امام عسکری پرهیز می‌دهد تا امنیت او در خطر نیفتد.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ص۳۵۹-۳۶۱</ref> | ||
[[جعفر پسر امام هادی|جعفر]] برادر امام عسکری نیز پس از رحلت امام حسن عسکری(ع)، با آنکه مادر امام زنده بود، مدعی میراث شد.<ref>مفید، الارشاد، ص۳۴۵؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج ۲، ص۲۰۵، ۲۲۳؛ ذهبی، ج ۱۳، ص۱۲۱</ref> و زمامداران وقت را تحریک کرد که خانه امام را برای یافتن فرزند ایشان جستجو کنند. و با همکاری او یکی از کنیزان امام حسن عسکری(ع) زندانی شد و به شدت تحت نظر قرار گرفت،<ref>مفید، الارشاد، ص۳۴۵؛ طبرسی، اعلام الوری بأعلام الهدی،ص۳۶۰؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج۳،ص۲۰۵</ref> به‌علاوه، جعفر حاضر شد سالانه بیست هزار دینار به یکی از کارگزاران عباسی رشوه دهد تا [[امامت]] او را تأیید نماید.<ref>رجوع کنید به: مفید، الارشاد، ص۳۴۵؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج۳،ص۱۹۹، ۲۰۵</ref> | [[جعفر پسر امام هادی|جعفر]] برادر امام عسکری(ع) نیز پس از رحلت امام حسن عسکری(ع)، با آنکه مادر امام زنده بود، مدعی میراث شد.<ref>مفید، الارشاد، ص۳۴۵؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج ۲، ص۲۰۵، ۲۲۳؛ ذهبی، ج ۱۳، ص۱۲۱</ref> و زمامداران وقت را تحریک کرد که خانه امام را برای یافتن فرزند ایشان جستجو کنند. و با همکاری او یکی از کنیزان امام حسن عسکری(ع) زندانی شد و به شدت تحت نظر قرار گرفت،<ref>مفید، الارشاد، ص۳۴۵؛ طبرسی، اعلام الوری بأعلام الهدی،ص۳۶۰؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج۳،ص۲۰۵</ref> به‌علاوه، جعفر حاضر شد سالانه بیست هزار دینار به یکی از کارگزاران عباسی رشوه دهد تا [[امامت]] او را تأیید نماید.<ref>رجوع کنید به: مفید، الارشاد، ص۳۴۵؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج۳،ص۱۹۹، ۲۰۵</ref> | ||
در این میان در خود بیت امامت نیز دودستگی افتاده بود. [[حدیث مادر امام عسکری|حُدیث]] مادر امام عسکری و [[حکیمه دختر امام جواد|حکیمه]] عمه ایشان، از وجود و امامت فرزند امام عسکری هواداری می‌کردند، ولی تنها خواهر امام عسکری، از امامت برادرش [[جعفر پسر امام هادی|جعفر]] پشتیبانی می‌کرد.<ref>مدرسی طباطبایی،، مکتب در فرایند تکامل، ص۱۶۱-۱۶۲.</ref> | در این میان در خود بیت امامت نیز دودستگی افتاده بود. [[حدیث مادر امام عسکری|حُدیث]] مادر امام عسکری(ع) و [[حکیمه دختر امام جواد|حکیمه]] عمه ایشان، از وجود و امامت فرزند امام عسکری هواداری می‌کردند، ولی تنها خواهر امام عسکری، از امامت برادرش [[جعفر پسر امام هادی|جعفر]] پشتیبانی می‌کرد.<ref>مدرسی طباطبایی،، مکتب در فرایند تکامل، ص۱۶۱-۱۶۲.</ref> | ||
شیعیانی که در مقامات عالیه دولتی و متصدی مشاغل مهم بودند نیز در این ماجرا دو دسته شده بودند. برای نمونه [[خاندان نوبخت]] از وجود و امامت فرزند امام عسکری(ع) پشتیبانی می‌کردند و عثمان بن سعید و پسرش را در مقام [[نیابت خاصه|نیابت]] آن حضرت به رسمیت می‌شناختند.<ref>مدرسی طباطبایی، مکتب در فرایند تکامل، ص۱۶۲.</ref> | شیعیانی که در مقامات عالیه دولتی و متصدی مشاغل مهم بودند نیز در این ماجرا دو دسته شده بودند. برای نمونه [[خاندان نوبخت]] از وجود و امامت فرزند امام عسکری(ع) پشتیبانی می‌کردند و عثمان بن سعید و پسرش را در مقام [[نیابت خاصه|نیابت]] آن حضرت به رسمیت می‌شناختند.<ref>مدرسی طباطبایی، مکتب در فرایند تکامل، ص۱۶۲.</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
===سرگردانی و انشعابات در جامعه شیعه=== | ===سرگردانی و انشعابات در جامعه شیعه=== | ||
بحران رهبری در این دوره چنان سنگین بود که حتی عده‌ای، از مذهب خود دست برداشته، به سایر [[فرق تشیع|فرقه‌های شیعی]] و یا غیر شیعی پیوستند<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۲۰؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۴۰۸.</ref>: دسته‌ای رحلت امام عسکری را نپذیرفتند و ایشان را [[مهدی]] دانستند، گروهی امامت سید [[محمد بن علی الهادی|محمد]] فرزند [[امام هادی | بحران رهبری در این دوره چنان سنگین بود که حتی عده‌ای، از مذهب خود دست برداشته، به سایر [[فرق تشیع|فرقه‌های شیعی]] و یا غیر شیعی پیوستند<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۲۰؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۴۰۸.</ref>: دسته‌ای رحلت امام عسکری را نپذیرفتند و ایشان را [[مهدی]] دانستند، گروهی امامت سید [[محمد بن علی الهادی|محمد]] فرزند [[امام هادی(ع)]] را پذیرفتند و امامت امام عسکری را منکر شدند.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ج۲، ص۱۹۷، پاورقی۲.</ref> و گروهی بزرگ نیز [[جعفر پسر امام هادی|جعفر برادر امام عسکری]] را به عنوان امام به رسمیت شناختند<ref>نوبختی، فرق الشیعه، ۱۰۷۱۰۹؛ اشعری قمی، المقالات و الفرق، ص۱۱۰۱۱۴؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۴۰۸</ref> | ||
ولی علی رغم وجود این اختلافات، نهایتاً اکثریت شیعه به امامت امام مهدی فرزند امام عسکری گرویدند و همین جریان بعدها رهبری اصلی شیعیان امامی را بر عهده گرفت و در قرن چهارم به صورت [[شیعه اثنی عشری]] باقی ماند.<ref>طوسی، الغیبه،.....</ref> | ولی علی رغم وجود این اختلافات، نهایتاً اکثریت شیعه به امامت امام مهدی فرزند امام عسکری گرویدند و همین جریان بعدها رهبری اصلی شیعیان امامی را بر عهده گرفت و در قرن چهارم به صورت [[شیعه اثنی عشری]] باقی ماند.<ref>طوسی، الغیبه،.....</ref> | ||
[[شیخ مفید]] پس از نقل خبری از [[حسن بن موسی نوبختی]]، نویسنده کتاب [[فرق الشیعه]]، درباره فرقه‌های چهارده‌گانه‌ای که پس از شهادت امام حسن عسکری به وجود آمدند، می‌گوید از آن چندین فرقه در زمان ما؛ (سال ۳۷۳ق) هیچ فرقه‌ای غیر از [[امامیه]] [[دوازده امامی]] باقی نمانده است؛ یعنی کسانی که [[امامت]] فرزند حسن [عسکری] را که به نام [[رسول خدا]] (ص) نامیده می‌شود، پذیرفته و به حیات و بقای او تا روزی که با شمشیر قیام کند، یقین دارند.<ref>سید مرتضی، الفصول المختاره، ج۲،ص۳۲۱.</ref> | [[شیخ مفید]] پس از نقل خبری از [[حسن بن موسی نوبختی]]، نویسنده کتاب [[فرق الشیعه]]، درباره فرقه‌های چهارده‌گانه‌ای که پس از شهادت امام حسن عسکری به وجود آمدند، می‌گوید از آن چندین فرقه در زمان ما؛ (سال ۳۷۳ق) هیچ فرقه‌ای غیر از [[امامیه]] [[دوازده امامی]] باقی نمانده است؛ یعنی کسانی که [[امامت]] فرزند حسن [عسکری] را که به نام [[رسول خدا]] (ص) نامیده می‌شود، پذیرفته و به حیات و بقای او تا روزی که با شمشیر قیام کند، یقین دارند.<ref>سید مرتضی، الفصول المختاره، ج۲،ص۳۲۱.</ref> | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
از اقدامات مهم نواب اربعه می‌توان تلاش برای نفوذ بزرگان شیعه در دستگاه خلافت [[بنی عباس|عباسی]]، مبارزه با [[غالیان|غلات]] و [[مدعیان نیابت|مدعیان دروغین نیابت]] و وکالت و ساماندهی [[سازمان وکالت]] را نام برد.<ref>جباری، بررسی تطبیقی سازمان دعوت عباسیان و سازمان وكالت اماميه (مراحل شكل‌گیری و عوامل پیدایش)، قم، پاييز۱۳۸۹ش، ص۷۵ـ۱۰۴</ref><ref>شیخ طوسی، الغیبه، قم، ۱۴۱۱ق، ص۱۰۹، ۲۲۵ و ۲۲۶.</ref> | از اقدامات مهم نواب اربعه می‌توان تلاش برای نفوذ بزرگان شیعه در دستگاه خلافت [[بنی عباس|عباسی]]، مبارزه با [[غالیان|غلات]] و [[مدعیان نیابت|مدعیان دروغین نیابت]] و وکالت و ساماندهی [[سازمان وکالت]] را نام برد.<ref>جباری، بررسی تطبیقی سازمان دعوت عباسیان و سازمان وكالت اماميه (مراحل شكل‌گیری و عوامل پیدایش)، قم، پاييز۱۳۸۹ش، ص۷۵ـ۱۰۴</ref><ref>شیخ طوسی، الغیبه، قم، ۱۴۱۱ق، ص۱۰۹، ۲۲۵ و ۲۲۶.</ref> | ||
مضمون برخی از [[توقیعات امام زمان(عج)|توقیعاتی]] که از سوی [[امام مهدی]] | مضمون برخی از [[توقیعات امام زمان(عج)|توقیعاتی]] که از سوی [[امام مهدی(عج)]] صادر شد به اثبات امامت خویش مربوط می‌شد. استدلالی که امام مهدی (عج) در این توقیعات، برای اثبات امامت خویش مطرح کرده‌اند، تأکید بر استمرار راه هدایت الهی از زمان [[حضرت آدم]] تا زمان امام حسن عسکری و خالی نبودن زمین از حجت الهی است. ایشان همچنین سه معیار [[عصمت]]، علم و تأیید الهی را برای تشخیص امام از مدعیان امامت معرفی نموده‌اند. چنانکه در توقیعی برای حل اختلاف بین ابن ابی غانم و دیگران این مطلب آمده است <ref>رک: شیخ طوسی، الغیبه، ص۲۸۶.</ref> | ||
در سال‌های پایانی دوران غیبت صغرا، تشیع عملا در شهرهایی از ایران و در راس همه در [[قم]] و [[آوه]] گسترش یافته بود و از سویی، شیعیان، منصب‌هایی حکومتی به دست آورده بودند که قدرت [[خاندان نوبخت]] در [[بغداد]] نمونه‌ای از آن است.<ref>رجوع کنید به:جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ص۵۹۴-۵۹۵</ref> | در سال‌های پایانی دوران غیبت صغرا، تشیع عملا در شهرهایی از ایران و در راس همه در [[قم]] و [[آوه]] گسترش یافته بود و از سویی، شیعیان، منصب‌هایی حکومتی به دست آورده بودند که قدرت [[خاندان نوبخت]] در [[بغداد]] نمونه‌ای از آن است.<ref>رجوع کنید به:جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ص۵۹۴-۵۹۵</ref> | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
===غیبت پیامبران پیش از اسلام=== | ===غیبت پیامبران پیش از اسلام=== | ||
مساله غیبت در دوران گذشته در برخی از [[پیامبر|پیامبران]] وجود داشته است.<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ج۲، ص۴۱.</ref> بر اساس آیات قرآن و روایات معصومین، تعدادی از پیامبران، مانند: [[صالح]]، [[یونس]]،<ref>انبیا، آیه ۸۷.</ref> [[موسی]]،<ref>بقره، آیه ۵۱.</ref> [[عیسی]] و [[حضرت خضر | مساله غیبت در دوران گذشته در برخی از [[پیامبر|پیامبران]] وجود داشته است.<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ج۲، ص۴۱.</ref> بر اساس آیات قرآن و روایات معصومین، تعدادی از پیامبران، مانند: [[صالح]]، [[یونس]]،<ref>انبیا، آیه ۸۷.</ref> [[موسی]]،<ref>بقره، آیه ۵۱.</ref> [[عیسی]] و [[حضرت خضر(ع)]] به دلایلی نظیر امتحان امت خود، از انظار مردم پنهان شدند. در پاره‌ای از روایات از غیبت پیامبران به عنوان یک سنّت الهی یاد شده که در میان امت‌ها جریان داشته است.<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۳۲۳.</ref> | ||
===فلسفه غیبت=== | ===فلسفه غیبت=== | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
== آثار مکتوب درباره غیبت== | == آثار مکتوب درباره غیبت== | ||
نوشتن کتاب و رساله درباره غیبت امام زمان( | نوشتن کتاب و رساله درباره غیبت امام زمان(عج) از نخستین سده‌های اسلامی آغاز شد. غیبت‌نگاری یکی از شیوه‌های حدیث‌نگاری شیعیان است. کتابهایی همچون [[کتاب الغیبة (نعمانی)|کتاب الغیبة]] نوشته [[نعمانی]] (نوشته شده در سال ۳۴۲ق)، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین]] نوشته [[شیخ صدوق]](م ۳۸۱ق)، [[کتاب الغیبة (شیخ طوسی)|الغیبة]] نوشته [[شیخ طوسی]] را می‌توان قدیمی‌ترین آثار در این موضوع دانست. <ref>طباطبائی، تاریخ حدیث شیعه، ص ۳۸-۳۹</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||