عبدالجواد ادیب نیشابوری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عبدالجواد ادیب نیشابوری''' (۱۲۸۱-[[سال ۱۳۴۴ هجری قمری|۱۳۴۴ق]])(۱۲۴۳ـ[[۱۳۰۵ش]])، ادیب، مدرس و شاعر دوره [[مشروطه]] و مقیم [[مشهد]] بود. او از یک چشم، نابینا بود و علاوه بر شعر و ادبیات فارسی در ادبیات عرب نیز مهارت داشت. او بیش از ۴۰ سال در [[حوزه علمیه مشهد]] تدریس کرد.از شاگردان او می‌توان به [[ملک الشعرای بهار]]، [[بدیع الزمان فروزانفر]]، [[ادیب طوسی]] اشاره کرد. دیوان اشعار ادیب، حاوی ۶ هزار بیت از شعرهای او است.

# اشعاری که در جوانی به پیروی از قاآنی سروده است که بعدها آنها را نمی‌پسندید.<ref>برای نمونه، نکـ: اشراق، «ادیب نیشابوری»، صص۲۳۸-۲۳۹؛ مرزآبادی، شرح حال و آثار و افکار و دیوان اشعار ادیب نیشابوری (رساله دکتری)، ص۱۰۰-۱۰۱.</ref>

# اشعاری که به تشویق صیدعلی خان پس از آشنایی با شعرای سبک خراسانی سرود. این شعرها به سبب برخورداری از واژگانی غنی بسیار استادانه دانسته شده است.<ref>نکـ: ادیب، محمد تقی، «استادم ادیب نیشابوری»، ص۱۶۱؛ مثلا برای تأثیرپذیری فراوان وی از فرخی، نکـ: مرزآبادی، شرح حال و آثار و افکار و دیوان اشعار ادیب نیشابوری (رساله دکتری)، صص۸۶-۹۴.</ref>

# اشعار عرفانی و صوفیانه‌ای که به سبک صفای اصفهانی سروده،<ref>نکـ: اشراق، «ادیب نیشابوری»، صص۲۳۹-۲۴۰.</ref> و گویا خود نوع اخیر را بیشتر می‌پسندیده است.<ref>طبسی، «بزرگان عصر-ادیب نیشابوری»، ص۵۶.</ref> {{یاد|ادیب در اشعار صوفیانه خود توانست مضامین عرفانی [[ابن عربی]] و اصطلاحات وحدت وجودی فیض اقدس، کمون ذات، واهب صور و... را در قالب وزن‌های خوش‌آهنگ بیان کند و زبان [[عرفان]] و [[تصوف]] را با سبک خراسانی به خوبی درآمیزد. افزون بر این، شطحیات را نیز در قالب اینگونه اشعار گنجانده است.<ref>نکـ: شفیعی، «ادیب نیشابوری در حاشیه شعر مشروطیت»، صص۱۷۳-۱۷۴، ۱۷۹.</ref> اگرچه برخی او را واقعا صوفی‌مسلک دانسته‌اند، برخی دیگر برآنند که او تنها به یاری حافظه نیرومند و ذوق شعری، در این وادی طبع‌آزمایی کرده است.<ref>نکـ: مرزآبادی، شرح حال و آثار و افکار و دیوان اشعار ادیب نیشابوری (رساله دکتری)، صص۱۲۲-۱۲۳؛ شفیعی، «ادیب نیشابوری در حاشیه شعر مشروطیت»، صص۱۷۲-۱۷۳.</ref> ادیب با به کار بردن تعبیرهایی چون «ادیب الکل»، «ادیب فحل خراسان»، «سخنور طوس» و مانند آنها، گاه به خودستایی پرداخته و در سخن‌سرایی نیز خود را پس از سعدی بی‌همتا دانسته است.<ref>نکـ:ادیب نیشابوری، دیوان، صص۱۵۲، ۱۷۹، ۲۰۹، جمـ.</ref>}}

# بخشی از ابتدای شرح معلقات سبع

# چند بخش در تلخیص شرح خطیب تبریزی بر حماسه ابوتمام

# رساله‌ای در جمع مابین عروض فارسی و عربی

# برخی از تقریرات او مانند «تاریخچه [[گرگان]]» نخستین بار در نشریه دبستان،<ref>صص۱۵۶-۱۶۴.</ref> و نیز نکاتی درباره شعر و شاعری در دانشوران [[خراسان]]<ref>نکـ: ریاضی، دانشوران خراسان، صص۱۴۰-۱۴۳، ۱۴۳-۱۴۴، حاشیه.</ref> به چاپ رسیده است.<ref>برای اطلاع بیشتر نکـ: جلالی، «زندگی‌نامه ادیب نیشابوری»، صص۳۹-۴۵، ۸۶-۹۴، ۱۰۰.</ref>

# دیوان: هر چند دیوان کامل اشعار او در دست نیست، اما چند نفر به جمع‌آوری اشعار او اقدام کرده‌اند.

## دیوان جمع‌آوری شده توسط اشراق: شاگرد وی اشراق، دیوان استاد را با بالغ بر ۶ هزار بیت از اشعار پارسی گرد‌ آورد که مفقود است. <ref>نکـ: اشراق، «ادیب نیشابوری»، ص۲۳۶، حاشیه۱.</ref> طبسی به جز اشعار پراکنده، از ۳ هزار بیت شعر ادیب یاد کرده که هیچ‌گاه به چاپ نرسید.<ref>طبسی، «بزرگان عصر-ادیب نیشابوری»، ص۵۶.</ref>

## لآلی مکنون: عباس زرین‌قلم خراسانی بخشی از اشعار ادیب را با عنوانی لآلی مکنون در ۱۳۳۳ش در مشهد منتشر ساخت که حدود هزار بیت از اشعار پارسی ادیب را دربرمی‌گیرد و از اشعار عربی تنها دو بیت در پایان این مجموعه آمده است. مرزآبادی در رساله دکتری خود به تصحیح اشعار لآلی مکنون دست یازیده، و ۶۱ بیت فارسی و ۹ بیت عربی به آن افزوده است.<ref>مرزآبادی، شرح حال و آثار و افکار و دیوان اشعار ادیب نیشابوری (رساله دکتری)، ص۱۴۰.</ref> نقل قول‌های شفاهی مؤلف از شاگردان ادیب که در منابع دیگر یافت نمی‌شود، بر ارزش رساله می‌افزاید. آخرین تصحیح انتقادی از دیوان همراه با زندگی‌نامه ادیب به کوشش جلالی پندری به چاپ رسیده است. مؤلف با کاوش فراوان در مآخذ توانسته است ابیات دیوان را به ۱۱۸۹ بیت برساند.

== پانویس ==

== یادداشت ==