۱۷٬۰۷۱
ویرایش
سلیم بن قیس هلالی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (اصلاح متن) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
'''سُلَیْم بن قِیْس هِلالی''' که کتابی به‌نام وی با عنوان [[کتاب سلیم بن قیس هلالی|کتاب سلیم]] در دسترس است و گفته شده از اصحاب خاصّ چهار [[امامان شیعه|امام(ع)]] نخست [[شیعه]] بوده و [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] را نیز درک کرده است؛ با این حال پژوهشگرانی وجود او در تاریخ را انکار کرده‌اند. | '''سُلَیْم بن قِیْس هِلالی''' که کتابی به‌نام وی با عنوان [[کتاب سلیم بن قیس هلالی|کتاب سلیم]] در دسترس است و گفته شده از اصحاب خاصّ چهار [[امامان شیعه|امام(ع)]] نخست [[شیعه]] بوده و [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] را نیز درک کرده است؛ با این حال پژوهشگرانی وجود او در تاریخ را انکار کرده‌اند. | ||
کتاب سلیم، حاوی روایاتی درباره [[برتری اهلبیت(ع)|فضایل اهلبیت]] و امام‌شناسی، و نیز احادیثی درباره حوادث پس از [[رحلت پیامبر(ص)|درگذشت پیامبر]]، غصب خلافت و [[شهادت حضرت فاطمه(س)|شهادت دختر پیامبر]] است. | کتاب سلیم، حاوی روایاتی درباره [[برتری اهلبیت(ع)|فضایل اهلبیت]] و امام‌شناسی، و نیز احادیثی درباره حوادث پس از [[رحلت پیامبر(ص)|درگذشت پیامبر]]، [[غصب خلافت]] و [[شهادت حضرت فاطمه(س)|شهادت دختر پیامبر]] است. | ||
محمدباقر انصاری زنجانی در مقدمه کتاب سلیم و نهله غروی نائینی در مقاله‌ای مستقل، و پژوهشگرانی دیگر، وجود تاریخی سلیم بن قیس، از راویان شیعه را پذیرفته‌اند، اما با این حال، بنابر | [[محمدباقر انصاری زنجانی]] در مقدمه کتاب سلیم و نهله غروی نائینی در مقاله‌ای مستقل، و پژوهشگرانی دیگر، وجود تاریخی سلیم بن قیس، از راویان شیعه را پذیرفته‌اند، اما با این حال، بنابر نظر [[سید حسین مدرسی طباطبایی]]، [[ابن‌ابی‌الحدید]]، و نیز عبدالمهدی جلالی در مقاله‌ای مستقل، سلیم بن قیس وجود خارجی نداشته، و در مواردی که به هویت او اشاره شده، در روایاتی منقول از [[ابان بن ابیعیاش]] یا در کتاب سلیم است که باز ابان ناقل آن بوده، و چنین شواهدی برای اثبات وجود او کافی نیست. | ||
بر اساس آنچه | بر اساس آنچه محمدباقر انصاری زنجانی در مقدمه کتاب سلیم آورده، او دو سال قبل از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر به مدینه]] در [[کوفه]] متولد شده و بنابر نقل ابان بن ابیعیاش، پیرمردی اهل عبادت با چهره‌ای نورانی بوده که در [[حکومت امام علی(ع)|حکومت امام علی]] عضوی از [[شرطة الخمیس|شُرطة الخَمیس]] بوده، در [[جنگ نهروان]] شرکت داشته و پس از آن نیز [[امامان شیعه]] را تا [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام محمد باقر]] درک کرده است. | ||
== اهمیت و جایگاه == | == اهمیت و جایگاه == | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
{{اصلی|کتاب سلیم بن قیس هلالی}} | {{اصلی|کتاب سلیم بن قیس هلالی}} | ||
[[پرونده:کتاب سلیم بن قیس هلالی.jpg|بندانگشتی|220px|[[کتاب سلیم بن قیس هلالی]]]] | [[پرونده:کتاب سلیم بن قیس هلالی.jpg|بندانگشتی|220px|[[کتاب سلیم بن قیس هلالی]]]] | ||
کتاب سلیم بن قیس اولین کتاب [[شیعه]]، و تألیف‌شده در زمان امام علی(ع) دانسته شده است. این کتاب حاوی روایاتی درباره [[برتری | کتاب سلیم بن قیس اولین کتاب [[شیعه]]، و تألیف‌شده در زمان [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] دانسته شده است. این کتاب حاوی روایاتی درباره [[برتری اهلبیت(ع)|فضایل اهلبیت]]، امام‌شناسی، احادیثی درباره حوادث پس از [[رحلت پیامبر(ص)]]، [[غصب خلافت]]، و [[شهادت حضرت فاطمه(س)]] است. [[اسماعیل انصاری زنجانی خوئینی]] این کتاب را با عنوان اسرار آل محمد(ص) به فارسی ترجمه کرده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/12539/1/2 «نام کتاب: أسرار آل محمد عليهم السلام»]، وبگاه کتابخانه مدرسه فقاهت.</ref> | ||
در این کتاب نقل‌هایی از اسرار | در این کتاب نقل‌هایی از اسرار [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویة بن ابی‌سُفیان]] هم وجود دارد که [[نامه محرمانه معاویه به زیاد بن ابیه]] از نمونه‌های آن است.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۵.</ref> سلیم بن قیس، همچنین زمان روایت، مکان آن و شرایطی که در آن اتّفاق افتاده را نیز ثبت کرده است.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۵.</ref> | ||
گفته شده که سلیم برای به‌دست آوردن جزئیات بیشتر به مسافرت‌هایی اقدام می‌نمود که حضور او در سفر معاویه به مدینه از نمونه‌های آن است.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۵.</ref> او سؤالات اعتقادی مهمّی از ائمه(ع) پرسیده و جواب آنها را ثبت کرده است؛ حتّی گاهی از دشمنان اهلبیت درباره کارهای‌شان سؤال کرده و پاسخ آنها را نگاشته است.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۵.</ref> | گفته شده که سلیم برای به‌دست آوردن جزئیات بیشتر به مسافرت‌هایی اقدام می‌نمود که حضور او در سفر معاویه به مدینه از نمونه‌های آن است.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۵.</ref> او سؤالات اعتقادی مهمّی از ائمه(ع) پرسیده و جواب آنها را ثبت کرده است؛ حتّی گاهی از دشمنان اهلبیت درباره کارهای‌شان سؤال کرده و پاسخ آنها را نگاشته است.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۵.</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
گروهی از محققان وجود شخصیتی واقعی به‌نام سلیم بن قیس را قبول ندارند؛ [[سید حسین مدرسی طباطبائی|مدرسی طباطبایی]] این نام را اسمی مستعار برای نویسنده کتابی شناخته‌شده می‌داند.<ref>مدرسی طباطبائی، میراث مکتوب شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۱۲۶.</ref> [[ابن‌ابی‌الحدید]]، شارح نهج‌البلاغه نیز مدعی است که یکی از شیعیان به او گفته است سلیم وجود خارجی ندارد.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۲۱۷.</ref> | گروهی از محققان وجود شخصیتی واقعی به‌نام سلیم بن قیس را قبول ندارند؛ [[سید حسین مدرسی طباطبائی|مدرسی طباطبایی]] این نام را اسمی مستعار برای نویسنده کتابی شناخته‌شده می‌داند.<ref>مدرسی طباطبائی، میراث مکتوب شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۱۲۶.</ref> [[ابن‌ابی‌الحدید]]، شارح نهج‌البلاغه نیز مدعی است که یکی از شیعیان به او گفته است سلیم وجود خارجی ندارد.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۲۱۷.</ref> | ||
عبدالمهدی جلالی در مقاله «پژوهشی درباره سلیم بن قیس هلالی» با مراجعه به ۸۲ کتاب شیعه و سنی، گفته است که در این کتاب‌ها، یا نامی از سلیم بن قیس نیست یا اگر هست فقط از طریق ابان بن ابیعیاش و همان کتاب سلیم است<ref>جلالی، «پژوهشی درباره سلیم بن قیس هلالی»، ص۱۲۲.</ref> که تنها راوی کتاب سلیم است و مدعی است که او را دیده است. به‌گفته جلالی، این شواهد برای اثبات وجود شخصیتی به‌نام سلیم بن قیس کافی نیست.<ref>جلالی، «پژوهشی درباره سلیم بن قیس هلالی»، ص۹۸.</ref> | عبدالمهدی جلالی در مقاله «پژوهشی درباره سلیم بن قیس هلالی» با مراجعه به ۸۲ کتاب شیعه و سنی، گفته است که در این کتاب‌ها، یا نامی از سلیم بن قیس نیست یا اگر هست فقط از طریق [[ابان بن ابیعیاش]] و همان کتاب سلیم است<ref>جلالی، «پژوهشی درباره سلیم بن قیس هلالی»، ص۱۲۲.</ref> که تنها راوی کتاب سلیم است و مدعی است که او را دیده است. به‌گفته جلالی، این شواهد برای اثبات وجود شخصیتی به‌نام سلیم بن قیس کافی نیست.<ref>جلالی، «پژوهشی درباره سلیم بن قیس هلالی»، ص۹۸.</ref> | ||
جلالی به دو کتاب [[رجال ابن غضائری (کتاب)|رجال ابن‌غضائری]]<ref>جلالی، «پژوهشی درباره سلیم بن قیس هلالی»، ص۱۱۹.</ref> و المُتَوارین (گریختگان از دست [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج بن یوسف]]) نوشته عبدالغنی بن سعید | جلالی به دو کتاب [[رجال ابن غضائری (کتاب)|رجال ابن‌غضائری]]<ref>جلالی، «پژوهشی درباره سلیم بن قیس هلالی»، ص۱۱۹.</ref> و المُتَوارین (گریختگان از دست [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج بن یوسف]]) نوشته عبدالغنی بن سعید اَزدی<ref>جلالی، «پژوهشی درباره سلیم بن قیس هلالی»، ص۱۱۷.</ref> به‌صورت خاص توجه کرده است؛ غضائری در کتاب خود مدعی است علمای شیعه گفته‌اند که سلیم ناشناخته است و ذکری از او در روایات نیست و کتابش نیز ساختگی است.<ref>ابن‌‌الغضائری، الرجال، ۱۳۸۰ش، ص۶۳.</ref> او همچنین در جای دیگری از کتابش می‌گوید علمای شیعه جعل کتاب سلیم را به ابان بن ابیعیاش نسبت می‌دهند.<ref>ابن‌‌الغضائری، الرجال، ۱۳۸۰ش، ص۳۶.</ref> | ||
همچنین در کتاب المتوارین که موضوع آن گزارش اسامی کسانی است که از دست حجاج حاکم کوفه گریخته‌اند، نامی از سلیم بن قیس نیست؛<ref>جلالی، «پژوهشی درباره سلیم بن قیس هلالی»، ص۱۱۹.</ref> با آنکه ابان ابیعیاش | همچنین در کتاب المتوارین که موضوع آن گزارش اسامی کسانی است که از دست حجاج حاکم کوفه گریخته‌اند، نامی از سلیم بن قیس نیست؛<ref>جلالی، «پژوهشی درباره سلیم بن قیس هلالی»، ص۱۱۹.</ref> با آنکه ابان ابیعیاش راوی اصلی کتاب سلیم، گفته است که او از دست حجاج گریخت و به فارس رفت.<ref>هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۵۵۷.</ref> [[سید هاشم معروف الحسنی|هاشم معروف الحسنی]] نیز در [[الموضوعات (کتاب)|کتاب الموضوعات]]، سلیم بن قیس را مشکوک و متهم به دروغگویی دانسته است.<ref>معروف الحسنی، الموضوعات، ۱۴۰۷ق، ص۱۸۴.</ref> | ||
=== موافقان === | === موافقان === | ||
برخی پژوهشگران بر اساس نگاشته‌های کتاب‌های رجالی و توصیفاتی که ذیل نام سلیم در این کتاب‌ها آمده، نتیجه گرفته‌اند که صاحبان آن کتاب‌ها وجود و اعتبار سلیم بن قیس را قبول دارند؛ [[محمدباقر انصاری زنجانی]] در مقدمه کتاب سلیم بن قیس | برخی پژوهشگران بر اساس نگاشته‌های کتاب‌های رجالی و توصیفاتی که ذیل نام سلیم در این کتاب‌ها آمده، نتیجه گرفته‌اند که صاحبان آن کتاب‌ها وجود و اعتبار سلیم بن قیس را قبول دارند؛ [[محمدباقر انصاری زنجانی]] در مقدمه کتاب سلیم بن قیس الهلالی،<ref>انصاری زنجانی، «المقدمه»، ص۴۲.</ref> [[نهله غروی نائینی]] در مقاله «نگاهی به جایگاه سلیم بن قیس در کتاب‌های حدیثی و رجالی»،<ref>غروی نائینی، «نگاهی به جایگاه سلیم بن قیس در کتاب‌های رجالی و حدیثی»، ص۱۸۴.</ref> بابائی آریا و فخلعی در مقاله «در جستجوی سلیم بن قیس»،<ref>بابائی آریا و فخلعی، «در جستجوی سلیم بن قیس هلالی»، ص۴۸.</ref> [[سید محمد عمادی حائری|عمادی حائری]] در مقاله «سلیم بن قیس هلالی» در [[دانشنامه جهان اسلام (کتاب)|دانشنامه جهان اسلام]]،<ref>عمادی حائری، «سلیم بن قیس هلالی»، ص۴۶۵.</ref> و نویسندگان [[دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|دانشنامه امیرالمؤمنین]]<ref>ری‌شهری، دانشنامه امیرالمؤمنین، ۱۳۸۹ش، ج۱۳، ص۲۸۰-۲۸۱.</ref> از پژوهشگرانی هستند که وجود قیس را پذیرفته و نام او را جزو راویان شیعه قرار داده‌اند. | ||
==== نام سلیم در منابع کهن ==== | ==== نام سلیم در منابع کهن ==== | ||
به‌گفته [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]، سلیم از اصحاب حضرت علی(ع) و صاحب کتاب مشهوری است.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۸.</ref> [[شیخ طوسی]] او را جزو اصحاب حضرت علی(ع) تا امام باقر(ع) ذکر کرده<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۴۱۵ق، ص۶۶، ۹۴، ۱۰۱، ۱۱۴، ۱۳۶.</ref> و [[عبدالله مامقانی]] او را از علمای مشهور اهل‌سنت و شیعه توصیف کرده<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ج۲، ص۵۳.</ref> و [[علامه حلی]] او را در کار خود مجتهد ارزیابی کرده است.<ref>حلی، خلاصة الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۱۶۲.</ref> | به‌گفته [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]، سلیم از اصحاب حضرت علی(ع) و صاحب کتاب مشهوری است.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۸.</ref> [[شیخ طوسی]] او را جزو اصحاب حضرت علی(ع) تا امام باقر(ع) ذکر کرده<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۴۱۵ق، ص۶۶، ۹۴، ۱۰۱، ۱۱۴، ۱۳۶.</ref> و [[عبدالله مامقانی]] او را از علمای مشهور اهل‌سنت و شیعه توصیف کرده<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ج۲، ص۵۳.</ref> و [[علامه حلی]] او را در کار خود مجتهد ارزیابی کرده است.<ref>حلی، خلاصة الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۱۶۲.</ref> [[سید محمدباقر خوانساری|میرزا محمدباقر خوانساری]] گفته او از یاران اهلبیت(ع)، از اصحاب خاص امام علی(ع)، دارای جایگاه رفیع در نزد ائمه، و در دین خود محکم و استوار بود.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ج۴، ص۶۶.</ref> [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]] او را از تابعان کبیر دانسته که شیعه و غیرشیعه به او و کتابش استناد می‌کنند و مورد اعتماد بزرگانی چون حسکانی است.<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۹۷ق، ج۱، ص۶۶.</ref> | ||
برخی نویسندگان با استناد به راویانی مذکور در کتاب‌های رجالی و حدیثی که روایاتی را بدون واسطه از سلیم بن قیس نقل کرده‌اند، وجود او را قابل اثبات دانستهاند؛ راویانی از جمله ابراهیم بن عمر الیمانی، ابان بن | برخی نویسندگان با استناد به راویانی مذکور در کتاب‌های رجالی و حدیثی که روایاتی را بدون واسطه از سلیم بن قیس نقل کرده‌اند، وجود او را قابل اثبات دانستهاند؛ راویانی از جمله ابراهیم بن عمر الیمانی، [[ابان بن تغلب]]، [[ابن اذینه|عمر بن اذینه]]، علی بن جعفر حضرمی و [[ابوخالد کابلی]].<ref>غروی نائینی، «نگاهی به جایگاه سلیم بن قیس هلالی در کتاب‌های حدیثی و رجالی»، ص۱۸۰-۱۸۲؛ بابائی آریا و فخلعی، «در جستجوی سلیم بن قیس هلالی»، ص۴۷-۴۸.</ref> با این حال انصاری زنجانی در مقدمه خود بر کتاب سلیم به تفصیل همه این موارد را بررسی کرده و همه را نتیجه [[حدیث مصحف|تصحیف]] و افتادگی در متون دانسته و تصریح کرده که به‌جز ابان بن ابیعیاش هیچ‌کس از سلیم نقلی نداشته است.<ref>انصاری زنجانی، «المقدمه»، ص۲۹۵-۳۰۰.</ref> | ||
همچنین برخی محققان نقل روایاتی از سلیم بن قیس از طریق سلیمان اعمش در کتاب‌های اهل‌سنت را دلیل واقعی بودن وجود سلیم دانستهاند،<ref>بابائی آریا و فخلعی، «در جستجوی سلیم بن قیس هلالی»، ص۲۴-۲۵.</ref> ولی به‌گفته انصاری زنجانی، «سلیم العامری» در کتاب‌های اهل‌سنت، با «سلیم بن قیس» در شیعه متفاوت است و اینها دو نفرند.<ref>انصاری زنجانی، «المقدمه»، ص۲۶۰.</ref> | همچنین برخی محققان نقل روایاتی از سلیم بن قیس از طریق [[سلیمان بن مهران اعمش|سلیمان اعمش]] در کتاب‌های اهل‌سنت را دلیل واقعی بودن وجود سلیم دانستهاند،<ref>بابائی آریا و فخلعی، «در جستجوی سلیم بن قیس هلالی»، ص۲۴-۲۵.</ref> ولی به‌گفته انصاری زنجانی، «سلیم العامری» در کتاب‌های اهل‌سنت، با «سلیم بن قیس» در شیعه متفاوت است و اینها دو نفرند.<ref>انصاری زنجانی، «المقدمه»، ص۲۶۰.</ref> | ||
== گزارش موافقان از زندگی سلیم == | == گزارش موافقان از زندگی سلیم == | ||
محمدباقر انصاری زنجانی، گزارش تفصیلی از زندگی سلیم را در مقدمه کتاب سلیم بن قیس منتشر کرده است. بر اساس گزارش و گردآوری انصاری زنجانی، سلیم فرزند قیس و کنیه‌اش ابوصادق<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۸.</ref> و از طایفه | محمدباقر انصاری زنجانی، گزارش تفصیلی از زندگی سلیم را در مقدمه کتاب سلیم بن قیس منتشر کرده است. بر اساس گزارش و گردآوری انصاری زنجانی، سلیم فرزند قیس و کنیه‌اش ابوصادق<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ۱۴۱۶ق، ص۸.</ref> و از طایفه بنی‌هلال بن عامر است که از نواحی [[حجاز]] به [[شام]] و [[عراق]] رفته‌اند.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۱۷.</ref> | ||
بدین ترتیب، ولادت سلیم دو سال قبل از هجرت در منطقه [[کوفه]] بوده است.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۸.</ref> ابان بن ابیعیاش که به‌گفته خود در چند سال آخر عمر سلیم با او همنشین بوده، سلیم را پیرمردی اهل عبادت با چهره‌ای نورانی توصیف کرده که بسیار پرتلاش بوده، دور از جماعت بودن را دوست می‌داشت و از اشتهار پرهیز می‌کرد.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۶.</ref> | بدین ترتیب، ولادت سلیم دو سال قبل از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر به مدینه]] در منطقه [[کوفه]] بوده است.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۸.</ref> ابان بن ابیعیاش که به‌گفته خود در چند سال آخر عمر سلیم با او همنشین بوده، سلیم را پیرمردی اهل عبادت با چهره‌ای نورانی توصیف کرده که بسیار پرتلاش بوده، دور از جماعت بودن را دوست می‌داشت و از اشتهار پرهیز می‌کرد.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۶.</ref> | ||
=== زندگی در مدینه و کوفه و همراهی با امامان نخستین === | === زندگی در مدینه و کوفه و همراهی با امامان نخستین === | ||
گفته شده که سلیم بن قیس در اوائل حکومت [[عمر بن خطاب | گفته شده که سلیم بن قیس در اوائل حکومت [[عمر بن خطاب]] و قبل از [[سال ۱۶ هجری قمری|سال شانزدهم هجرت]] وارد مدینه شده<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۱۸.</ref> و در زمان حیات پیامبر(ص) و بعد از آن، در زمان حکومت [[ابوبکر]] در [[مدینه]] نبوده، و در [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|واقعه سقیفه]] و [[شهادت حضرت فاطمه(س)|شهادت حضرت زهرا(س)]] شخصاً حضور نداشته است.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۱۷.</ref> | ||
سلیم از اصحاب خاص امام علی(ع) خوانده شده که پنهانی به برنامه خود در ثبت حدیث و تاریخ می‌پرداخت.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۱۹.</ref> گفته شده که او در این دوران با شخصیت‌هایی مثل [[ابوذر غفاری|ابوذر]]، [[مقداد]]، [[سلمان فارسی|سلمان]]، [[عبدالله بن عباس]]، [[براء بن عازب]]، [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب|عبدالله بن جعفر]]، [[عمار یاسر|عمّار]] و [[ابوسعید خدری]] دیدار و ارتباط داشته است.<ref>جلالی، «پژوهشی درباره سلیم بن قیس هلالی»، ص۹۷-۹۸.</ref> | سلیم از اصحاب خاص امام علی(ع) خوانده شده که پنهانی به برنامه خود در ثبت حدیث و تاریخ می‌پرداخت.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۱۹.</ref> گفته شده که او در این دوران با شخصیت‌هایی مثل [[ابوذر غفاری|ابوذر]]، [[مقداد]]، [[سلمان فارسی|سلمان]]، [[عبدالله بن عباس]]، [[براء بن عازب]]، [[عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب|عبدالله بن جعفر]]، [[عمار یاسر|عمّار]] و [[ابوسعید خدری]] دیدار و ارتباط داشته است.<ref>جلالی، «پژوهشی درباره سلیم بن قیس هلالی»، ص۹۷-۹۸.</ref> | ||
سلیم یکی از اعضای [[شرطة الخمیس]] در زمان حکومت امام علی(ع) خوانده شده<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۴، ص۲۷۲؛ هلالی، أسرار آل‌محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۰.</ref> که در جنگ جمل<ref>هلالی، أسرار آل‌محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۰.</ref> و صفین و [[ | سلیم یکی از اعضای [[شرطة الخمیس]] در زمان [[حکومت امام علی(ع)]] خوانده شده<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۴، ص۲۷۲؛ هلالی، أسرار آل‌محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۰.</ref> که در [[جنگ جمل]]<ref>هلالی، أسرار آل‌محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۰.</ref> و [[جنگ صفین|صفین]] و [[لیلة الهریر|یوم الهریر]] حاضر بود و به‌گفته خودش در این زمان حدوداً چهل سال از عمر او می‌گذشت.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۰.</ref> سلیم همچنین در [[جنگ نهروان]] شرکت داشت و مطالبی از آن واقعه را در کتابش ثبت کرد.<ref>هلالی، أسرار آل‌محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۱.</ref> | ||
چنانکه در کتاب سلیم آمده، او در سه روز آخر عمر امام علی(ع) در کنارش بوده، و | چنانکه در کتاب سلیم آمده، او در سه روز آخر عمر امام علی(ع) در کنارش بوده، و وصیت‌نامه امام علی(ع) را خود نوشته است.<ref>هلالی،أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۱.</ref> پس از [[شهادت امام علی(ع)|شهادت علی(ع)]]، سلیم از اصحاب وفادار امام حسن مجتبی(ع) و سپس امام حسین(ع) بود،<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۲.</ref> در [[صلح امام حسن(ع)|ماجرای صلح امام حسن(ع) با معاویه]] حضور داشت،<ref>هلالی،أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۱ و ۲۲.</ref> در طول حکومت معاویه فعالیت علمی خود را ادامه داد و حوادث روزگار معاویه و نیز اقدامات او در وضع و تحریف احادیث را در کتابش ثبت کرد<ref>هلالی، أسرار آل‌محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۱ و ۲۲.</ref> و در سال ۵۸ق (دو سال قبل از مرگ معاویه) [[خطبه امام حسین در منا|خطبه امام حسین(ع) در منا]] را در کتابش نوشت.<ref>هلالی، أسرار آل‌محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۲.</ref> | ||
در [[سال ۶۱ هجری]] که شهادت امام حسین(ع) اتّفاق افتاد، از احوال سلیم چیزی در تاریخ ثبت نشده است.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۲.</ref> سلیم در اواخر | در [[سال ۶۱ هجری]] که شهادت امام حسین(ع) اتّفاق افتاد، از احوال سلیم چیزی در تاریخ ثبت نشده است.<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۲.</ref> سلیم در اواخر سال ۳۸ق [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجّاد(ع)]] را که در سنّ شیرخوارگی بود ملاقات کرده بود<ref>هلالی، أسرار آل محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۰.</ref> و پس از شهادت امام حسین(ع) از اصحاب امام سجاد(ع) شد، و در همان زمان امام باقر(ع) را هم که هفت ساله یا بیشتر بود، ملاقات کرد.<ref>هلالی، أسرار آل‌محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۲.</ref> | ||
=== فرار به فارس و دیدار با ابان بن ابیعیاش === | === فرار به فارس و دیدار با ابان بن ابیعیاش === | ||
در کتاب سلیم، درباره سال‌های بعد از واقعه | در کتاب سلیم، درباره سال‌های بعد از [[واقعه کربلا]] (از ۶۱ تا ۷۵ق)، از جمله ماجرای حکومت [[عبدالله بن زبیر|ابن‌زبیر]] در حجاز و نیز [[قیام مختار]] در عراق، مطلبی نیامده است، ولی گفته شده که احتمالاً تا زمان حجاج در کوفه بوده است.<ref>هلالی، أسرار آل‌محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۳.</ref> در سال ۷۵ هجری، [[حجاج بن یوسف ثقفی]] از طرف [[عبدالملک بن مروان]] حاکم [[عراق]] شد و به علت ارتباطات سلیم با امام علی(ع) در پی دستگیری او برآمد. سلیم بن قیس از عراق فرار کرد و در شهری به‌نام «نوبندجان» در نزدیکی [[شیراز]] اقامت کرد. او در این زمان ۷۷ سال داشت.<ref>هلالی، أسرار آل‌محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۶.</ref> | ||
در شهر نوبندجان، سلیم در خانه پدری [[ابان بن ابیعیاش]] اقامت کرد و با ابان که ۱۴ سال از عمرش می‌گذشت آشنا شد.<ref>هلالی، أسرار آل‌محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۶.</ref> سلیم در اواخر [[سال ۷۶ هجری قمری|سال ۷۶ق]]، در نوبندجان فارس در ۷۸ سالگی درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد. برخی نیز سال وفات او را [[سال ۹۰ هجری قمری|۹۰ق]] دانستهاند.<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۹۷ق، | در شهر نوبندجان، سلیم در خانه پدری [[ابان بن ابیعیاش]] اقامت کرد و با ابان که ۱۴ سال از عمرش می‌گذشت آشنا شد.<ref>هلالی، أسرار آل‌محمد(ع)، ۱۴۱۶ق، ص۲۶.</ref> سلیم در اواخر [[سال ۷۶ هجری قمری|سال ۷۶ق]]، در نوبندجان فارس در ۷۸ سالگی درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد. برخی نیز سال وفات او را [[سال ۹۰ هجری قمری|۹۰ق]] دانستهاند.<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۹۷ق، ج۱، ص۶۶.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||