۱۷٬۱۵۸
ویرایش
ماهی فلس‌دار: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
== حکم فقهی == | == حکم فقهی == | ||
فقهای امامیه خوردن ماهی پولک‌دار را حلال و ماهی که پولک نداشته باشد را [[حرام]] دانسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: شریف مرتضی، الانتصار، ۱۴۱۵ق، ص۴۰۰؛ محقق حلی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۶۹.</ref> | فقهای امامیه خوردن ماهی پولک‌دار را حلال و ماهی که پولک نداشته باشد را [[حرام]] دانسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: شریف مرتضی، الانتصار، ۱۴۱۵ق، ص۴۰۰؛ محقق حلی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۶۹.</ref> منظور از ماهی بدون فلس ماهی است که ذاتا پولک ندارد؛<ref> غفاری، ترجمه و شرح من لا یحضره الفقیه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۴۴.</ref> از این‌رو ماهی‌هایی که پولک دارند اما پولکشان ریخته باشد را شامل نمی‌شود.<ref> علامه حلی، قواعد الأحکام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۲۴؛ غفاری، ترجمه و شرح من لا یحضره الفقیه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۴۴؛ شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۲۶۳.</ref> | ||
درباره چرایی حرام بودن خوردن گوشت ماهیان بدون پولک گفته‌اند این ماهی‌ها اصولا گوشتخوار یا مردارخوار هستند و گوشت بدن آنها به دلیل نداشتن پولک از آلودگی برخوردار است.<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/581497 علت حرام گوشت بودن ماهیان بدون پولک چیست؟]، سایت مشرق.</ref> | درباره چرایی حرام بودن خوردن گوشت ماهیان بدون پولک گفته‌اند این ماهی‌ها اصولا گوشتخوار یا مردارخوار هستند و گوشت بدن آنها به دلیل نداشتن پولک از آلودگی برخوردار است.<ref> [https://www.mashreghnews.ir/news/581497 علت حرام گوشت بودن ماهیان بدون پولک چیست؟]، سایت مشرق.</ref> | ||
===حکم تخم ماهی=== | ===حکم تخم ماهی=== | ||
بر طبق فتوای اکثر فقها حکم خوردن تخم (خاویار) ماهی تابع خود ماهی است؛ از این‌رو اگر خوردن ماهی حلال باشد خوردن خاویار آن هم حلال خواهد بود.<ref> برای نمونه نگاه کنید به: حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، مشهد، ج۲، ص۱۶۰؛ شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۲۳۵.</ref> عده‌ای راهکارهای دیگری آورده‌اند از جمله آنکه اگر تخم ماهی زبر و خشن باشد حلال است و اگر نرم باشد [[حرام]] است؛<ref> دیلمی، المراسم العلویة، ۱۴۰۴ق، ص۲۰۷.</ref> اما برخی این راهکار را برای جایی دانسته‌اند که حلال‌گوشت و حرام‌گوشت بودن ماهی مشخص نباشد.<ref>حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، مشهد، ج۲، ص۱۶۰؛ شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۲۳۵.</ref> | بر طبق فتوای اکثر فقها حکم خوردن تخم (خاویار) ماهی تابع خود ماهی است؛ از این‌رو اگر خوردن ماهی حلال باشد خوردن خاویار آن هم حلال خواهد بود.<ref> برای نمونه نگاه کنید به: علامه حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، مشهد، ج۲، ص۱۶۰؛ شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۲۳۵.</ref> عده‌ای راهکارهای دیگری آورده‌اند از جمله آنکه اگر تخم ماهی زبر و خشن باشد حلال است و اگر نرم باشد [[حرام]] است؛<ref> دیلمی، المراسم العلویة، ۱۴۰۴ق، ص۲۰۷.</ref> اما برخی این راهکار را برای جایی دانسته‌اند که حلال‌گوشت و حرام‌گوشت بودن ماهی مشخص نباشد.<ref>علامه حلی، تحریر الأحکام الشرعیة، مشهد، ج۲، ص۱۶۰؛ شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۲۳۵.</ref> | ||
==حکم اختصاصی شیعه؛ تخصیص حلیت به ماهی فلس‌دار== | ==حکم اختصاصی شیعه؛ تخصیص حلیت به ماهی فلس‌دار== | ||
برخی از فقهای شیعه همچون [[شیخ طوسی]] و [[سید مرتضی]] حلال بودن ماهی فلس‌دار و [[حرام]] بودن باقی حیوانات دریایی را از احکام اختصاصی [[امامیه]] دانسته‌اند.<ref> طوسی، المبسوط، ۱۳۷۸ق، ج۶، ص۲۷۶؛ شریف مرتضی، الانتصار، ۱۴۱۵ق، ص۴۰۰.</ref> برخی دیگر با اشاره به [[تواتر]] روایات در این زمینه<ref> | برخی از فقهای شیعه همچون [[شیخ طوسی]] و [[سید مرتضی]] حلال بودن ماهی فلس‌دار و [[حرام]] بودن باقی حیوانات دریایی را از احکام اختصاصی [[امامیه]] دانسته‌اند.<ref> طوسی، المبسوط، ۱۳۷۸ق، ج۶، ص۲۷۶؛ شریف مرتضی، الانتصار، ۱۴۱۵ق، ص۴۰۰.</ref> برخی دیگر با اشاره به [[تواتر]] روایات در این زمینه<ref> کوه‌کمره‌ای، «تحقیق بر التنقیح الرائع»، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۳۱.</ref> و شهرت آن در بین اصحاب،<ref> اردبیلی، مجمع الفائدة، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۱۸۷.</ref> برای آن ادعای [[اجماع]] کرده<ref> راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۲۴۹.</ref> و از اصول مذهب شیعه دانسته‌اند.<ref> ابن‌ادریس حلی، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۹۹.</ref> | ||
فقهای غیرامامیه حلیت را مختص ماهی فلس‌دار نمی‌دانند. [[ابوحنیفه]]، تمام ماهیان را حلال دانسته همچنین [[محمد بن ادریس شافعی|شافعی]] و [[مالک بن انس]]، تمام حیوانات دریایی را حلال معرفی کرده‌اند.<ref> | فقهای غیرامامیه حلیت را مختص ماهی فلس‌دار نمی‌دانند. [[ابوحنیفه]]، تمام ماهیان را حلال دانسته همچنین [[محمد بن ادریس شافعی|شافعی]] و [[مالک بن انس]]، تمام حیوانات دریایی را حلال معرفی کرده‌اند.<ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۳۲۸.</ref> از این‌رو شماری از فقها، حلیت ماهی فلس‌دار را اجماع مسلمانان و حرمت ماهی بدون فلس و حیوانات دریایی که ماهی محسوب نمی‌شوند را [[اجماع]] اصحاب [[امامیه]] دانسته‌اند.<ref> اردبیلی، مجمع الفائدة، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۱۸۷.</ref> | ||
==مصادیق روایی== | ==مصادیق روایی== | ||
عده‌ای از [[مجتهد|فقها]] با توجه به روایات گوناگون به برخی از نام‌های ماهیان [[حلال‌گوشت]] و یا [[حرام‌گوشت]] اشاره کرده<ref> برای نمونه نگاه کنید به: مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۵۷۶؛ طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۵۷۶؛ طوسی، المبسوط، ۱۳۷۸ق، ج۶، ص۲۷۶؛ | عده‌ای از [[مجتهد|فقها]] با توجه به روایات گوناگون به برخی از نام‌های ماهیان [[حلال‌گوشت]] و یا [[حرام‌گوشت]] اشاره کرده<ref> برای نمونه نگاه کنید به: مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۵۷۶؛ طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۵۷۶؛ طوسی، المبسوط، ۱۳۷۸ق، ج۶، ص۲۷۶؛ محقق حلی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۶۹؛ علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۱۶۳.</ref> و حکم علما در این زمینه را جمع‌آوری کرده‌اند.<ref> فاضل آبی، کشف الرموز، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۶۱.</ref> | ||
سُلحفَاة (لاک‌پشت)، ضِفْدِع (قورباغه) و صَرَطَان (خرچنگ) از حیوانات دریایی هستند که در [[حدیث|روایات]]، به دلیل ماهی نبودن یا نداشتن پولک، حکم به [[حرمت]] آنها شده است.<ref> شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۲۳۵.</ref> همچنین کنْعَتْ (یا کنعد= آزادماهی)، رُبَیثا (ماهی کوچک با پولک‌های ظریف)، ارْبَیان (ملخ آبی یا میگو)، طِمْر و طِمْرانی از اقسام ماهی حلال دانسته شده‌اند.<ref> | سُلحفَاة (لاک‌پشت)، ضِفْدِع (قورباغه) و صَرَطَان (خرچنگ) از حیوانات دریایی هستند که در [[حدیث|روایات]]، به دلیل ماهی نبودن یا نداشتن پولک، حکم به [[حرمت]] آنها شده است.<ref> شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۲۳۵.</ref> همچنین کنْعَتْ (یا کنعد= آزادماهی)، رُبَیثا (ماهی کوچک با پولک‌های ظریف)، ارْبَیان (ملخ آبی یا میگو)، طِمْر و طِمْرانی از اقسام ماهی حلال دانسته شده‌اند.<ref> شیخ بهایی، جامع عباسی، ۱۴۲۹ق، ص۷۵۴.</ref> | ||
فقیهانی همچون [[شیخ طوسی]]،<ref>طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۵۷۶.</ref> [[محقق حلی]]<ref>محقق حلی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۶۹.</ref> و کیدری نویسنده [[اصباح الشیعة بمصباح الشریعة (کتاب)|کتاب اصباح الشیعه]]<ref>کیدری، إصباح الشیعة، ۱۴۱۶ق، ص۳۸۷.</ref> با استناد به روایات، خوردن گوشت برخی از حیوانات دریایی چون جِرّی (مارماهی)، زَهو و زِمار را [[مکروه]] دانسته و برخی دیگر از آن جهت که آنها را ماهی ندانسته و یا دارای پولک نیستند، [[حرام]] دانسته‌اند.<ref> حلی، | فقیهانی همچون [[شیخ طوسی]]،<ref>طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۵۷۶.</ref> [[محقق حلی]]<ref>محقق حلی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۶۹.</ref> و کیدری نویسنده [[اصباح الشیعة بمصباح الشریعة (کتاب)|کتاب اصباح الشیعه]]<ref>کیدری، إصباح الشیعة، ۱۴۱۶ق، ص۳۸۷.</ref> با استناد به روایات، خوردن گوشت برخی از حیوانات دریایی چون جِرّی (مارماهی)، زَهو و زِمار را [[مکروه]] دانسته و برخی دیگر از آن جهت که آنها را ماهی ندانسته و یا دارای پولک نیستند، [[حرام]] دانسته‌اند.<ref> ابن‌ادریس حلی، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۹۹.</ref> این گروه روایاتی که دلالت بر کراهت می‌کند را حمل بر [[تقیه]] کرده‌اند.<ref>شهید اول، الدروس الشرعیة، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۸.</ref> در مصداق شماری از ماهیانی که در روایات به آنها اشاره شده نیز اختلاف وجود دارد.<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: شعرانی، ترجمه و شرح تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۳۴.</ref> | ||
==اندازه و مصداق فلس== | ==اندازه و مصداق فلس== | ||
طبق [[فتوا|فتاوای]] برخی از [[مجتهد|مجتهدان]]، لازم نیست تمام بدن ماهی فلس داشته باشد و اگر قسمتی از بدن ماهی فلس داشته باشد، کافی است. <ref>جمعی از پژوهشگران، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۲۹۱.</ref> تشخیص آنکه بدن ماهی، فلس دارد یا خیر با خود شخص است<ref> گلپایگانی، مجمع المسائل، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۳.</ref> و یا آنکه اهل خبره ماهی مزبور را دارای فلس بداند.<ref> بهجت، استفتاءات، ۱۴۲۸ق، ج۴، ص۳۷۶.</ref> | طبق [[فتوا|فتاوای]] برخی از [[مجتهد|مجتهدان]]، لازم نیست تمام بدن ماهی فلس داشته باشد و اگر قسمتی از بدن ماهی فلس داشته باشد، کافی است. <ref>جمعی از پژوهشگران، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۲۹۱.</ref> تشخیص آنکه بدن ماهی، فلس دارد یا خیر با خود شخص است<ref> گلپایگانی، مجمع المسائل، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۳.</ref> و یا آنکه اهل خبره ماهی مزبور را دارای فلس بداند.<ref> بهجت، استفتاءات، ۱۴۲۸ق، ج۴، ص۳۷۶.</ref> | ||
عده‌ای معتقدند که اگر شخصی به داشتن پولک ماهی شک کند، بنا را بر [[حرام|حرمت]] آن بگذارد.<ref> حکیم، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳۶۷.</ref> مگر آنکه در [[قاعده سوق المسلمین|بازار مسلمانان]] فروخته شود<ref> تبریزی، استفتاءات جدید، قم، ج۲، ص۳۹۳.</ref> و یا شاهد عادلی به پولک‌دار بودن آن شهادت دهد؛<ref> | عده‌ای معتقدند که اگر شخصی به داشتن پولک ماهی شک کند، بنا را بر [[حرام|حرمت]] آن بگذارد.<ref> حکیم، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳۶۷.</ref> مگر آنکه در [[قاعده سوق المسلمین|بازار مسلمانان]] فروخته شود<ref> تبریزی، استفتاءات جدید، قم، ج۲، ص۳۹۳.</ref> و یا شاهد عادلی به پولک‌دار بودن آن شهادت دهد؛<ref> خویی، صراط النجاة، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۴۰۶؛ بجنوردی، القواعد الفقهیة، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۴۱.</ref> بنابراین اگر به ماهیانی که در بازار غیر مسلمانان فروخته می‌شود، مشکوک باشد، باید از خوردن آن پرهیز شود.<ref> تبریزی، صراط النجاة، ۱۴۲۷ق، ج۵، ص۴۰۶.</ref> | ||
میان [[مجتهد|فقها]] در حلیت ماهیانی که فلس‌های ذره‌بینی دارند و با [[چشم غیرمسلح]] دیده نمی‌شوند، اختلاف وجود دارد. ازون برون، فیل‌ماهی، تاس‌ماهی،<ref>گلپایگانی، مجمع المسائل، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۳-۶۴.</ref> کوسه‌ماهی<ref>تبریزی، استفتاءات جدید، قم، ج۱، ص۴۰۲؛ بهجت، استفتاءات، ۱۴۲۸ق، ج۴، ص۳۷۶؛ مکارم شیرازی، استفتاءات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۸۶؛ صافی گلپایگانی، جامع الأحکام، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۸۶.</ref> و ماهی خاویار<ref>تبریزی، صراط النجاة، ۱۴۲۷ق، ج۵، ص۴۰۶؛ گلپایگانی، مجمع المسائل، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۳.</ref> از جمله ماهیانی هستند که از فقها در مورد حلیت آنان سؤال شده است. | میان [[مجتهد|فقها]] در حلیت ماهیانی که فلس‌های ذره‌بینی دارند و با [[چشم غیرمسلح]] دیده نمی‌شوند، اختلاف وجود دارد. ازون برون، فیل‌ماهی، تاس‌ماهی،<ref>گلپایگانی، مجمع المسائل، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۳-۶۴.</ref> کوسه‌ماهی<ref>تبریزی، استفتاءات جدید، قم، ج۱، ص۴۰۲؛ بهجت، استفتاءات، ۱۴۲۸ق، ج۴، ص۳۷۶؛ مکارم شیرازی، استفتاءات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۸۶؛ صافی گلپایگانی، جامع الأحکام، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۸۶.</ref> و ماهی خاویار<ref>تبریزی، صراط النجاة، ۱۴۲۷ق، ج۵، ص۴۰۶؛ گلپایگانی، مجمع المسائل، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۳.</ref> از جمله ماهیانی هستند که از فقها در مورد حلیت آنان سؤال شده است. | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
* [[حرام‌گوشت]] | * [[حرام‌گوشت]] | ||
* [[حلال گوشت]] | * [[حلال گوشت]] | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* | *ابن‌ادریس حلی، محمد بن منصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق. | ||
*اردبیلی، احمد بن علی، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، تحقیق آقا مجتبی عراقی و علی‌پناه اشتهاردی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۳ق. | *اردبیلی، احمد بن علی، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، تحقیق آقا مجتبی عراقی و علی‌پناه اشتهاردی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۳ق. | ||
*بجنوردی، سید حسن، | *بجنوردی، سید حسن، القواعد الفقهیة، تحقیق مهدی مهریزی و محمدحسن درایتی، قم، نشر الهادی، ۱۴۱۹ق. | ||
*بهجت، محمدتقی، استفتاءات، قم، دفتر حضرت آیت‌الله بهجت، ۱۴۲۸ق. | *بهجت، محمدتقی، استفتاءات، قم، دفتر حضرت آیت‌الله بهجت، ۱۴۲۸ق. | ||
*تبریزی، جواد، استفتاءات جدید، قم، بی‌جا، بی‌تا. | *تبریزی، جواد، استفتاءات جدید، قم، بی‌جا، بی‌تا. | ||
*تبریزی، جواد، صراط النجاة، قم، دارالصدیقه الشهیده، ۱۴۲۷ق. | *تبریزی، جواد، صراط النجاة، قم، دارالصدیقه الشهیده، ۱۴۲۷ق. | ||
*جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل‌بیت(ع)، فارسی، قم، موسسه دائر المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع)، بی‌تا. | *جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل‌بیت(ع)، فارسی، قم، موسسه دائر المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع)، بی‌تا. | ||
*حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، ۱۴۰۹ق. | *حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، ۱۴۰۹ق. | ||
*حکیم، سید محسن، منهاج الصالحین (المحشی)، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۱۰ق. | *حکیم، سید محسن، منهاج الصالحین (المحشی)، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۱۰ق. | ||
*خمینی، سید روح‌الله، تحریر الوسیلة، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، بی‌تا. | |||
*خمینی، سید | |||
*خویی، سید ابوالقاسم، صراط النجاة (المحشی)، قم، مکتب نشر المنتخب، ۱۴۱۶ق. | *خویی، سید ابوالقاسم، صراط النجاة (المحشی)، قم، مکتب نشر المنتخب، ۱۴۱۶ق. | ||
*دیلمی، سلار، المراسم العلویة و الأحکام النبویة، تحقیق محمود بستانی، قم، منشورات الحرمین، ۱۴۰۴ق. | *دیلمی، سلار، المراسم العلویة و الأحکام النبویة، تحقیق محمود بستانی، قم، منشورات الحرمین، ۱۴۰۴ق. | ||
*راوندی، | *راوندی، قطب‌الدین، فقه القرآن للراوندی، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی، ۱۴۰۵ق. | ||
*شریف مرتضی، علی بن حسین موسوی، الانتصار فی انفرادات الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۵ق | *شریف مرتضی، علی بن حسین موسوی، الانتصار فی انفرادات الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۵ق | ||
*شعرانی، ابوالحسن، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، ترجمه و شرح، تهران، منشورات إسلامیة، چاپ پنجم، ۱۴۱۹ق. | *شعرانی، ابوالحسن، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، ترجمه و شرح، تهران، منشورات إسلامیة، چاپ پنجم، ۱۴۱۹ق. | ||
* | *شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق. | ||
*شهید اول، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، محمدتقی و علی اصغر مروارید، بیروت، دارالتراث، ۱۴۱۰ق. | *شهید اول، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، محمدتقی و علی اصغر مروارید، بیروت، دارالتراث، ۱۴۱۰ق. | ||
* | *شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم، کتاب‌فروشی داوری، ۱۴۱۰ق. | ||
*شهید ثانی، | *شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۳ق. | ||
*صافی گلپایگانی، | *شیخ بهایی، بهاء‌الدین، جامع عباسی و تکمیل آن محشی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ جدید، ۱۴۲۹ق. | ||
*صدوق، محمّد بن | *صافی گلپایگانی، لطف‌الله، جامع الأحکام، قم، انتشارات حضرت معصومه(س)، ۱۴۱۷ق. | ||
*صدوق، محمّد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق. | |||
*طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، تحقیق سید محمدتقی کشفی، تهران، مکتبه المرتضویه، چاپ سوم، ۱۳۸۷ق. | *طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، تحقیق سید محمدتقی کشفی، تهران، مکتبه المرتضویه، چاپ سوم، ۱۳۸۷ق. | ||
*طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دارالکتب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۰ق. | *طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دارالکتب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۰ق. | ||
*طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تحقیق حسن الموسوی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق. | *طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تحقیق حسن الموسوی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق. | ||
* | *علامه حلی، حسن بن یوسف، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، تحقیق محمدهادی یوسفی غروی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر، ۱۴۱۱ق. | ||
* | *علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، مشهد، مؤسسه آل‌البیت(ع)، بی‌تا. | ||
*غفاری، | *علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق. | ||
* | *غفاری، علی‌اکبر و محمدجواد صدر بلاغی، ترجمه و شرح من لا یحضره الفقیه، تهران، نشر صدوق، ۱۴۰۹ق. | ||
*فاضل آبی،حسن بن ابی‌طالب، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، ۱۴۱۷ق. | |||
*فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله سیوری، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق. | |||
*فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، کنز العرفان فی فقه القرآن، قم، انتشارات مرتضوی، ۱۴۲۵ق. | |||
*کیدری، محمد بن حسین، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، قم، موسسه امام صادق(ع)، ۱۴۱۶ق. | *کیدری، محمد بن حسین، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، قم، موسسه امام صادق(ع)، ۱۴۱۶ق. | ||
*گلپایگانی، سید محمدرضا، مجمع المسائل للگلبایگانی، قم، دارالقرآن الکریم، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق. | *گلپایگانی، سید محمدرضا، مجمع المسائل للگلبایگانی، قم، دارالقرآن الکریم، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق. | ||
*مجلسی، محمدباقر، | *مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)، قم، مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع)، ۱۴۲۶ق. | ||
*مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت، مؤسسه الطبع و النشر، ۱۴۱۰ق. | |||
*محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق. | *محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق. | ||
*مفید، محمد بن محمد بن نعمان، | *مفید، محمد بن محمد بن نعمان، المقنعه، قم، کنگره جهانی شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | ||
* | *مکارم شیرازی، ناصر، استفتاءات جدید، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۴۲۷ق. | ||
* | *«علت حرام گوشت بودن ماهیان بدون پولک چیست؟»، سایت مشرق، تاریخ انتشار:۱۳۹۵/۱۱/۱۰، تاریخ بازدید: ۱۳۹۸/۱۰/۲۵. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{احکام اطعمه و اشربه}} | {{احکام اطعمه و اشربه}} | ||