مقام رأس الحسین (عسقلان): تفاوت میان نسخه‌ها

| وقایع مرتبط      = [[واقعه کربلا]]، جنگهای صلیبی

| بازسازی          = دهۀ ۱۹۹۰میلادی

'''مقام رأس‌الحسین''' یا '''مسجد مشهدالحسین''' یا '''مشهد‌ُالرأس'''، زیارتگاهی منسوب به [[مقام رأس الحسین|سر امام حسین(ع)]] در شهر عَسقلانِ [[فلسطین اشغالی]] است. به باور بعضی از [[مسلمان|مسلمانان]]، سپاهیان [[یزید بن معاویه|یزید]] پس از گرداندن سرِ [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] در شهرهای مختلف [[شام]]، آن را در حومۀ عسقلان دفن کردند. سپس در زمان حاکمان [[فاطمیان|فاطمی]]، سر به مصر منتقل شد و در آنجا نیز [[مقام رأس الحسین (قاهره)|بارگاهی]] ساختند. عمومِ علمای [[شیعه]]، برخی از علمای [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] و بعضی از پژوهشگران غربی معتقدند که سر امام حسین(ع) هیچگاه در این مکان دفن نشده است. با این حال، این مکان همواره مورد احترام مسلمانان [[فلسطین]] و اطراف آن بوده است.

به گفتۀ تاریخ‌نگاران، مقام رأس‌الحسین از [[قرن پنجم هجری قمری|قرن پنجم قمری]] مکانی مقدس و جزو زیارتگاه‌های شیعیان و اهل تسنن بوده است. برخی پژوهشگران این مکان را مهمترین زیارتگاه شیعی در تاریخ فلسطین برشمرده‌اند.<ref>Petersen, Bones of Contention: Muslim Shrines in Palestine, p108-110.</ref> از این مکان با نام‌های «مسجد المشهد الحسین»، و «مشهد الرأس» نیز یاد کرده‌اند.<ref>«[https://nournews.ir/Fa/News/74717/مقام-%C2«Ø±Ø£Ø³-الحسین%C2»-در-سرزمین‌های-اشغالی مقام رأس‌الحسین در سرزمینهای اشغالی]»، سایت نور نیوز.</ref>  

به عقیدۀ پژوهشگران شیعه، ممکن است سری در عسقلان دفن شده باشد؛ اما دلیلی وجود ندارد که این سر متعلق به [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] بوده باشد.<ref>گروه نویسندگان، تاریخ امام حسین، ۱۳۷۸-۱۳۹۰ش، ج۵، ص۵۵۳.</ref> علمای [[شیعه]] به طور سنتی معتقد بوده‌اند که سر امام حسین(ع) هیچ‌گاه در عسقلان دفن نشده است؛<ref>بیضون، موسوعة کربلاء، مؤسسة الأعلمی، ج۲، ص۵۴۲؛ گروه نویسندگان، تاریخ امام حسین، ۱۳۷۸-۱۳۹۰ش،  ج۵، ص۵۵۳.</ref> بلکه پس آنکه در شهرهای [[شام]] گردانده شد، به [[کربلا]] منتقل گردید و در کنار [[حرم امام حسین(ع)|بدن امام]] دفن گردید.<ref>

گروه نویسندگان،  تاریخ امام حسین، ۱۳۷۸-۱۳۹۰ش، ج۵، ص۵۴۶.

گروه نویسندگان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهدا، ۱۳۹۵ش، ج۲، ص۵۷۴ و۵۸۷؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، منشورات الرضی، ص‌۱۹۲؛  

مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج ۴۵، ص۱۴۵.</ref> برخی از عالمان [[اهل سنت و جماعت|اهل تسنن]] نیز تصریح کرده‌اند که سرِ امام حسین(ع) در این محل دفن نشده است.<ref>ابن تیمیه، رأس الحسین، ۱۳۶۸ق،  ص۸.</ref> همچنین به گفته برخی محققان غربی، این زیارتگاه بر فراز تپه‌ای ساخته شده است که پیش از [[اسلام]]، به عنوان محل شهادت دو [[شهادت|شهید]] مسیحیِ سربریده شناخته می‌شد. این محققان احتمال داده‌اند که این زیارتگاه نیز نمونه‌ای از تغییر کاربری مکان‌های مقدس مسیحیان به زیارتگاهای اسلامی باشد.<ref>Petersen, Bones of Contention: Muslim Shrines in Palestine, p109.</ref>

در مقابل، به باور برخی از [[مسلمان|مسلمانان]]، پس از آنکه سر امام حسین(ع) را در شهرهای مختلف شام گرداندند، در نهایت در حومۀ عسقلان دفن کردند.<ref>خامه‌یار «رأس‌الحسین»، ص۱۸۸؛ گروه نویسندگان، تاریخ امام حسین، ۱۳۷۸-۱۳۹۰ش، ج۵، ص۵۲۶.</ref> برخی معتقدند، [[یزید بن معاویه|یزید]] عمداً دستور داد تا سر امام حسین(ع) را در این منطقه دفن کنند؛ زیرا شیعیانِ کمی در آنجا بودند.<ref>گروه نویسندگان، تاریخ امام حسین، ۱۳۷۸-۱۳۹۰ش، ج۵، ص۵۱۸.</ref> طبق روایتی متفاوت، خودِ اهالی عسقلان از یزید خواستند که سر نزد آنان دفن شود و سپس بر فراز آن بارگاهی ساختند.<ref>گروه نویسندگان، تاریخ و مقتل جامع امام حسین(ع)، ۱۳۹۵ش، ج۲، ص۵۸۴.</ref>

طبق نقلی، در دوران حکومت مستنصر [[فاطمیان|فاطمی]] ([[سال ۴۲۰ هجری قمری|۴۲۰]]-[[سال ۴۸۷ هجری قمری|۴۸۷ق]])، شخصی خواب دید که سر امام حسین(ع) در عسقلان است<ref>گروه نویسندگان،  تاریخ امام حسین، ۱۳۷۸-۱۳۹۰ش، ج۵، ص۵۱۶.</ref> و بدرالجمالی (وزیر مسیحی المستنصر، متوفی [[سال ۴۸۷ هجری قمری|۴۸۷ق]])<ref>خامه‌یار، «رأس‌الحسین»، ص۱۸۸.</ref> یا فرزندش افضل شاهنشاه ([[سال ۴۵۹ هجری قمری|۴۵۹]]-[[سال ۵۱۵ هجری قمری|۵۱۵ق]])<ref>جمع نویسندگان، اهل بیت در مصر، ۱۴۲۷ق، ص۷۷.</ref> دستور دادند تا در آن مکان قبه‌ای ساخته شود. طبق کتیبۀ منبری که در این مسجد بوده و بعدها به [[مسجد جامع]] شهر الخلیل فلسطین منتقل شده است، تاریخ ساخت زیارتگاه رأس‌الحسین به [[سال ۴۸۴ هجری قمری|۴۸۴ق]] برمی‌گردد. به علاوه، پنج کتیبه سنگی نیز در مسجد الخلیل وجود دارند که بر این تاریخ گواهی می‌دهند.<ref>Petersen, Bones of Contention: Muslim Shrines in Palestine, p109.</ref>

پژوهشگران تردیدی در این ندارند که سری که در عسقلان بوده به [[قاهره]] منتقل شده است.<ref>گروه نویسندگان،  تاریخ امام حسین، ۱۳۷۸-۱۳۹۰ش، ج۵، ص۵۵۳.</ref> در سال [[سال ۵۴۵ هجری قمری|۵۴۵ق]] (در خلالِ [[جنگهای صلیبی]]) عسقلان به تصرف مسیحیان درآمد.<ref>ابن تغری‌ بردی، نجوم الزاهره، ۱۳۹۲ق، ج۵، ص۲۹۹.</ref> در سال [[سال ۵۴۸ هجری قمری|۵۴۸ق]] طلائع بن رُزّیک، حاکم جدید [[مصر]]، با پول هنگفتی موافقت حاکمان صلیبی را جلب کرد<ref>گروه نویسندگان،  تاریخ امام حسین، ۱۳۷۸-۱۳۹۰ش، ج۵، ص۵۲۶.</ref> و سرِ منسوب به امام حسین(ع) از عسقلان به قاهره برد.<ref>گروه نویسندگان،  تاریخ امام حسین، ۱۳۷۸-۱۳۹۰ش، ص۵۱۶.</ref> پس از این تاریخ، شهر عسقلان چندین بار میان مسلمانان و مسیحیان دست به دست شد تا سرانجام در [[سال ۶۴۵ هجری قمری|۶۴۵ق]] به دست مسلمانان افتاد.<ref>ابوالفداء، تاریخ أبی‌الفداء، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۸۲.</ref> بنا به نقلِ بازدیدکنندگان مسلمان، گرچه صلیبیان شهر عسقلان و استحکاماتش را ویران کردند، ساختمان رأس‌الحسین همچنان دست‌نخورده باقی ماند.<ref>Petersen, Bones of Contention: Muslim Shrines in Palestine, p109.</ref> منابع تاریخی نشان می‌دهد که در تمام قرن‌های بعدی، این بنا مورد احترام مسلمانان آن منطقه بوده است.<ref>Petersen, Bones of Contention: Muslim Shrines in Palestine, p110.</ref>[[پرونده:Historical map and modern map.jpg|بندانگشتی|سمت راست: نقشۀ منطقۀ عسقلان و مقام رأس‌الحسین در ۱۸۷۰م. سمت چپ: جانمایی مقام رأس‌الحسین در بیمارستان برزیلی عسقلان در قرن بیست و یکم.]]

به گفتۀ مورخان، در اواخر قرن نوزدهم، بومیان عسقلان ساختمان رأس‌الحسین را بازسازی کردند؛ اما در ۱۹۵۰م، ارتش [[فلسطین اشغالی|اسرائیل]] این زیارتگاه را به دستور موشه دایان (۱۹۱۵-۱۹۸۱م) تخریب کرد.<ref>Petersen, Bones of Contention: Muslim Shrines in Palestine, p110؛ Rapoport, «[https://www.haaretz.com/2007-07-05/ty-article/history-erased/0000017f-ea01-d639-af7f-ebd71ec60000 History Erased]»,  Haaretz.</ref> طبق گزارش روزنامۀ لس‌آنجلس تایمز، در دهه ۱۹۹۰م شیعیان هندوستان پس از جانمایی سنگِ بنای رأس‌الحسین در محوطۀ بیمارستانی در عسقلان، در آن مکان زیارتگاه کوچکی ساختند.<ref>SobelmaN, «[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2008-may-21-fg-mosque21-story.html Sacred surprise behind Israeli hospital]», los angeles time.</ref> گفته شده است که این اتفاق به خواست [[داعی محمد برهان‌الدین]] (۱۹۱۵–۲۰۱۴م) پیشوای پنجاه‌ و دوم فرقهٔ [[اسماعیلیه]] انجام شده.<ref>«[https://nournews.ir/Fa/News/74717/مقام-%C2«Ø±Ø£Ø³-الحسین%C2»-در-سرزمین‌های-اشغالی مقام رأس‌الحسین در سرزمینهای اشغالی]»، سایت نورنیوز.</ref> بر مبنای گزارش‌ها، این مکان هر ساله زائران فراوانی از [[هند]] و [[پاکستان]] دارد.<ref>SobelmaN, «Sacred surprise behind Israeli hospital», los angeles time؛ Rapoport, «[https://www.haaretz.com/2007-07-05/ty-article/history-erased/0000017f-ea01-d639-af7f-ebd71ec60000 History Erased]»,  Haaretz.</ref>