پرش به محتوا

فی سبیل الله: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۵۵ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۳ نوامبر ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
[[File:و لاتحسبن الذین.jpg|thumb|[[آیه ۱۶۹ سوره آل‌عمران]]: «وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلُوا فی سَبیلِ اللهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ»، بخط احمد الهراوی، خط محقق، ۱۴۳۸ق.<ref>«[https://shiaarts.ir/ کانون هنر شیعی]»</ref>]]
[[File:و لاتحسبن الذین.jpg|thumb|[[آیه ۱۶۹ سوره آل‌عمران]]: «وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلُوا فی سَبیلِ اللهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ»، بخط احمد الهراوی، خط محقق، ۱۴۳۸ق.<ref>«[https://shiaarts.ir/ کانون هنر شیعی]»</ref>]]
'''فی سبیل الله''' اصطلاحی قرآنی و به معنای «در راه خدا» است که از نظر مفسران قرآن بیشتر برای [[جهاد]] به کار رفته است اما اختصاصی به آن ندارد.
'''فی سبیل الله''' اصطلاحی قرآنی و به معنای «در راه خدا» است که از نظر مفسران قرآن بیشتر برای [[جهاد]] به کار رفته است. فقیهان نیز فی سبیل الله را یکی از [[مصارف زکات|مصارف هشت‌گانه زکات]] می‌دانند که در [[آیه زکات]] به آنها اشاره شده است.
 
مفسران قرآن، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، [[شیعه|شیعیان]]، [[جهاد]] و … را از مصادیق این عبارت می‌دانند. همچنین در برخی روایات امام علی(ع) و فرزندانش مصداق «فی سبیل الله» معرفی شده‌اند. در قرآن نیز برای کشته‌شدگان در راه خدا از تعبیر «قَتْل فی سبیل‌الله» یاد شده است.


از نظر مفسران، عبارت «سبیل الله»، معانی متعددی چون راه رضای خدا، راه رسیدن به خدا و راه رسیدن به سعادت را به همراه دارد.
از نظر مفسران، عبارت «سبیل الله»، معانی متعددی چون راه رضای خدا، راه رسیدن به خدا و راه رسیدن به سعادت را به همراه دارد.


مفسران قرآن، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، [[شیعه|شیعیان]]، [[جهاد]] و … را از مصادیق این عبارت دانسته‌اند و در کتاب‌های روایی شیعه، نیز روایاتی یافت می‌شود که امام علی(ع) و فرزندان او را مصداق «فی سبیل الله» دانسته و کشته شدن در راه ولایت آن حضرت را، کشته شدن در راه خدا معرفی می‌نماید.
==معانی سبیل الله==
 
در تفاسیر عرفانی نیز مواردی چون طریق فنا و کشتن شدن در [[جهاد نفس|جهاد اکبر]] از جمله مصادیق «فی سبیل الله» دانسته‌ شده و قرآن نیز برای کشته شدگان در راه خدا از تعبیر «قَتْل فی سبیل‌الله» یاد می‌کند.
 
==تبیین مفهوم سبیل و سبیل الله==
برای واژه «سبیل الله» از سوی مفسران، دست کم، هشت معنا در نظر گرفته شده است:
برای واژه «سبیل الله» از سوی مفسران، دست کم، هشت معنا در نظر گرفته شده است:
# هر چیزی که رضای خدا در آن باشد.<ref>مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۷، ص۸۰.</ref>
# هر چیزی که رضای خدا در آن باشد.<ref>مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۷، ص۸۰.</ref>
خط ۱۹: خط ۱۷:
# مسیری که به لقاء الهی بیانجامد.<ref>مصطفوی، التحقیق، ۱۳۶۰ش، ج۵، ص۴۵.</ref>
# مسیری که به لقاء الهی بیانجامد.<ref>مصطفوی، التحقیق، ۱۳۶۰ش، ج۵، ص۴۵.</ref>


سبیل، در [[قرآن]] اعم از راه هدایت و راه ضلالت بوده است.<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۲۲۳و۲۲۴.</ref> به گفته [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی]] تفاوت واژه [[صراط]] با سبیل در این است که سبیل به معنای راه‌های فرعی و متصل به صراط بوده و صراط به معنای شاهراهی است که انسان را به مقصد می‌رساند.<ref>جوادی آملی، ادب فنای مقربان، ۱۳۸۳ش، ج۳، ص۹۵.</ref>
به گفته [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی]] تفاوت واژه [[صراط]] با سبیل در این است که سبیل به معنای راه‌های فرعی و متصل به صراط بوده اما صراط به معنای شاهراهی است که انسان را به مقصد می‌رساند.<ref>جوادی آملی، ادب فنای مقربان، ۱۳۸۳ش، ج۳، ص۹۵.</ref>


== مصادیق فی سبیل الله ==
== مصادیق فی سبیل الله ==
{{جعبه نقل قول| عنوان = [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] در پاسخ به پرسش درباره [[آیه ۱۵۷ سوره آل‌عمران]]:| نقل‌قول = «سبیل الله»، [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] و ذریه اوست. هر کس بر ولایت او کشته شود، کشته در راه خداست و هر کس بر ولایت او بمیرد، در راه خدا مرده است.»<ref>عروسی حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۴۰۵.</ref>| منبع =|تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ پس‌زمینه =#d3f2f2| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول| عنوان = [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] در پاسخ به پرسش درباره [[آیه ۱۵۷ سوره آل‌عمران]]:| نقل‌قول = «سبیل الله»، [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] و ذریه اوست. هر کس بر ولایت او کشته شود، کشته در راه خداست و هر کس بر ولایت او بمیرد، در راه خدا مرده است.»<ref>عروسی حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۴۰۵.</ref>| منبع =|تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ پس‌زمینه =#d3f2f2| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}


مفسران قرآن به فراخور زاویه نگاهی که به عبارت «فی سبیل الله» داشته‌اند، برای آن مصادیق متعددی را بر شمرده‌اند که در اینجا به برخی از آن اشاره می‌شود:
مفسران قرآن برای «فی سبیل الله» مصادیقی بر شمرده‌اند:
{{ستون|۳}}
{{ستون|۳}}
# [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول اکرم(ص)]]<ref>ابن‌ابی حاتم، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۶۰۵، ح۳۲۴۰ و ج۳، ص۷۱۷، ح۳۸۸۴.</ref>
# [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول اکرم(ص)]]<ref>ابن‌ابی حاتم، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۶۰۵، ح۳۲۴۰ و ج۳، ص۷۱۷، ح۳۸۸۴.</ref>
خط ۶۸: خط ۶۶:
# کشته جهاد اکبر<ref>فیض کاشانی، التفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۹۹.</ref>
# کشته جهاد اکبر<ref>فیض کاشانی، التفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۹۹.</ref>


===فی سبیل الله، یکی از مصارف زکات===
== فی سبیل الله، یکی از مصارف زکات ==
در [[آیه زکات]]، مصارفی برای زکات آمده است که مورد هفتم آن مربوط به «فی سبیل الله» است. هرچند عده‌ای فی سبیل الله را منحصر در [[جهاد]] کرده‌اند؛<ref>طوسی، النهایه، ۱۴۰۴ق، ص۱۸۴؛ قرطبی، الجامع، ۱۳۶۴ش، ج۸، ص۱۸۵.</ref> اما بیشتر علما آن را شامل تمام مصالح [[مسلمان|مسلمانان]] مانند ساخت [[مسجد]]، راه و پل می‌دانند.<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۳۷؛ فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶، ص۸۷؛ نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۱۵، ص۳۶۸.</ref>
در [[آیه زکات]]، فی سبیل الله از مصارف زکات معرفی شده است. البته عده‌ای از فقیهان فی سبیل الله را منحصر در [[جهاد]] کرده‌اند؛<ref>طوسی، النهایه، ۱۴۰۴ق، ص۱۸۴؛ قرطبی، الجامع، ۱۳۶۴ش، ج۸، ص۱۸۵.</ref> اما بیشتر آنان آن را شامل تمام مصالح [[مسلمان|مسلمانان]] مانند ساخت [[مسجد]]، راه و پل می‌دانند.<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۳۷؛ فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶، ص۸۷؛ نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۱۵، ص۳۶۸.</ref>
[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، مفسر [[شیعه]]، در خصوص وجه مقید ساختن جهاد به قید «فی سبیل اللَّه» معتقد است که این قید آمده تا کسی گمان نکند که این وظیفه خطیر دینی، برای تسلط گروهی بر گروهی دیگر و تسخیر زمین‌های ایشان تشریع شده است. بلکه آمده تا سلطه خداوند به واسطه دین الهی که مایه صلاح دنیا و آخرت است را بفهماند.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۸۴.</ref>
[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، مفسر [[شیعه]]، در خصوص وجه مقید شدن جهاد به «فی سبیل اللَّه» معتقد است که این قید آمده تا کسی گمان نکند که این وظیفه خطیر دینی، برای تسلط گروهی بر گروهی دیگر و تسخیر زمین‌های آنها تشریع شده است. بلکه آمده تا سلطه خداوند به واسطه دین الهی که مایه صلاح دنیا و آخرت است را بفهماند.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۸۴.</ref>


==شهید و مقتول فی سبیل الله==
==مقتول فی سبیل الله==
در قرآن از واژه شهادت با تعبیر «قَتْل فی سبیل‌الله» (کشته شدن در راه خدا) یاد شده است و منظور از شهید در قرآن کسی است که گواه براعمال انسان است.<ref> طباطبایی، المیزان، الناشر منشورات مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ج۴، ص۴۰۷؛ قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۷۶.</ref> {{یاد|أن المراد بالشهداء شهداء الأعمال فیما یطلق من لفظ الشهید فی القرآن دون المستشهدین فی معرکة القتال... المیزان، ج۴، ص۴۰۷}}
در قرآن از واژه شهادت با تعبیر «قَتْل فی سبیل‌الله» (کشته شدن در راه خدا) یاد شده است و منظور از شهید در قرآن کسی است که گواه براعمال انسان است.<ref> طباطبایی، المیزان، الناشر منشورات مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ج۴، ص۴۰۷؛ قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۷۶.</ref> {{یاد|أن المراد بالشهداء شهداء الأعمال فیما یطلق من لفظ الشهید فی القرآن دون المستشهدین فی معرکة القتال... المیزان، ج۴، ص۴۰۷}}