حارثة بن نعمان: تفاوت میان نسخه‌ها

حارثة بن نعمان از اصحاب رسول خدا(ص) و امام علی(ع) بود.<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۸۱ق، ص۱۷.</ref> او همراه پیامبر(ص) در جنگ‌های بدر،<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴.</ref> اُحُد، [[غزوه حنین|حُنَین]] و سایر جنگ‌های شرکت کرد.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۰۷.</ref> به گفته [[شیخ طوسی]] در [[رجال الطوسی (کتاب)|کتاب رجال]]، حارثة بن نعمان دو بار [[جبرئیل]] را به شکل [[دحیه کلبی|دحیة بن خلیفه کلبی]] مشاهده و به او سلام کرد.<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۸۱ق، ص۱۷.</ref> همچنین پس از پیامبر(ص) در جنگ‌های دروان [[حکومت امام علی(ع)]] در کنار او حضور داشت.<ref>طوسی، رجال طوسی، ۱۳۸۱ق، ص۱۷.</ref>

حارثه را از صد نفر<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۲.</ref> یا هشتاد نفری می‌دانند که در جنگ حنین پس از شبیخون مشرکان و فرار عده‌ای از مسلمانان در یاری و دفاع از پیامبر استقامت نشان داد و فرار نکرد.<ref>ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۶۵۵.</ref>  

حارثه را نخستین کسی می‌دانند که در [[مدینه]]، خانه‌هایش را به پیامبر هدیه بخشید.<ref>عبدالغنی، بیوت الصحابه، ۱۴۲۰ق، ص۶۹.</ref> به گزارش ابن‌سعد، تاریخ‌نگار [[قرن سوم هجری قمری]]، حجره‌های حارثه نزدیک حجره‌های [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] بود.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۲.</ref> هر زمان که پیامبر(ص) ازدواج تازه‌ای داشت حارثه از حجره‌ای به حجرهٔ دورتری می‌رفت و بدین ترتیب تمام خانه‌های خود را به پیامبر(ص) بخشید تا با [[همسران پیامبر(ص)|همسرانش]] در آن زندگی کند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۲.</ref> از جمله آنها نخستین منزلِ [[ماریه دختر شمعون|ماریه]]،<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۷۱.</ref> و نیز خانه‌ای است که پیامبر [[صفیه دختر حیی بن اخطب|صفیه]] را در آن منزل داد و [[عایشه]] و زنان [[انصار]] به دیدن او به آن خانه می‌رفتند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۰۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۴۴.</ref> پیامبر(ص) در حق او به‌خاطر بخشش خانه‌های خود به پیامبر(ص) و [[مهاجرین]] دعا کرده است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۳.</ref>

ابن‌سعد در الطبقات الکبری از از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] نقل کرده که امام علی(ع) پس از [[ازدواج علی(ع) و فاطمه(س)|ازدواج با فاطمه(س)]]، خانه‌ای را که کمی از خانهٔ پیامبر دور بود، آماده کرد. پیامبر(ص) به آن‌ها گفت می‌خواهد دخترش نزدیک خانه خودش ساکن شود. فاطمه(س) از پیامبر(ص) خواست با حارثة بن نعمان صحبت کند تا در خانه او ساکن شوند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۲.</ref> پیامبر(ص) فرمودند از گفتن این مطلب به او خجالت می‌کشد؛ زیرا حارثه برخی خانه‌هایش را به او بخشیده و به‌خاطر ما از این حجره به آن حجره منتقل شده است.<ref> ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۲۴۶.</ref> حارثه از این موضوع اطلاع یافت و نزد پیامبر آمد، خانه‌اش را به پیامبر(ص) هدیه داد و گفت که پذیرفتن مال او توسط پیامبر(ص)، محبوب‌تر از نپذیرفتن ایشان است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۲–۱۳۳.</ref> براساس نقل برخی منابع شیعه، علی(ع) و فاطمه(س) پس از ازدواج، به خانه‌ای که حارثه به پیامبر(ص) [[هدیه]] داده بود، رفتند.<ref>طبرسی، إعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۶۱.</ref>

حارثة فرزند نعمان بن نفع یا ابن‌نقع<ref>ابن‌حبان، الثقات، ۱۳۹۳ق، ج۳، ص۷۹.</ref> انصاری خزرجی<ref>ذهبی، سیر أعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۷۸.</ref> و مادرش جعدة بنت عبید بن ثعلبة بود.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۰۷.</ref> کنیه‌اش اباعبدالله<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۳۷۱.</ref> و از طایفه بنی‌نجار و در [[مدینه]]<ref>ابی‌نعیم، معرفة الاصحاب، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۵۸.</ref> ساکن بود.<ref>ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۶۵۵.</ref> در برخی منابع، از او با عنوان حارثة بن نعمان انصاری بدری نیز یاد شده است.<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۲۷؛ ابی‌نعیم، معرفة الاصحاب، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۵۸.</ref> گفته شده نسل حارثة بن نعمان ادامه داشته<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۳۷۲.</ref> و محمد بن عبدالرحمن بن عبدالله بن حارثه، معروف به ابوالرجال از انوادگان اوست.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۴۰۲.</ref> در کتاب الاستیعاب آمده است که حارثه به خاطر کمک و احترام به مادرش به نیکی معروف بود.<ref>ابن‌عبدالبر، الإستیعاب، ۱۴۱۲ق ج۱ ص۳۰۷.</ref>   

ابن‌حبان، رجال‌نویس اهل‌سنت، براساس روایتی گفته است که او در جنگ بدر به شهادت رسیده است؛<ref> ابن‌حبان، الثقات، ۱۳۹۳ق، ج۳، ص۷۹.</ref> اما برخی این گفته او را به دلیل حضور حارثه در جنگ‌های دیگر در کنار [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] رد کرده‌اند.<ref>ابن‌بلبان الفارسی، الإحسان، ۱۴۰۸ق، ج۱۰، ص۵۱۰.</ref> به گزارش ابن‌سعد در الطبقات الکبری، تاریخ‌نگاران به بیان اینکه حارثة بن نعمان در عصر خلافت [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] درگذشت، اکتفا کرده‌اند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۳۲.</ref> البته ذهبی، درگذشت او را سال ۵۰ق دانسته است.<ref>ذهبی، تاریخ الإسلام، ۲۰۰۳م، ج۲، ص۳۹۶.</ref>