فی سبیل الله: تفاوت میان نسخه‌ها

'''فی سبیل الله''' اصطلاحی قرآنی و به معنای «در راه خدا» است که از نظر [[مفسر|مفسران قرآن کریم]] بیشتر برای مسئله [[جهاد]] به کار رفته است اما اختصاصی به آن ندارد.

در تفاسیر عرفانی نیز مواردی چون طریق فنا و کشتن شدن در [[جهاد اکبر]] از جمله مصادیق «فی سبیل الله» دانسته‌ شده و قرآن کریم نیز واژه [[شهادت]] را برای کشته شدگان در راه خدا استفاده نکرده و از ایشان با تعبیر «قَتْل فی سبیل‌الله» یاد می‌کند.

==تبیین مفهوم سبیل و سبیل الله==

برای واژه «سبیل الله» از سوی مفسران، دست کم، هشت معنا در نظر گرفته شده است:

# هر چیزی که رضای خدا در آن باشد.<ref>مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۷، ص۸۰.</ref>

# هر چیزی که انسان را به خداوند برساند.<ref>فیض کاشانی، التفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۴۷۱.</ref>

# راهی که انسان را به [[سعادت]] می‌رساند.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۱۲۲.</ref>

# مسیری که به لقاء الهی بیانجامد.<ref>مصطفوی، التحقیق، ۱۳۶۰ش، ج۵، ص۴۵.</ref>

== مصادیق فی سبیل الله ==

راوی می گوید: از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] درباره [[آیه ۱۵۷ سوره آل‌عمران]] پرسیدم، ایشان فرمودند: «سبیل الله»، [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] و ذریه اوست. هر کس بر ولایت او کشته شود، کشته در راه خداست و هر کس بر ولایت او بمیرد، در راه خدا مرده است.»<ref>عروسی حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۴۰۵.</ref>|تاریخ بایگانی | | منبع =|تراز = چپ| عرض = 500px | اندازه خط = 13px|رنگ پس‌زمینه =##f6f5fd| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}

هرچند عده‌ای فی سبیل الله را منحصر در [[جهاد]] کرده‌اند؛<ref>طوسی، النهایه، ۱۴۰۴ق، ص۱۸۴؛ قرطبی، الجامع، ۱۳۶۴ش، ج۸، ص۱۸۵.</ref> اما بیشتر علما آن را شامل تمام مصالح [[مسلمانان]] مانند ساخت [[مسجد]]، راه و پل می‌دانند.<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۲۳۷؛ فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۶، ص۸۷؛ نجفی، جواهر الکلام، بیروت، ج۱۵، ص۳۶۸.</ref>

{{ستون|۳}}

# [[امام علی(ع)]]<ref>قمی، تفسیر القمی، ١٣٦٧ش، ج۱، ص۳۸۸ و ۳۹۰.</ref>

# [[شیعیان]]<ref>شیخ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۱۷۶.</ref>

# [[صراط مستقیم]]<ref>قاسمی، محاسن التأويل، ١٤١٨ق، ج۸، ص۲۵۳.</ref>

# [[زکات]]<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق‏، ج‏۴، ص۳۳۰؛ طبری، ج۱۰، ص۸۳–۸۶.</ref>

# [[مکه]]<ref>رازی، روض الجنان و روح الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۹۹.</ref>

# طریق الجنه (راه بهشت)<ref>شیخ صدوق‏، الخصال‏، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۲۷۸، ح۲۲.</ref>

# [[هجرت]]<ref>بغدادی، لباب التأويل فى معانى التنزيل، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۵۳؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق. ج۶، ص۳۹۰ و ج۲۳، ص۲۱۶.</ref>

# [[رضای خدا]]<ref>خسروانی، تفسیر خسروی، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۳۶۳.</ref>

# [[انفاق]]<ref>نووی جاوی، مراح لبيد لكشف معنى القرآن المجيد، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۵۲۹.</ref>

# [[عبادت]]<ref>نیشابوری، ایجاز البیان عن معانی القرآن، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۷۲.</ref>

# [[وفای به عهد]]<ref>کاشانی، منهج الصادیقین، ١٣٣٦ش، ج۵، ص۲۲۰.</ref>

# [[توحید]]<ref>حقی بروسوی، تفسیر روح البیان، بی تا، ج۲، ص۷۰.</ref>

# [[سعادت]]<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۰، ص۲۹۴.</ref>

# [[سجود]]<ref>طبرسی، جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۱۸۶.</ref>

# [[عدل]]<ref>زحیلی، تفسير الوسیط، ١٤٢٢ق، ج۵، ص۱۵۳ و ۱۵۴ و ۴۵۷.</ref>

# نجات مستضعفین<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق‏، ج۱، ص۵۳۴.</ref>

# هرگونه کار خیر<ref>نیشابوری، غرائب القرآن، ج۳، ص۴۹۱.</ref>

# [[کلمه الله]]<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۳۵.</ref>

# [[اسلام]]<ref>شوکانی، فتح القدیر، ١٤١٤ق، ج۱، ص۴۲۰ و ۴۲۲.</ref>

# [[اخلاص]]<ref>سورآبادی، تفسیر سورآبادی، ۱۳۸۰ش، ج۴، ص۲۶۰۷.</ref>

# [[ایمان]]<ref>خطیب، التفسير القرآني للقرآن، بی تا، ج۶، ص۱۱۲۴.</ref>

{{پایان}}

در تفاسیر عرفانی، برای «فی سبیل الله» به این مصادیق نیز اشاره شده است:

در قرآن از واژه شهادت با تعبیر «قَتْل فی سبیل‌الله» (کشته شدن در راه خدا) یاد شده است و منظور از شهید در قرآن کسی است که گواه براعمال انسان است.<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۷۶.</ref>

# خدا و ملائکه شهادت می‌دهند که او اهل بهشت است.

# او نمرده و گوئی حاضر است.

# ملائکه رحمت او را می‌بینند.

# در امر خدا قیام به شهادت حق کرده است.

== پانویس ==

== منابع ==

{{منابع}}

* آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، بتحقیق علی عبدالباری عطیة، ۱۴۱۵ق.

* بحرانی، هاشم‏، البرهان فی تفسیر القرآن‏، تحقیق، قسم الدراسات الاسلامیة موسسة البعثة، تهران‏، بنیاد بعثت‏، چ۱، ۱۴۱۶ق‏.

* جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، قم، مرکز نشر اسراء، ۱۳۸۳ش.

* خسروانی، میرزا علی رضا، تفسیر خسروی، تهران، انتشارات اسلامیه، ۱۳۹۰ق.

* زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت‏، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۷ق.

* شیخ علوان، نعمت‌الله بن محمود، الفواتح الالهیه و المفاتح الغیبیه، قاهره، دار رکابی للنشر، ۱۹۹۹م.

* طبرسی، فضل بن حسن، جوامع الجامع، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، بی جا، ۱۳۷۷ش.

* طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۰ق.

* عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، بتحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، قم، انتشارات اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق.

* فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.

* فیض کاشانی، محسن، التفسیر الصافی، تهران، انتشارات الصدر، ۱۴۱۵ق.

* قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، ۱۳۶۴ش.

* گنابادی، سلطان محمد، تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۸ق.

* مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش.

* مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، دارالکتاب الاسلامیه، تهران، ۱۴۲۴ق.

* موسوی سبزواری، سید عبدالاعلی، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، مؤسسه اهل بیت(ع)، بیروت، ۱۴۰۹ق.

* نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، بی‌تا.

* نیشابوری، محمدبن ابوالحسن، ایجاز البیان عن معانی القرآن، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۴۱۵ق.

{{پایان}}