پرش به محتوا

امام حسن مجتبی علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۱۱: خط ۲۱۱:


=== جایگاه اجتماعی===
=== جایگاه اجتماعی===
از اخبار تاریخی برمی‌آید که امام حسن(ع) دارای جایگاه اجتماعی خاص بوده است. بنابر گزارش ابن‌سعد (درگذشته ۲۳۰ق) وقتی مردم در مراسم حج، حسن بن علی را می‌دیدند، برای [[تبرک]] جستن به سوی او هجوم می‌بردند تا جایی که [[امام حسین علیه‌السلام|حسین بن علی(ع)]] به کمک چند نفر دیگر، جمعیت را از او دور می‌کردند.<ref>ابن‌سعد، طبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ۴۰۶.</ref> همچنین نقل شده که [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]] با وجود آنکه از بزرگان [[صحابه|اصحاب]] بود<ref>ابن‌عبد البر، الاستیعاب فى معرفة الاصحاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۹۳۵.</ref> و از نظر سن نیز بزرگتر از امام حسن(ع) بود، هنگام سوار شدن  
از اخبار تاریخی برمی‌آید که امام حسن(ع) دارای جایگاه اجتماعی خاص بوده است. بنابر گزارش ابن‌سعد (درگذشته ۲۳۰ق) وقتی مردم در مراسم حج، حسن بن علی را می‌دیدند، برای [[تبرک]] جستن به سوی او هجوم می‌بردند تا جایی که [[امام حسین علیه‌السلام|حسین بن علی(ع)]] به کمک چند نفر دیگر، جمعیت را از او دور می‌کردند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ۴۰۶.</ref> همچنین نقل شده که [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]] با وجود آنکه از بزرگان [[صحابه|اصحاب]] بود<ref>ابن‌عبد البر، الاستیعاب فى معرفة الاصحاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۹۳۵.</ref> و از نظر سن نیز بزرگتر از امام حسن(ع) بود، هنگام سوار شدن  
امام حسن(ع) بر اسب، رکاب را برای او می‌گرفت.<ref>عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۳۹.</ref>
امام حسن(ع) بر اسب، رکاب را برای او می‌گرفت.<ref>عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۳۹.</ref>


خط ۲۲۸: خط ۲۲۸:
در بسیاری از منابع [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] آمده است که امام حسن(ع) با خوراندن زهر به [[شهادت]] رسید.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۴، ج۲، ص۱۵؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۸۰-۸۱؛ مسعودی، مروج‏ الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۲۷؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۳۵ و ۳۵۲.</ref> طبق برخی گزارش‌ها، او را چند بار مسموم کرده بودند، اما از مرگ نجات یافته بود.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۵۵؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۸۱</ref>  
در بسیاری از منابع [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] آمده است که امام حسن(ع) با خوراندن زهر به [[شهادت]] رسید.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۴، ج۲، ص۱۵؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۸۰-۸۱؛ مسعودی، مروج‏ الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۲۷؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۳۵ و ۳۵۲.</ref> طبق برخی گزارش‌ها، او را چند بار مسموم کرده بودند، اما از مرگ نجات یافته بود.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۵۵؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۸۱</ref>  
در مورد مسمومیت آخر که به شهادت وی انجامید، [[شیخ مفید]] گفته است [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] وقتی تصمیم گرفت برای ولایتعهدی پسرش [[یزید بن معاویه|یزید]] بیعت بگیرد، صد هزار درهم برای [[جعده دختر اشعث|جعده دختر اشعث بن قیس]] (همسر امام حسن(ع)) فرستاد و به او وعده داد که در قبال مسموم کردن شوهرش، او را به ازدواج یزید درخواهد آورد.<ref>المفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۵</ref> نام جعده به عنوان قاتل حسن بن علی(ع) در منابع اهل‌سنت نیز آمده است.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۵۵؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، دارالفکر، ج۸، ص۴۳؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیه، ج۶، ص۵.</ref> [[ویلفرد مادلونگ|مادلونگ]] معتقد است مسئله جانشینی معاویه و تلاش او برای ولایتعهدی یزید، روایات مسموم شدن امام حسن به تحریک معاویه و به دست جعده را تأیید می‌کند.<ref>مادلونگ، جانشینی حضرت محمد، ۱۳۷۷ش، ص۴۵۳. (منبع اصلی: Madelung, The Succession T0 Muhamad, p.331)</ref>
در مورد مسمومیت آخر که به شهادت وی انجامید، [[شیخ مفید]] گفته است [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] وقتی تصمیم گرفت برای ولایتعهدی پسرش [[یزید بن معاویه|یزید]] بیعت بگیرد، صد هزار درهم برای [[جعده دختر اشعث|جعده دختر اشعث بن قیس]] (همسر امام حسن(ع)) فرستاد و به او وعده داد که در قبال مسموم کردن شوهرش، او را به ازدواج یزید درخواهد آورد.<ref>المفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۵</ref> نام جعده به عنوان قاتل حسن بن علی(ع) در منابع اهل‌سنت نیز آمده است.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۵۵؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، دارالفکر، ج۸، ص۴۳؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیه، ج۶، ص۵.</ref> [[ویلفرد مادلونگ|مادلونگ]] معتقد است مسئله جانشینی معاویه و تلاش او برای ولایتعهدی یزید، روایات مسموم شدن امام حسن به تحریک معاویه و به دست جعده را تأیید می‌کند.<ref>مادلونگ، جانشینی حضرت محمد، ۱۳۷۷ش، ص۴۵۳. (منبع اصلی: Madelung, The Succession T0 Muhamad, p.331)</ref>
گزارش‌های دیگری، [[هند دختر سهیل بن عمرو|هند]] یکی از همسران امام حسن(ع)<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۵۹.</ref> یا یکی از خادمان او<ref>ابن‌سعد، طبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۳۵.</ref> را عامل مسموم کردن او دانسته‌اند. گفته‌اند حسن بن علی(ع) سه<ref> مسعودی، مروج‏ الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۲۷.</ref> یا ۴۰ روز<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۴۱؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۵؛ ابن‌شهر‌آشوب‏، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۹.</ref> یا دو ماه<ref>ابن‌خلکان، وفیات الاعیان ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۶۶.</ref> پس از مسموم شدن به شهادت رسید.
گزارش‌های دیگری، [[هند دختر سهیل بن عمرو|هند]] یکی از همسران امام حسن(ع)<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۵۹.</ref> یا یکی از خادمان او<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۳۵.</ref> را عامل مسموم کردن او دانسته‌اند. گفته‌اند حسن بن علی(ع) سه<ref> مسعودی، مروج‏ الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۲۷.</ref> یا ۴۰ روز<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۴۱؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۵؛ ابن‌شهر‌آشوب‏، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۹.</ref> یا دو ماه<ref>ابن‌خلکان، وفیات الاعیان ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۶۶.</ref> پس از مسموم شدن به شهادت رسید.


نقل شده است پس از شهادت امام مجتبی(ع)، شهر [[مدینه]] یکپارچه شیون و گریه شد.<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۴۲؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۹۱.</ref> نیز گفته‌اند هنگام خاکسپاری، [[بقیع|قبرستان بقیع]] پر از جمعیت شد و تا هفت روز بازارها تعطیل بود.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۵۱-۳۵۲.</ref> از برخی منابع اهل‌سنت نقل شده است که نخستین خواری برای عرب، درگذشت حسن بن علی(ع) بود.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۵۳؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۹۵؛ نیز مراجعه کنید به طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق. ج۵، ص۲۷۹.</ref>
نقل شده است پس از شهادت امام مجتبی(ع)، شهر [[مدینه]] یکپارچه شیون و گریه شد.<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۴۲؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۹۱.</ref> نیز گفته‌اند هنگام خاکسپاری، [[بقیع|قبرستان بقیع]] پر از جمعیت شد و تا هفت روز بازارها تعطیل بود.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۵۱-۳۵۲.</ref> از برخی منابع اهل‌سنت نقل شده است که نخستین خواری برای عرب، درگذشت حسن بن علی(ع) بود.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۵۳؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۹۵؛ نیز مراجعه کنید به طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق. ج۵، ص۲۷۹.</ref>
خط ۲۶۵: خط ۲۶۵:
==فضائل و ویژگی‌ها==
==فضائل و ویژگی‌ها==
به گفته [[احمد بن ابی‌یعقوب|یعقوبی]] (درگذشته ۲۹۲ق)، حسن بن علی(ع) از نظر ظاهری و رفتاری، شبیه‌ترین فرد به رسول خدا(ص) بود.<ref> یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۲۶.</ref>
به گفته [[احمد بن ابی‌یعقوب|یعقوبی]] (درگذشته ۲۹۲ق)، حسن بن علی(ع) از نظر ظاهری و رفتاری، شبیه‌ترین فرد به رسول خدا(ص) بود.<ref> یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۲۶.</ref>
او قامتی متوسط و محاسنی انبوه داشت<ref>ابن‌شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۸</ref> و به رنگ سیاه خضاب می‌کرد.<ref>ابن‌سعد، طبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۱۴.</ref> فضایل فردی و اجتماعی او در منابع اسلامی گزارش شده است:
او قامتی متوسط و محاسنی انبوه داشت<ref>ابن‌شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۸</ref> و به رنگ سیاه خضاب می‌کرد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۳۱۴.</ref> فضایل فردی و اجتماعی او در منابع اسلامی گزارش شده است:
===فضایل فردی===
===فضایل فردی===
در زمینه خصوصیت‌های فردی حسن بن علی روایت‌هایی در منابع آمده است:
در زمینه خصوصیت‌های فردی حسن بن علی روایت‌هایی در منابع آمده است:
خط ۲۸۹: خط ۲۸۹:


::'''بردباری او را ستوده‌اند'''
::'''بردباری او را ستوده‌اند'''
در منابع اسلامی گزارش‌هایی درباره بردباری او آمده و او را «[[حلم|حَلیم]]» خوانده‌اند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۶؛ ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۹۰.</ref> در برخی منابع اهل‌سنت آمده است [[مروان بن حکم]] که با او دشمنی می‌ورزید و مانع از دفن او کنار پیامبر شد، در تشییع جنازه‌اش شرکت کرد و زیر تابوت را گرفت. وقتی به او اعتراض شد که تو حسن بن علی را در زمان حیاتش می‌آزردی، گفت من کسی را می‌آزردم که بردباری‌اش همسنگ کوه‌ها بود.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۶۷؛ ابن‌سعد، طبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ۳۵۴.</ref>  
در منابع اسلامی گزارش‌هایی درباره بردباری او آمده و او را «[[حلم|حَلیم]]» خوانده‌اند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۶؛ ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۹۰.</ref> در برخی منابع اهل‌سنت آمده است [[مروان بن حکم]] که با او دشمنی می‌ورزید و مانع از دفن او کنار پیامبر شد، در تشییع جنازه‌اش شرکت کرد و زیر تابوت را گرفت. وقتی به او اعتراض شد که تو حسن بن علی را در زمان حیاتش می‌آزردی، گفت من کسی را می‌آزردم که بردباری‌اش همسنگ کوه‌ها بود.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۶۷؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ۳۵۴.</ref>  


نقل شده است که مردی شامی امام حسن(ع) را دید و به او ناسزا گفت. امام مجتبی(ع) پس از آنکه آن مرد ساکت شد، به او سلام کرد و با لبخند گفت: گویا در این شهر، غریب هستی. سپس به او گفت هر نیازی که داشته باشی ما برآورده می‌کنیم. آن مرد گریست و گفت خدا بهتر می‌داند رسالتش را کجا قرار دهد.<ref>ابن‌شهر‌آشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۹.</ref> در صلوات منسوب به [[خواجه نصیرالدین طوسی]] نیز که ویژگی‌های [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(ع)]] را برشمرده او را بهره‌مند از [[حلم]] امام حسن(ع) دانسته است.{{مدرک}}
نقل شده است که مردی شامی امام حسن(ع) را دید و به او ناسزا گفت. امام مجتبی(ع) پس از آنکه آن مرد ساکت شد، به او سلام کرد و با لبخند گفت: گویا در این شهر، غریب هستی. سپس به او گفت هر نیازی که داشته باشی ما برآورده می‌کنیم. آن مرد گریست و گفت خدا بهتر می‌داند رسالتش را کجا قرار دهد.<ref>ابن‌شهر‌آشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۹.</ref> در صلوات منسوب به [[خواجه نصیرالدین طوسی]] نیز که ویژگی‌های [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام مهدی(ع)]] را برشمرده او را بهره‌مند از [[حلم]] امام حسن(ع) دانسته است.{{مدرک}}