امام حسن مجتبی علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

در برخی منابع آمده است هنگام بیعت، شروطی مطرح شد؛ از جمله در [[الامامة و السیاسة (کتاب)|الامامة و السیاسة]] آمده است حسن بن علی به مردم گفت: آیا بیعت می‌کنید که فرمانم را اطاعت کنید و با هر کس جنگیدم بجنگید و با هر کس صلح کردم، صلح کنید؟ آنها با شنیدن این سخن به تردید افتادند و نزد [[امام حسین علیه‌السلام|حسین بن علی(ع)]] رفتند تا با او بیعت کنند، ولی او گفت: به خدا پناه می‌برم که تا حسن زنده است با شما بیعت کنم. آنان بازگشتند و با حسن بن علی بیعت کردند.<ref>ابن‌قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۴.</ref> طبری (درگذشته ۳۱۰ق) گفته است [[قیس بن سعد بن عباده|قیس بن سعد]] هنگام بیعت با او شرط کرد که بر اساس [[قرآن|کتاب خدا]] و [[سنت|سنت پیامبر]] عمل کند و با کسانی که خون مسلمانان را [[حلال]] می‌شمرند، بجنگد؛ ولی امام حسن(ع)، تنها کتاب خدا و سنت پیامبر را پذیرفت و هر شرط دیگری را برگرفته از همین دو شرط دانست.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۵۸.</ref> عده‌ای از این گونه گزارش‌ها چنین نتیجه گرفته‌اند که امام حسن(ع) فردی صلح‌طلب و جنگ‌گریز بوده و سیره و منش او با [[امام علی علیه‌السلام|پدر]] و [[امام حسین علیه‌السلام|برادرش]] تفاوت داشته است.<ref>http://www.iranicaonline.org/articles/hasan-b-ali</ref><ref>جعفری، تشیع در مسیر تاریخ، ۱۳۸۲ش، ص ۱۶۱.</ref>

وقتی [[بنی‌هاشم]]، تابوت امام مجتبی(ع) را به طرف قبر پیامبر(ص) بردند، مروان همراه عده‌ای از [[بنی‌امیه]]، سلاح به دست گرفتند و راه را بستند تا از دفن شدن او کنار قبر پیامبر(ص) جلوگیری کنند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۸. نیز مراجعه کنید به: بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۶۴-۶۵؛ دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۱؛ شیخ طوسی، امالی، ۱۴۱۴ق، ص۱۶۰-۱۶۱.</ref> [[ابوالفرج اصفهانی|ابوالفَرَج اصفهانی]] (درگذشته ۳۵۶ق) آورده است که عائشه سوار بر استری شد و مروان و بنی امیه را به یاری طلبید.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفه، ص۸۲</ref> در گزارش بلاذری آمده است وقتی عائشه دید نزاع رخ داده و نزدیک است به خونریزی بینجامد، گفت: خانه، خانه من است و اجازه نمی‌دهم کسی در آن دفن شود.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۶۱.</ref> ابن‌‌عباس به [[مروان بن حکم|مروان]] که مسلح و به منظور فتنه حاضر شده بود گفت ما قصد نداریم امام حسن(ع) را کنار پیامبر(ص) به خاک بسپاریم فقط قصد تجدید عهد و وداع داریم ولی اگر امام وصیت کرده بود که او را کنار پیامبر دفن کنیم این کار را می کردیم و کسی نمی توانست مانع ما شود. ابن‌عباس پس از آن نیز با کنایه اشاره ای به حضور [[عایشه]] در [[جنگ جمل]] کرد و غیر مستقیم او را نکوهش کرد. <ref>شیخ مفید، ارشاد،۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۸.</ref>

در [[ایران]] روز [[۲۸ صفر]] به عنوان رحلت پیامبر(ص) و شهادت امام مجتبی(ع) تعطیل رسمی است و مردم به [[سوگواری|عزاداری]] می‌پردازند، ولی در برخی از کشورها از جمله [[عراق]]، روز [[۷ صفر]] برای امام حسن(ع) عزاداری می‌شود.<ref>https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/09/18/213946/7-صفر-روز-ماتم-یا-شادی-شیعیان-فتاوای-مراجع</ref> در [[حوزه علمیه نجف]] از زمان‌های دور، ۷ صفر را روز شهادت می‌دانسته‌اند و در [[حوزه علمیه قم]] نیز از زمان [[عبدالکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]]، این روز برای اقامه عزا تعطیل بوده است.<ref>[http://www.markazfeqhi.com/doctrines/news/5124/ رئیسی، «شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام هفتم یا بیست وهشتم صفر؟!»]، مرکز تخصصی ائمه اطهار.</ref> <ref>[https://www.mehrnews.com/news/2432402/ بخشی سورکی، «هفتم صفر بر اساس قول مشهور سالروز شهادت امام مجتبی(ع) است»]، خبرگزاری مهر.</ref>

امام هنگام وضو و آماده شدن برای نماز تمام پاهایش لرزیده و رنگش زرد می‌شد در این باره از حضرت سؤال کردند فرمود: برای کسی که در مقابل پروردگارش ایستاده سزاوار است رنگش پریده و پاهایش بلرزند. <ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۱۸۰.

 

</ref>ابوخیثمه گوید: امام حسن وقتی به نماز می‌ایستاد بهترین لباس‌هایش را می‌پوشید سؤال شد چرا بهترین لباس‌هایت را می‌پوشی؟ فرمود:خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد و من دوست دارم که بهترین لباسم را را بپوشم و خودم را برای پرودرگارم بیارایم.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار ج، ۸۰، ص ۱۷۵.

</ref> از امام سجاد(ع)روایت شده است که که امام حسن در هیچ حالی دیده نشد مگر اینکه خدای سبحان را یاد می‌کرد.<ref>شیخ صدوق، امالی،۱۴۱۷ق، ج۱، ص ۲۳۴.

امام مجتبی(ع) بارها پیاده به [[حج]] رفت و از او نقل شده است که می‌گفت از پروردگارم شرم دارم که او را ملاقات کنم ولی به سوی خانه او گام برنداشته باشم.<ref>عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۴۲؛ ابن‌شهر‌آشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۴.</ref> گفته اند او ۱۵<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۹.</ref>

یا ۲۰<ref>عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۴۲؛ ابن‌شهر‌آشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۴؛ کلینی، الکافى، ۱۳۶۲ش، ج۶، ص۴۶۱.</ref>

یا ۲۵<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۴۴؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۵۱۶.</ref> بار پیاده به حج رفت، در حالی که بهترین شتران به دنبال او در حرکت بودند.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۴۳؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۹.</ref>

در منابع اسلامی گزارش‌هایی درباره بردباری او آمده و او را «[[حلم|حَلیم]]» خوانده‌اند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۶؛ ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۹۰.</ref>

در برخی منابع اهل‌سنت آمده است [[مروان بن حکم]] که با او دشمنی می‌ورزید و مانع از دفن او کنار پیامبر شد، در تشییع جنازه‌اش شرکت کرد و زیر تابوت را گرفت. وقتی به او اعتراض شد که تو حسن بن علی را در زمان حیاتش می‌آزردی، گفت من کسی را می‌آزردم که بردباری‌اش همسنگ کوه‌ها بود.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۶۷؛ ابن‌سعد، طبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ۳۵۴.</ref>

{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول =الامام الحسن علیه السلام:{{سخ}}

''إِنْ أَحْسَنَ الْحَسَنِ الْخُلُقُ الْحَسَنُ''

{{پایان چپ‌چین}}.{{سخ}}احمد بن عمران بغدادى،از «ابو الحسن» و او از «ابو الحسن» و او از «ابو الحسن» و او از «حسن» و او از «حسن» و او از «حسن» روايت می‌كند كه: «زيباترين زيبايى‌ها داشتن اخلاق زيباست.»{{سخ}} شیخ صدوق: ابو الحسن اولى محمد بن عبد الرحيم شوشترى، و ابو الحسن دوم على بن احمد بصرى تمار، و ابو الحسن سوم على بن محمد واقدى است.  حسن اولى حسن بن عرفه عبدى، و حسن دوم حسن بن ابى الحسن بصرى، و حسن سوم حسن بن على بن ابى طالب است. *| منبع =*'''منبع''': شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱ ص۲۹.| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

 

گفته‌اند به‌خاطر همین بخشندگی فراوان، او را «[[کریم اهل‌بیت (لقب)|کریم اهل بیت]]» لقب داده‌اند<ref>[https://www.pasokhgoo.ir/node/221 «چرا به امام حسن(ع) کریم اهل بیت میگویند؟»]، وبگاه مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی.</ref> ولی چنین تعبیری در روایات وجود ندارد.

{{جعبه نقل قول| عنوان =درباره عبادت او گفته‌اند| نقل‌قول =هنگامی که وضو می‌گرفت، مفاصل او به لرزه می‌افتاد و رنگ چهره‌اش زرد می‌شد ... و چون به ورودی مسجد می‌رسید، می‌گفت: ای نیکوکار! خطاکار به درگاه تو آمده، پس بدی‌هایم را در مقابل خوبی‌هایت نادیده بگیر.

گفته‌اند روزی گذرش به تهیدستانی افتاد که تکه‌های نان می‌خوردند. وقتی او را دیدند دعوتش کردند تا با آنان همسفره شود. او از اسب پیاده شد و همراه آنان نان خورد و همگی سیر شدند. سپس آنان را به میهمانی خود دعوت کرد و به آنان غذا و لباس بخشید.<ref>[[ابن‌شهر آشوب]]، [[المناقب ابن شهر آشوب|المناقب]]، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۳.</ref>

*كسى كه عقل نداشته باشد ادب ندارد،و جوانمردى ندارد كسى كه همت نداشته باشد.و حياء نيست براى كسى كه دين ندارد،اصل عقل معاشرت نيكو با مردم است بوسيله عقل انسان به تمام هر دو جهان ميرسد و هر كه عقل نداشته باشد از تمام هر دو جهان محروم است. <ref>علامه مجلسی، بحارالانوار،۱۴۰۳ق، ج۷۸، ص۱۱۱.</ref>

*با مردم چنان رفتار کن که دوست داری با تو رفتار کنند.<ref>کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ۵۲۱.</ref>

*هر کس پیش از سلام کردن سخن گفت، پاسخش را ندهید.<ref>کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۵۳۸.</ref>

*ابن‌ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، قم، مکتبة آیة الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.

*ابن‌حنبل، احمد، مسند الامام احمد بن حنبل، بیروت، دارصادر، بی تا.

*ابن‌سعد، الطبقات الکبری، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸-۱۹۷۷

*ابن‌عبد البر، یوسف بن عبد الله، الاستیعاب فى معرفة الأصحاب، تحقیق على محمد البجاوى، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.

*https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/09/18/213946/7-صفر-روز-ماتم-یا-شادی-شیعیان-فتاوای-مراجع.

* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/240605/%D8%AD%D8%B3%D9%86(%D8%B9)%D8%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85 مقاله امام حسن(ع) در دائرة المعارف بزرگ اسلامی]