۱۴٬۸۹۸
ویرایش
حسینعلی منتظری: تفاوت میان نسخه‌ها
←عزل و کناره‌گیری از قائم‌مقامی رهبری
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
حسینعلی منتظری در [[سال ۱۳۰۱ هجری شمسی|سال ۱۳۰۱ش]] (۱۳۴۰ق/۱۹۲۲م) در نجف‌آباد [[اصفهان]] متولد شد.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۵۳.</ref> پدرش حاج‌علی، کشاورز بود که در کنار کار روزانه‌اش [[نماز جماعت]] می‌خواند و سخنرانی می‌کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۵۴.</ref> منتظری از هفت‌سالگی یادگیری ادبیات فارسی و صرف و نحو را آغاز کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۵۴.</ref> | حسینعلی منتظری در [[سال ۱۳۰۱ هجری شمسی|سال ۱۳۰۱ش]] (۱۳۴۰ق/۱۹۲۲م) در نجف‌آباد [[اصفهان]] متولد شد.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۵۳.</ref> پدرش حاج‌علی، کشاورز بود که در کنار کار روزانه‌اش [[نماز جماعت]] می‌خواند و سخنرانی می‌کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۵۴.</ref> منتظری از هفت‌سالگی یادگیری ادبیات فارسی و صرف و نحو را آغاز کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۵۴.</ref> | ||
بخشی از [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|شرح لمعه]] و بخشی از [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]] و [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] را نزد محمدحسن عالم خواند.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۵۸.</ref> قسمتی از رسائل را از سیدمهدی حجازی آموخت. با [[رحیم ارباب]] قسمتی از منظومه منطق را خواند<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۶۸.</ref> و در درس [[نهج البلاغه|نهج‌البلاغه]] [[میرزا علی‌آقا شیرازی]] شرکت می‌کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۶۶.</ref> هیأت، فارسی و تشریح الافلاک شیخ بهایی در علم هیأت را از | بخشی از [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|شرح لمعه]] و بخشی از [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]] و [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] را نزد محمدحسن عالم خواند.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۵۸.</ref> قسمتی از رسائل را از سیدمهدی حجازی آموخت. با [[رحیم ارباب]] قسمتی از منظومه منطق را خواند<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۶۸.</ref> و در درس [[نهج البلاغه|نهج‌البلاغه]] [[میرزا علی‌آقا شیرازی]] شرکت می‌کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۶۶.</ref> هیأت، فارسی و تشریح الافلاک شیخ بهایی در علم هیأت را از مجدالعلماء آموخت.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۷۵.</ref> | ||
===مهاجرت به قم=== | ===مهاجرت به قم=== | ||
[[پرونده:آیت الله منتظری و آیت الله مطهری.jpg|بندانگشتی|250px| | [[پرونده:آیت الله منتظری و آیت الله مطهری.jpg|بندانگشتی|250px|منتظری به همراه [[مرتضی مطهری]]]] | ||
منتظری در [[سال ۱۳۲۰ هجری شمسی|سال ۱۳۲۰ش]] در ۱۹ سالگی به [[قم]] مهاجرت کرد،<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۸۷.</ref> او در درس [[سید محمد محقق داماد]] با [[مرتضی مطهری]] آشنا شد و با یکدیگر هم‌حجره و [[مباحثه|هم‌بحث]] و هم‌درس شدند.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۸۸.</ref> قسمت‌هایی از کتاب مکاسب را در درس عبدالرزاق قایینی شرکت کرد و نزد [[سید رضا بهاءالدینی|آیت‌الله بهاءالدینی]] قسمتی از رسائل را خواند.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۸۸.</ref> سطح کفایه و قسمتی از مکاسب را در کلاس درس سید محمد محقق داماد شرکت کرد. منظومه حکمت،<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۹۱.</ref> کتاب [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (کتاب)|اسفار]]<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۹۳.</ref> و بخشی از [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایه]] را نزد امام خمینی خواند.<ref> خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۳.</ref> همچنین در دروس [[اخلاق]] او شرکت کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۹۰.</ref> | منتظری در [[سال ۱۳۲۰ هجری شمسی|سال ۱۳۲۰ش]] در ۱۹ سالگی به [[قم]] مهاجرت کرد،<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۸۷.</ref> او در درس [[سید محمد محقق داماد]] با [[مرتضی مطهری]] آشنا شد و با یکدیگر هم‌حجره و [[مباحثه|هم‌بحث]] و هم‌درس شدند.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۸۸.</ref> قسمت‌هایی از کتاب مکاسب را در درس عبدالرزاق قایینی شرکت کرد و نزد [[سید رضا بهاءالدینی|آیت‌الله بهاءالدینی]] قسمتی از رسائل را خواند.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۸۸.</ref> سطح کفایه و قسمتی از مکاسب را در کلاس درس سید محمد محقق داماد شرکت کرد. منظومه حکمت،<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۹۱.</ref> کتاب [[الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (کتاب)|اسفار]]<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۹۳.</ref> و بخشی از [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایه]] را نزد امام خمینی خواند.<ref> خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۳.</ref> همچنین در دروس [[اخلاق]] او شرکت کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۹۰.</ref> | ||
به مدت ده سال در درس [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] شرکت کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۹۴ و۹۵.</ref> قسمتی از [[شرح المنظومه (کتاب)|منظومه حکمت]] را با جواد فریدنی<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۹۳.</ref> و کتاب شوارق را با [[سید احمد خوانساری]] خواند.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۹۵.</ref> ده ماه در درس اصول [[سید محمد حجت کوه‌کمری | به مدت ده سال در درس [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] شرکت کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۹۴ و۹۵.</ref> قسمتی از [[شرح المنظومه (کتاب)|منظومه حکمت]] را با جواد فریدنی<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۹۳.</ref> و کتاب شوارق را با [[سید احمد خوانساری]] خواند.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۹۵.</ref> ده ماه در درس اصول [[سید محمد حجت کوه‌کمری]]<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۱۰۰.</ref> و چند سال هم در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله بروجردی شرکت کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۱۰۸ و ۱۰۹.</ref> | ||
وی همچنین در سال ۱۳۲۳ش از افراد استقبال‌کننده از [[سید حسین طباطبایی بروجردی|آیت‌الله بروجردی]] هنگام ورود به قم بود.<ref>https://irdc.ir/fa/news/8262/تعبیر-امام-خمینی-درباره-درس-آیت‌الله-بروجردی-درس-ایشان-جوری-است-که-طلبه‌ها-را-مجتهد-می‌کند</ref> | وی همچنین در سال ۱۳۲۳ش از افراد استقبال‌کننده از [[سید حسین طباطبایی بروجردی|آیت‌الله بروجردی]] هنگام ورود به قم بود.<ref>https://irdc.ir/fa/news/8262/تعبیر-امام-خمینی-درباره-درس-آیت‌الله-بروجردی-درس-ایشان-جوری-است-که-طلبه‌ها-را-مجتهد-می‌کند</ref> | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
===سفیر حق و صفیر وحی=== | ===سفیر حق و صفیر وحی=== | ||
کتاب «سفیر حق و صفیر وحی» گفتگو و پاسخ | کتاب «سفیر حق و صفیر وحی» گفتگو و پاسخ منتظری به نظریه [[عبدالکریم سروش]] است. سروش درباره کیفیت [[وحی]] معتقد بود که مضمون و معنای وحی از سوی وحی بر جان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نشسته است اما کلمات و قالب‌ها بر اساس انتخاب پیامبر(ص) است. منتظری با نقد نظریه سروش، استدلال می‌کند که به اجماع اهل اسلام معنا و الفاظ قرآن از سوی مبدإ غیبی وحی بوده است.<ref>منتظری، ۱۳۸۷ش، ص۱۴.</ref> | ||
===رساله حقوق=== | ===رساله حقوق=== | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
==فعالیت‌های سیاسی== | ==فعالیت‌های سیاسی== | ||
===پیش از انقلاب=== | ===پیش از انقلاب=== | ||
[[پرونده:امام خمینی و آیت الله منتظری.jpg|بندانگشتی|220px| [[امام خمینی]] و | [[پرونده:امام خمینی و آیت الله منتظری.jpg|بندانگشتی|220px| [[امام خمینی]] و منتظری ([[تهران]] _ مدرسه علوی _ اواخر [[سال ۱۳۵۷ش]])]] | ||
منتظری از مبارزان علیه [[حکومت پهلوی]] بود. وی از سال ۱۳۴۰ش و بعد از درگذشت [[سید حسین طباطبایی بروجردی|آیت‌الله بروجردی]]، معتقد به [[اعلمیت]] امام خمینی برای [[مرجع تقلید|مرجعیت]] بود و در مبارزات علیه پهلوی از یاران اصلی امام خمینی محسوب می‌شد و از سال ۱۳۴۲ش تا ۱۳۵۷ش چند بار زندانی و تبعید شد. بخشی از فعالیت‌های | منتظری از مبارزان علیه [[حکومت پهلوی]] بود. وی از سال ۱۳۴۰ش و بعد از درگذشت [[سید حسین طباطبایی بروجردی|آیت‌الله بروجردی]]، معتقد به [[اعلمیت]] امام خمینی برای [[مرجع تقلید|مرجعیت]] بود و در مبارزات علیه پهلوی از یاران اصلی امام خمینی محسوب می‌شد و از سال ۱۳۴۲ش تا ۱۳۵۷ش چند بار زندانی و تبعید شد. بخشی از فعالیت‌های او عباتند از: | ||
*منتظری از مؤسسان تشکلی بود که با حضور مدرسان حوزه علمیه، فعالیت‌های مذهبی-سیاسی انجام می‌دادند و از حامیان اصلی نهضت امام خمینی بودند. این تشکل بعدها به [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] مشهور شد.<ref> خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۲۱۰ و ۲۱۱.</ref> | *منتظری از مؤسسان تشکلی بود که با حضور مدرسان حوزه علمیه، فعالیت‌های مذهبی-سیاسی انجام می‌دادند و از حامیان اصلی نهضت امام خمینی بودند. این تشکل بعدها به [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] مشهور شد.<ref> خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۲۱۰ و ۲۱۱.</ref> | ||
*بعد از بازداشت امام خمینی در [[قیام ۱۵ خرداد]]، تلگرامی مبنی بر حمایت از امام خمینی با عنوان "مرجعیت " تنظیم و به امضای علما رساند<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۴.</ref> و همین مسأله باعث دستگیری چند روزه منتظری شد.{{مدرک}} | *بعد از بازداشت امام خمینی در [[قیام ۱۵ خرداد]]، تلگرامی مبنی بر حمایت از امام خمینی با عنوان "مرجعیت " تنظیم و به امضای علما رساند<ref>خاطرات آیت‌الله منتظری، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۴.</ref> و همین مسأله باعث دستگیری چند روزه منتظری شد.{{مدرک}} | ||
[[پرونده:آیت الله منتظری در نماز جمعه تهران.jpg|بندانگشتی|250px| | [[پرونده:آیت الله منتظری در نماز جمعه تهران.jpg|بندانگشتی|250px|منتظری بعد از درگذشت [[سید محمود طالقانی]]، [[امام جمعه]] تهران شد.]] | ||
*عید نوروز سال ۱۳۴۵ش، پس از دستگیری محمد منتظری به دلیل پخش اعلامیه، ساواک پدرش را نیز بازداشت کرده و هفت ماه زندانی شد.<ref>لطفی، ستیز با ستم، ۱۳۸۷ش، ص۱۵۰.</ref> | *عید نوروز سال ۱۳۴۵ش، پس از دستگیری محمد منتظری به دلیل پخش اعلامیه، ساواک پدرش را نیز بازداشت کرده و هفت ماه زندانی شد.<ref>لطفی، ستیز با ستم، ۱۳۸۷ش، ص۱۵۰.</ref> | ||
*در سال ۱۳۴۶ش جهت [[زیارت]] [[عتبات عالیات]] و ملاقات با | *در سال ۱۳۴۶ش جهت [[زیارت]] [[عتبات عالیات]] و ملاقات با امام خمینی راهی [[عراق]] شد، اما هنگام بازگشت از [[عراق]] دستگیر و روانه زندان گردید، که پس از حدود پنج ماه به مسجدسلیمان تبعید شد.<ref>لطفی، ستیز با ستم، ۱۳۸۷ش، ص۳۰۶.</ref> | ||
*در سال ۱۳۴۷ش و به‌دنبال سخنرانی او در خطبه‌های [[نمازجمعه]] نجف‌آباد دستگیر و به سه سال زندان و در دادگاه تجدیدنظر به یک سال و نیم زندان محکوم شد و به زندان قصر انتقال داده شد.{{مدرک}} | *در سال ۱۳۴۷ش و به‌دنبال سخنرانی او در خطبه‌های [[نمازجمعه]] نجف‌آباد دستگیر و به سه سال زندان و در دادگاه تجدیدنظر به یک سال و نیم زندان محکوم شد و به زندان قصر انتقال داده شد.{{مدرک}} | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
===پس از انقلاب=== | ===پس از انقلاب=== | ||
با تشکیل شورای انقلاب در دی ماه ۱۳۵۷ش، | با تشکیل شورای انقلاب در دی ماه ۱۳۵۷ش، منتظری به عضویت این شورا درآمد<ref>رجایی و نوروزی، نقش شورای انقلاب در تحولات ایران، ۱۳۹۴ش، ص۱۱۱.</ref> و در انتخابات [[مجلس خبرگان قانون اساسی|خبرگان قانون اساسی]]، بعنوان یکی از نمایندگان تهران انتخاب شد<ref>[http://www.majlesekhobregan.ir/fa/MajlesMemberView.html?ItemID=3062 حسینعلی منتظری نجف‌آبادی]، سایت دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.</ref> و به ریاست مجلس خبرگان برگزیده شد.<ref>صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ج۱، ص۲۱. </ref> بعد از درگذشت [[سید محمود طالقانی]]، منتظری [[امام جمعه]] تهران شد و تا زمان بازگشت به [[قم]] این منصب را بر عهده داشت.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/C207_43016/_انتصاب_امام_جمعۀ_تهران%۲۰#page116 حکم انتصاب آقای خامنه‌ای به سمت امامت جمعه تهران]»، صحیفه امام، ج۱۲، ص۱۱۶.</ref> | ||
منتظری با موافقت امام خمینی شورای مدیریت حوزه علمیه قم را تأسیس کرد.<ref>[https://amontazeri.com/biography «زندگی‌نامه»]، پایگاه اطلاع رسانی آیت‌الله منتظری.</ref> همچنین مجمع نمایندگان طلاب حوزه با پیام امام و با پیگیری‌های او تشکیل شد.<ref>[https://amontazeri.com/biography «زندگی‌نامه»]، پایگاه اطلاع رسانی آیت‌الله منتظری.</ref> تاسیس مرکز جهانی علوم اسلامی ویژه طلاب غیرایرانی،<ref>[https://amontazeri.com/biography «زندگی‌نامه»]، پایگاه اطلاع رسانی آیت‌الله منتظری.</ref> تاسیس مدارس علمیه رسول اکرم(ص)، امام باقر(ع)، امام صادق(ع) و بعثت<ref>[http://www.tarikhirani.ir/Modules/files/Phtml/files.PrintVersion.Html.php?Lang=fa&TypeId=115&filesId=1123 آیت‌الله منتظری به روایت عمادالدین باقی]، سایت تاریخ ایرانی.</ref>، تأسیس مدرسه عالی تخصصی فقه،<ref>[https://amontazeri.com/biography «زندگی‌نامه»]، پایگاه اطلاع رسانی آیت‌الله منتظری.</ref> تأسیس مدارس علمیه در خارج کشور<ref>[https://amontazeri.com/biography «زندگی‌نامه»]، پایگاه اطلاع رسانی آیت‌الله منتظری.</ref> و بازسازی و گسترش [[مدرسه دارالشفاء (قم)|مدرسه دارالشفاء قم]] از اقدامات منتظری در حوزه‌های علمیه بود.<ref>[https://amontazeri.com/biography «زندگی‌نامه»]، پایگاه اطلاع رسانی آیت‌الله منتظری.</ref> | |||
====قائم‌مقامی==== | ====قائم‌مقامی==== | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
[[پرونده:نامه امام خمینی به منتظری.jpg|بندانگشتی|نامه امام خمینی به منتظری]] | [[پرونده:نامه امام خمینی به منتظری.jpg|بندانگشتی|نامه امام خمینی به منتظری]] | ||
یک سال پس از انتخاب به قائم‌مقام رهبری، منتظری به دستگیری سید مهدی هاشمی برادر داماد خود و همچنین به اعدام برخی از زندانیان سیاسی که اکثراً از منافقین بودند اعتراض کرد. در تابستان سال ۱۳۶۷ش نامه‌نگاری‌های او با امام خمینی و برخی سخنرانی‌های انتقادی او موجب اختلافات | یک سال پس از انتخاب به قائم‌مقام رهبری، منتظری به دستگیری سید مهدی هاشمی برادر داماد خود و همچنین به اعدام برخی از زندانیان سیاسی که اکثراً از منافقین بودند اعتراض کرد. در تابستان سال ۱۳۶۷ش نامه‌نگاری‌های او با امام خمینی و برخی سخنرانی‌های انتقادی او موجب اختلافات منتظری و امام خمینی و سران جمهوری اسلامی ایران شد. برخی از این اختلافات و تفاوت نگاه‌ها در کتاب خاطرات آیت‌الله منتظری، خاطرات [[محمد محمدی ری‌شهری]] و رنجنامه [[سید احمد خمینی]] امده است.{{مدرک}} | ||
ری‌شهری درباره دستگیری هاشمی و عدم همکاری منتظری گفته است: «ما برای این که با پشتوانه قوی جلو برویم، موضوع را با امام در میان گذاشتیم و از ایشان سؤال کردیم که آیا اجازه می‌دهید اقدامات لازم را انجام دهیم یا خیر. امام فرمودند: جلو بروید و ببینید ماجرا چیست. ما تصور می‌کردیم آقای منتظری در این موضوع با ما همراه شوند و در جهت رسیدگی به اقدامات غیرقانونی این افراد با ما همکاری داشته باشند...، اما وقتی این موضوع را با ایشان مطرح کردیم، دیدم آقای منتظری خیلی عادی برخورد می‌کنند و به نوعی کار‌های این افراد را توجیه می‌کند. ایشان گفتند مدارک را به من بدهید. مدارک را به ایشان دادیم و بعدها متوجه شدیم آقای منتظری مدارک را به سیدمهدی هاشمی تحویل داده تا از جریان پرونده‌ها باخبر باشد.»<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/6877803/ «دلایل عزل منتظری از کسوت قائم مقامی»]، باشگاه خبرنگاران جوان.</ref> | |||
اختلافات با امام خمینی در فروردین ۱۳۶۸ش باعث | اختلافات با امام خمینی در فروردین ۱۳۶۸ش باعث عزل منتظری از قائم‌مقامی رهبری شد.<ref>صحیفه امام، ج ۲۱، ص۳۳۴ و ۳۳۵.</ref> به‌دنبال عزل او، نام و عکس‌های او از کتب درسی، ادارات دولتی و معابر عمومی جمع شد. در [[۲۳ آبان]] سال ۱۳۷۶ش منتظری در سخنرانی [[۱۳ رجب]]، بر محدود بودن قدرت رهبری تأکید کرد و به عملکرد برخی از نهادهای نظام اعتراض نمود که با تجمعات و اعتراضات برخی از علمای [[حوزه علمیه قم (دوران جمهوری اسلامی)|حوزه علمیه قم]] مواجه شد.<ref>شیرعلی‌نیا، روایتی از زندگی و زمانه حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، ۱۳۹۴ش، ص۵۹۶.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||