پرش به محتوا

خط نستعلیق: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''خط نستعلیق''' خطی ایرانی مربوط به نیمه دوم قرن هشتم قمری که آن را نماینده ویژگی‌های تمدنی شیعی و ایرانی می‌دانند. بیشتر مورخان [[میرعلی تبریزی]] را واضع این خط دانسته و وجه تسمیه آن را یا به معنای نسخ‌کننده [[خط تعلیق]] یا ترکیبی از [[خط نسخ]] و خط تعلیق دانسته‌اند.
'''خط نستعلیق''' خطی ایرانی مربوط به نیمه دوم قرن هشتم قمری که آن‌را نماینده ویژگی‌های تمدنی شیعی و ایرانی می‌دانند. بیشتر مورخان [[میرعلی تبریزی]] را واضع این خط دانسته و وجه تسمیه آن را یا به معنای نسخ‌کننده [[خط تعلیق]] یا ترکیبی از [[خط نسخ]] و خط تعلیق دانسته‌اند.


به جهت خوانایی و قابلیت اعراب‌گذاری کمتر خط نستعلیق نسبت به خط نسخ، در [[کتابت قرآن]] کمتر مورد استفاده قرار گرفته‌ است؛ اما روح سیال و فرم دورانی حروف، زمینه مناسبی را در کاربرد این خط در هنرهایی چون کتاب‌آرایی، حجاری، گچبری، قالی‌بافی و معماری فراهم می‌آورد.
به جهت خوانایی و قابلیت اعراب‌گذاری کمتر خط نستعلیق نسبت به خط نسخ، در [[کتابت قرآن]] کمتر مورد استفاده قرار گرفته‌ است؛ اما روح سیال و فرم دَوَرانی حروف، زمینه مناسبی را در کاربرد این خط در هنرهایی چون کتاب‌آرایی، حجاری، گچبری، قالی‌بافی و معماری فراهم می‌آورد.


برخی، آموزه‌های مکتب تشیع و نیز آموزه‌های عرفان اسلامی را به عنوان دو خاستگاه نظری در این خط به رسمیت شناخته‌اند. برخی از اساتید متقدم نستعلیق، مهارت خود را مدیون الهامات [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] دانسته و ارادتشان به ساحت علوی را در قالب‌هایی چون نگارش آیات ولایت، [[شهادت ثالثه]] و سخنان آن حضرت، ظاهر ساخته‌اند.
برخی، آموزه‌های مکتب تشیع و نیز آموزه‌های عرفان اسلامی را به عنوان دو خاستگاه نظری در این خط به رسمیت شناخته‌اند. برخی از اساتید متقدم نستعلیق، مهارت خود را مدیون الهامات [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] دانسته و ارادتشان به ساحت علوی را در قالب‌هایی چون نگارش آیات ولایت، [[شهادت ثالثه]] و سخنان آن حضرت، ظاهر ساخته‌اند.
خط ۱۵: خط ۱۵:
زیبایی خط نستعلیق، به آن لقب «عروس خطوط اسلامی» بخشیده است.<ref>مسرت، [https://www.cgie.org.ir/fa/news/217662/عروس-خطوط-(نستعلیق)---حسین-مسرّت عروس خطوط (نستعلیق)]، سایت مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.</ref>
زیبایی خط نستعلیق، به آن لقب «عروس خطوط اسلامی» بخشیده است.<ref>مسرت، [https://www.cgie.org.ir/fa/news/217662/عروس-خطوط-(نستعلیق)---حسین-مسرّت عروس خطوط (نستعلیق)]، سایت مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.</ref>


برخی بر این باورند که مبانی هندسه فیثاغورثی و شاکله نسبت طلایی{{یاد| زیباترین شکل تناسب که در حالت خاص سه عدد، هنگامی که نسبت عدد وسطی به عدد آخر مانند نسبت عدد اول به عدد وسطی باشد، بوجود می‌آید. (ر.ک. دوره آثار افلاطون، ۱۳۶۷ش، ج۲، ص۶۴.)}} به‌عنوان یک الگو در تار و پود نگارش حروف نستعلیق وجود دارد.<ref>ر.ک. چمن خواه، حکمت هنر خوشنویسی، ۱۳۹۰ش، ص۳۷–۵۶؛ بختیاری، جواد، [https://ensani.ir/fa/article/download/114687 جوهره و ساختار هنر هندسی خط نستعلیق]، ص۱۴۵–۱۳۰.</ref>
برخی بر این باورند که مبانی هندسه فیثاغورثی و شاکله نسبت طلایی{{یاد| زیباترین شکل تناسب که در حالت خاص سه عدد، هنگامی که نسبت عدد وسطی به عدد آخر مانند نسبت عدد اول به عدد وسطی باشد، بوجود می‌آید. (ر.ک. دوره آثار افلاطون، ۱۳۶۷ش، ج۲، ص۶۴.)}} به‌عنوان یک الگو در نگارش حروف نستعلیق وجود دارد.<ref>ر.ک. چمن خواه، حکمت هنر خوشنویسی، ۱۳۹۰ش، ص۳۷–۵۶؛ بختیاری، جواد، [https://ensani.ir/fa/article/download/114687 جوهره و ساختار هنر هندسی خط نستعلیق]، ص۱۴۵–۱۳۰.</ref>


==خاستگاه‌های نظری خط نستعلیق==
==خاستگاه‌های نظری خط نستعلیق==
خط ۴۳: خط ۴۳:
جایگاه امام علی(ع) در خط نستعلیق در دو ساحت پیدایش و محتوای نوشتاری مورد بررسی قرار گرفته است:
جایگاه امام علی(ع) در خط نستعلیق در دو ساحت پیدایش و محتوای نوشتاری مورد بررسی قرار گرفته است:
===در پیدایش خط نستعلیق===
===در پیدایش خط نستعلیق===
کتاب‌های تذکره خوشنویسان، حسن خط را به امام علی(ع) منتسب دانسته<ref>منشی قمی، گلستان هنر، ۱۳۸۴ش، ص۶۷؛ قلیچ‌خانی، رسالاتی در خوشنویسی و هنرهای وابسته، ۱۳۷۳ش، ص۲۵۷.</ref> و بر این باورند که باقی خطوط اسلامی نیز به واسطه ارشادات حضرتش، در عالم رؤیا، بوجود آمده‌ است.<ref>هاشمی نژاد، دانشنامه جهان اسلام، ج۱۵، ص۵۶۶</ref>
کتاب‌های تذکره خوشنویسان، حُسن خط را به امام علی(ع) منتسب دانسته<ref>منشی قمی، گلستان هنر، ۱۳۸۴ش، ص۶۷؛ قلیچ‌خانی، رسالاتی در خوشنویسی و هنرهای وابسته، ۱۳۷۳ش، ص۲۵۷.</ref> و بر این باورند که باقی خطوط اسلامی نیز به واسطه ارشادات حضرتش، در عالم رؤیا، بوجود آمده‌ است.<ref>هاشمی نژاد، دانشنامه جهان اسلام، ج۱۵، ص۵۶۶</ref>


خانم [[آنه‌ماری شیمل|آنه ماری شیمل]]، شرق‌شناس آلمانی، نیز در بیانی که از ارشادات حضرت علی(ع) در عالم رؤیا به پیشگامان هنر خوشنویسی داشته‌ است، نام [[میرعلی تبریزی]] (واضع خط نستعلیق) و [[سلطانعلی مشهدی]] را نیز گزارش می‌دهد.<ref>ر.ک. شیمل، خوشنویسی و فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۸ش، ص۲۲.</ref>
خانم [[آنه‌ماری شیمل|آنه ماری شیمل]]، شرق‌شناس آلمانی، نیز در بیانی که از ارشادات حضرت علی(ع) در عالم رؤیا به پیشگامان هنر خوشنویسی داشته‌ است، نام [[میرعلی تبریزی]] (واضع خط نستعلیق) و [[سلطانعلی مشهدی]] را نیز گزارش می‌دهد.<ref>ر.ک. شیمل، خوشنویسی و فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۸ش، ص۲۲.</ref>
۲٬۳۲۵

ویرایش