آیه ۳۶ سوره حجر: تفاوت میان نسخه‌ها

یکی مهلت خواستن برای گمراه کردن انسان<ref>فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴‍۱۵ق، ج۲، ص۱۱۲.</ref> و دیگر زنده ماندن تا [[قیامت|روز قیامت]].<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۵۱۹.</ref> درخواست اوّل او برای [[امتحان الهی|امتحان و ابتلاء]] انسان‌ پذیرفته شد<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۳۴۶.</ref> تا وسیله‌ای باشد برای تکامل و پرورش انسان؛<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۳۴۶.</ref> ولی درخواست دوم او پذیرفته نشد<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۱۵۹.</ref>؛ زیرا به گفته [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبائی]] ابلیس از خداوند درخواست حیات ابدی داشت که تا برپائی روز قیامت زنده بماند<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۱۵۹.</ref> که خداوند او را تا زمان معینی مهلت داد.<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۱۵۹.</ref>

* زمانی است که علمش نزد [[خدا|خداوند]] است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش،‌ ج۱۹، ص۳۴۳.</ref>

وی هم‌چنین در پاسخ به این شبهه که اگر وقت و فرصت داده شده برای ابلیس معلوم باشد خداوند او را وادار به فریب انسان‌ها تا مدتی معین کرده است می‌گوید: اولاً اگر جواب خداوند به ابليس و فرصت دادنش به او براى ما مبهم است دليل نمى‌شود بر اينكه براى ابليس هم مبهم بوده و دلیلش هم این است که او پس از آگاهی از فرصت یافتن «إِلَىٰ يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ»  گفت: «لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ» یعنی از «وقت معلوم» در آیه فهمید که تا روزی که بشری در زمین زندگی می‌کند که او بتواند فریبش بدهد فرصت دارد؛  و ثانیاً با دقت می‌توان فهمید که وادار کردن ابلیس به معصيت در حالی كه خودش ريشه همه معصيت‌ها است بی معناست (توضیح مطلب این است که اغراء به معصیت و تحریک کردن کسی به انجام آن در موردی است که خود او انگیزه‌ای برای ارتکاب گناه نداشته باشد نه مانند ابلیس که سوگند یاد کرده و مصمم است تمام انسان‌ها را فریب بدهد.) <ref>طباطبایی، المیزان، الناشرمنشورات اسماعيليان، ج۱۲، صص۱۵۲-۱۵۳.</ref>

پیرامون ارتباط آیه ۳۶ سوره حجر و استجابت دعا، [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] فرمودند:

همانا [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] در کنار [[کعبه]] دعا می‌کرد و با استناد به این آیه، خطاب به خداوند می‌فرمود: خدایا همان گونه که دعای [[ابلیس]] را که مبغوض‌ترین خلق توست اجابت کردی، دعای مرا نیز اجابت کن.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۳۶۶.</ref> تمسک به [[ربوبیت]] خداوند و استفاده از کلمه «ربّ» هنگام [[دعا]] مورد توجه قرار گرفته است.<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۲،‌ ص۱۵۸.</ref>{{یاد| استجابت دعای ابلیس و دادن فرصت به او برای فریب انسان‌ها به معنای بی اختیار بودن آنها در برابر وسوسه‌ها و فریب‌های او نیست که در این صورت با عدالت خداوند ناسازگار است. در برابر وساوس شیطان استقلال و اراده و اختیار انسان از کار نمی‌افتند و همواره انسان حق انتخاب دارد و به اندازه اختیار و استقلالی که درکارهایش دارد مواخده خواهد شد.طباطبایی، المیزان، ج۸، صص۴۱-۴۲}}