پرش به محتوا

رضاشاه: تفاوت میان نسخه‌ها

۵۷۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۶ سپتامبر ۲۰۲۳
←‏اقدامات: اصلاح ارقام
(ویکی سازی)
(←‏اقدامات: اصلاح ارقام)
خط ۴۹: خط ۴۹:
اقدامات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی رضاشاه در دوره شانزده ساله سلطنتش، واکنش‌های سلبی یا ایجابی متعددی را در میان مردم و علما برانگیخت؛ به صورتی که گاه به خشونت نیز کشیده می‌شد.<ref>قدسی‌زاد، «عصر پهلوی اول»، ص۸۴۶–۸۴۷.</ref> به باور پژوهشگران تاریخی، اقدامات رضاشاه، از جنبه حکومتی به استقرار حاکمیت نظامیِ مطلقه با محوریت ارتش منجر شد.<ref>دولت‌آبادی، حیات یحیی، ج۴، ص۴۰۳–۴۰۵؛ آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۱۳۷۷ش، ص۱۶۹.</ref> با شکل‌گیری نهادها و نظام اداری جدید، این دوره را از جنبه سیاسی-اجتماعی، دوره گذار از نظام ملوک‌الطوایفی به نظام متمرکز معرفی کرده‌اند.<ref>آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۱۳۷۷ش، ص۱۶۹؛ کاتوزیان، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ۱۳۷۲ش، ص۱۷۰.</ref> همچنین گفته شده از جنبه فرهنگی و مذهبی، دوره رضاشاه، دوره برخورد ارزش‌های سنتی و مذهبی با ارزش‌های وارداتی از غرب بوده است.<ref>بهنام، ایرانیان و اندیشه تجدد، ۱۳۷۵ش، ص۵۸–۵۹؛ هدایت، خاطرات و خطرات، ۱۳۶۱ش، ص۵۲۴–۵۲۵.</ref> از جنبه اقتصادی نیز این دوره را دوره نوسازی اقتصاد و تکوین صنایع جدید بر پایه فن‌آوری وارداتی از غرب دانسته‌اند.<ref>کاتوزیان، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ۱۳۷۲ش، ص۱۵۹–۱۶۰؛ آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۱۳۷۷ش، ص۱۸۴.</ref>
اقدامات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی رضاشاه در دوره شانزده ساله سلطنتش، واکنش‌های سلبی یا ایجابی متعددی را در میان مردم و علما برانگیخت؛ به صورتی که گاه به خشونت نیز کشیده می‌شد.<ref>قدسی‌زاد، «عصر پهلوی اول»، ص۸۴۶–۸۴۷.</ref> به باور پژوهشگران تاریخی، اقدامات رضاشاه، از جنبه حکومتی به استقرار حاکمیت نظامیِ مطلقه با محوریت ارتش منجر شد.<ref>دولت‌آبادی، حیات یحیی، ج۴، ص۴۰۳–۴۰۵؛ آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۱۳۷۷ش، ص۱۶۹.</ref> با شکل‌گیری نهادها و نظام اداری جدید، این دوره را از جنبه سیاسی-اجتماعی، دوره گذار از نظام ملوک‌الطوایفی به نظام متمرکز معرفی کرده‌اند.<ref>آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۱۳۷۷ش، ص۱۶۹؛ کاتوزیان، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ۱۳۷۲ش، ص۱۷۰.</ref> همچنین گفته شده از جنبه فرهنگی و مذهبی، دوره رضاشاه، دوره برخورد ارزش‌های سنتی و مذهبی با ارزش‌های وارداتی از غرب بوده است.<ref>بهنام، ایرانیان و اندیشه تجدد، ۱۳۷۵ش، ص۵۸–۵۹؛ هدایت، خاطرات و خطرات، ۱۳۶۱ش، ص۵۲۴–۵۲۵.</ref> از جنبه اقتصادی نیز این دوره را دوره نوسازی اقتصاد و تکوین صنایع جدید بر پایه فن‌آوری وارداتی از غرب دانسته‌اند.<ref>کاتوزیان، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ۱۳۷۲ش، ص۱۵۹–۱۶۰؛ آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۱۳۷۷ش، ص۱۸۴.</ref>


از جمله اقدامات چالش‌برانگیز رضاشاه می‌توان به مواردی چون ممنوعیت برگزاری برخی از آیین‌های اسلامی و شیعی مانند [[تعزیه‌خوانی (آیین)|تعزیه]] و [[روضه‌خوانی (آیین)|روضه‌خوانی]]، اجرای قانون یکسان‌سازی لباس ایرانیان، [[واقعه کشف حجاب|قانون کشف حجاب]]، اجرای قانون نظام اجباری (سربازگیری)، ترویج سیاست ایران‌گرایی و تضعیف آزادی بیان<ref>قدسی‌زاد، «عصر پهلوی اول»، ص۸۴۶–۸۴۷.</ref> و نهادسازی دینی اشاره کرد.<ref>نیکوبرشراد، «بررسی سیاست دینی ـ فرهنگی در عصر پهلوی (دوره حکومت رضاشاه)»، مندرج در پایگاه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref> به گفته برخی پژوهشگران تاریخی اقدامات رضاشاه در زمینه‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بیشتر ناظر به محدودسازی نفوذ روحانیت و تضعیف آنها صورت می‌گرفت.<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱۳۷۵ش، ج۱، ۲۳۹–۲۴۹؛ آوری، تاریخ معاصر ایران، مؤسسه عطائی، ص۵۹–۶۰.</ref>{{یاد|رحمت رزاقی در پایان نامه خود، سیاست مذهبی رضاشاه از اسفند ۱۲۹۹تا۲۰ شهریور ۱۳۲۰ را به سه دوره تقسیم کرده است؛ دوره اول، از اسفند۱۲۹۹ تا اواخر ۱۳۰۴ و اوایل۱۳۰۵ش. که سیاست حمایت از روحانیون اتخاذ شد. دوره دوم، از ۱۳۰۵ تا سال های ۱۳۱۲و ۱۳۱۳ش. که به تدریج، سیاست تضعیف مذهب و روحانیت به اجرا درآمد. دوره سوم از ۱۳۱۳ تا شهریور ۱۳۲۰ که به طور عملی، سیاست ضدیت و مبارزه با مذهب به طور عملی آغاز شد.<ref>https://psri.ir/?id=93ujxfmubp</ref>}}
از جمله اقدامات چالش‌برانگیز رضاشاه می‌توان به مواردی چون ممنوعیت برگزاری برخی از آیین‌های اسلامی و شیعی مانند [[تعزیه‌خوانی (آیین)|تعزیه]] و [[روضه‌خوانی (آیین)|روضه‌خوانی]]، اجرای قانون یکسان‌سازی لباس ایرانیان،{{یاد| آقا بزرگ طهرانی در الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۱۹، ص۸۳، در معرفی آثار شیخ اسماعیل بن حسین مشهور به تائب تبریزی مثنوی نامه‌ای به نام (تخصصیص نامه
في تاريخ تأسيس اتحاد الشكل في إيران) دارد که بیت آخرش اشاره به تاریخ یکسان سازی لباس در ۱۳۰۷ هجری شمسی توسط رضا شاه دارد:
خرد گفتا بگو تاريخ دلخواه* بسال شمسيش گفتم رضا شاه ۱۳۰۷}}
 
}} [[واقعه کشف حجاب|قانون کشف حجاب]]، اجرای قانون نظام اجباری (سربازگیری)، ترویج سیاست ایران‌گرایی و تضعیف آزادی بیان<ref>قدسی‌زاد، «عصر پهلوی اول»، ص۸۴۶–۸۴۷.</ref> و نهادسازی دینی اشاره کرد.<ref>نیکوبرشراد، «بررسی سیاست دینی ـ فرهنگی در عصر پهلوی (دوره حکومت رضاشاه)»، مندرج در پایگاه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref> به گفته برخی پژوهشگران تاریخی اقدامات رضاشاه در زمینه‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بیشتر ناظر به محدودسازی نفوذ روحانیت و تضعیف آنها صورت می‌گرفت.<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱۳۷۵ش، ج۱، ۲۳۹–۲۴۹؛ آوری، تاریخ معاصر ایران، مؤسسه عطائی، ص۵۹–۶۰.</ref>{{یاد|رحمت رزاقی در پایان نامه خود، سیاست مذهبی رضاشاه از اسفند ۱۲۹۹تا۲۰ شهریور ۱۳۲۰ را به سه دوره تقسیم کرده است؛ دوره اول، از اسفند۱۲۹۹ تا اواخر ۱۳۰۴ و اوایل۱۳۰۵ش. که سیاست حمایت از روحانیون اتخاذ شد. دوره دوم، از ۱۳۰۵ تا سال های ۱۳۱۲و ۱۳۱۳ش. که به تدریج، سیاست تضعیف مذهب و روحانیت به اجرا درآمد. دوره سوم از ۱۳۱۳ تا شهریور ۱۳۲۰ که به طور عملی، سیاست ضدیت و مبارزه با مذهب به طور عملی آغاز شد.<ref>https://psri.ir/?id=93ujxfmubp</ref>}}


=== ممنوعیت عزاداری و آیین‌های شیعی ===
=== ممنوعیت عزاداری و آیین‌های شیعی ===
۱۲٬۹۱۳

ویرایش