افضاء: تفاوت میان نسخه‌ها

افضاء به یکی‌شدن راه ادرار و [[حیض]] گفته می‌شود<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۷۸ق، ج۷، ص۱۴۹؛ علامه حلی، مختلف الشيعة، ۱۴۱۹ق، ج۹، ص۳۸۷؛ نجفی، جواهر الكلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۴۱۹؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۲۴۱.</ref> [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] دلیل بر این تعریف را علاوه بر [[شهرت فتوایی]] اتفاق افتادن آن در دختر نابالغ را بیشتر می‌داند.<ref>نجفی، جواهر الكلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۴۱۹.</ref> اما [[شهید ثانی]]<ref>شهید ثانی، الروضة البهية، ۱۳۹۶ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref> علاوه بر تعریف مذکور یکی‌شدن راه حیض و غائط را در تحقق افضاء قوی‌تر می‌داند و [[محمد بن حسن اصفهانی|فاضل هندی]]<ref>فاضل هندی، كشف اللثام و الإبهام، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۹۱.</ref> آن را وارد در معنای افضاء می‌داند و [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی|صاحب عروه]] نیز به آن تصریح<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی (المحشّٰی)، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۵۱۱.</ref> و [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] هم بنابر احتیاط می‌پذیرد.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۲۴۱.</ref>

سخن از افضاء در باب [[طهارت]] در بحث حیض<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c78_31416/%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B3_/%D8%AC_1/%D8%AD%DB%8C%D8%B6 «حیض»]، وبگاه پرتال امام خمینی.</ref> و باب [[ازدواج|نکاح]]<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۰، ص۳۴۱؛ سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۲۵، ص۱۲۰.</ref> و [[دیه انسان|دیات]]<ref>علامه حلی، مختلف الشيعة، ۱۴۱۹ق، ج۹، ص۳۸۸؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ص۴۲۲.</ref> است. افضاء یکی از شش عیب مختص به زن است<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۲۵، ص۱۲۰.</ref> و بنا به [[اجماع|اجماع فقها]]<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۰، ص۳۳۵.</ref> اگر معلوم شود که قبل از [[صیغه ازدواج|عقد]] وجود داشته‌ است، مرد می‌تواند عقد ازدواج را فسخ کند.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۰، ص۳۴۱.</ref>

[[آمیزش]] با زوجه قبل از [[بلوغ]] (۹ سالگی) [[حرام]] است<ref>برای نمونه نگاه کنید به شهید اول، اللمعة الدمشقية، ۱۴۱۰ق، ص۱۷۴؛ خویی، مؤسوعة اإلمام الخوئی، ۱۴۱۸ق، ج۳۲، ص۱۲۴؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۲۴۱.</ref> و [[حاکم شرع]] می‌تواند شوهر را [[تعزیر]] کند.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۱۳۵.</ref> پس اگر شوهر یا غیرشوهر از طریق آمیزش و یا غیرآمیزش مانند انگشت، سبب افضای دختر نابالغ شوند، آثار و [[احکام شرعی|احکام فقهی]] جداگانه‌ای ایجاد می‌شود که به شرح زیر بیان می‌شود:

بنابر قول مشهور [[مجتهد|فقها]] آمیزش با زوجه نابالغ افضاء شده بر شوهر افضاء کننده [[حرام ابدی]] است<ref>برای نمونه نگاه کنید به اشتهاردی، مجموعة فتاوى ابن الجنيد، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲۴۸؛ ابن‌ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۶۰۴؛ شیخ طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۳۵۲؛ نجفی، جواهر الکلام، ج۲۹، ص۴۱۶؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۲۴۱.</ref> اما برخی از فقها نظیر [[یحیی بن سعید حلی|ابن‌سعید حلی]] در [[نزهة الناظر|نزهّ الناظر]]<ref>ابن‌سعید، نزهة الناظر، ۱۳۸۶ق، ص۹۶.</ref> و [[محمد بن حسن اصفهانی|فاضل هندی]] در [[کشف اللثام (کتاب)|کشف اللثام]]<ref>فاضل هندی، کشف اللثام، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۱۹۳.</ref> حرمت را نپذیرفته‌اند و برخی از فقیهان معاصر مانند [[سید علی حسینی سیستانی|سیستانی]]<ref>سیستانی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۰.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]<ref>مکارم شیرازی، العروة الوثقى مع تعليقات، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۷۷۲.</ref> و [[جعفر سبحانی|سبحانی]]<ref>سبحانی نظام النکاح فی الشريعه الاسلاميه الغراء، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۷۰.</ref> برخلاف مشهور [[فتوا]] داده‌اند.

مشهور فقها معتقدند پس از افضاء شدن زن نابالغ توسط همسر، زوجیت از بین نمی‌رود<ref>برای نمونه نگاه کنید به محقق حلی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲۰، ص۲۷۰؛ شهید ثانی، الروضة البهية، ۱۳۹۶ق، ج۵، ص۱۰۴؛ ابن‌ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۵۳۱؛ خوانساری، جامع المدارک، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۱۵۱؛ فاضل هندی، کشف اللثام عن قواعد الأحکام، ۱۴۱۶ق، ج۷، ص۱۹۳.</ref> اما [[علامه حلی]] در [[تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیة (کتاب)|تحریر الاحکام]] <ref>علامه حلی، تحرير الأحكام، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۱۴.</ref> و [[محمد بن حسن حلی|فخر المحققین]] در [[ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد (کتاب)|ایضاح الفوائد]] <ref>فخرالمحققین، ایضاح الفوائد، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۷۷.</ref> به [[شیخ مفید]] نسبت داده‌اند که شیخ قائل به خروج از زوجیت است.

بعداز افضاء کردن پرداخت [[نفقه]] تا زمان [[مرگ|وفات]] زوجه، برعهده زوج است حتی اگر [[طلاق]] گرفته و با مرد دیگری [[ازدواج]] کند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۷۴۷؛ اشتهاردی، مجموعة فتاوى ابن الجنيد، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲۴۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۴۲۶؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۲۴۱.</ref> در مقابل نظریه مشهور علامه حلی در [[مختلف الشیعة فی احکام الشریعة (کتاب)|مختلف الشیعة]] از [[ابن‌جنید اسکافی]] نقل می‌کند که وجوب پرداخت نفقه فقط تا زمانی است که در زوجیت هم باشند و در صورت طلاق نفقه واجب نیست.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعة، ۱۴۱۹ق، ج۷، ص۴۴.</ref> نظریه سومی نیز از سوی برخی از فقها نظیر [[احمد بن فهد حلی|ابن‌فهد حلی]] در [[المهذب البارع]]،<ref>حلی، المهذب البارع، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۱۲.</ref> علامه حلی در [[قواعد الاحکام (کتاب)|قواعد الاحکام]]<ref>علامه حلی، قواعد الأحکام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۳.</ref> [[شهید ثانی]] در [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|الروضة البهية]]<ref>شهید ثانی، الروضة البهية، ۱۳۹۶ق، ج۵، ص۱۰۵.</ref> و [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] در [[رسالة فی التحریم من جهة المصاهرة|رسالة فی التحریم]]<ref>شیخ انصاری، رسالة فی التحریم من جهة المصاهرة، ۱۴۱۱ق، ص۴۲۶.</ref> بیان شده و وجوب پرداخت نفقه را تا زمانی [[واجب]] می‌دانند که زوجه بعداز طلاق ازدواج نکند.

بنابر نظر مشهور دیه افضاء [[دیه زن]] کامل است و پرداخت آن مقید به زوجیت و عدم طلاق نیست و همچنین [[مهریه]] زن نیز باید پرداخت شود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۷۴۷؛ اشتهاردی، مجموعة فتاوى ابن الجنيد، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲۴۸: شهید ثانی، الروضة البهية، ۱۳۹۶ق، ج۱۰، ص۲۴۰.</ref> اما در مقابل این قول، علامه حلی در مختلف الشیعة از ابن‌جنید نقل کرده است که دیه در صورتی ثابت است که شوهر زن را طلاق دهد.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعة، ۱۴۱۹ق، ج۷، ص۴۴.</ref> [[یوسف بن احمد بحرانی|صاحب حدائق]]<ref>بحرانی، الحدائق الناضرة،‌ دار الطباعة، ج۳۲، ص۹۳و۶۱۰.</ref> نیز به این قول [[فتوا]] داده است.

افضاء زوجه با [[آمیزش]] توسط شوهر بعداز اتمام ۹ سالگی حرمت آمیزش ایجاد نمی‌کند و دیه‌ و [[نفقه]] نیز ندارد.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۰۳۷؛ علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۳؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی (المحشّٰی)، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۵۱۲.</ref> اما [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] معتقد است که بنابر [[احتیاط مستحب]] نفقه تا زمان زنده بودن زوجه باید پرداخت شود.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۲۴۱.</ref>

اگر زوجه بالغ و نابالغ توسط همسر بدون آمیزش نظیر انگشت افضاء شود فقط [[دیه زن|دیه]] ثابت می‌شود.<ref>محقق حلی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۲۵۳؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی (المحشّٰی)، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۵۱۲.</ref>

* ابن‌فهد حلی، احمد بن محمد، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، تصحیح: مجتبی عراقی، قم، دفتر انتشارات اسلامى، ۱۴۰۷ق.

* امام خمینی، سید روح‌الله، تحریرالوسیلة، قم، دار العلم، ۱۴۲۱ق.

* اشتهاردی، علی‌پناه، مجموعة فتاوى ابن الجنيد، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۶ق.

* بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، نجف،‌ دار الطباعة، بی‌تا.

* جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق.

* خویی، سید ابوالقاسم، مؤسوعه الامام الخوئی، قم، مؤسسة إحياء آثار الامام الخوئی. ۱۴۱۸ق.

* سبحانی، جعفر، نظام النکاح في الشريعه الاسلاميه الغراء، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۱۶ق.

* سیستانی، سید علی، منهاج الصالحين، قم، نشر دفتر آیت‌الله سیستانی، ۱۴۱۷ق.

* شیخ انصاری، مرتضی، رسالة فی التحریم من جهة المصاهره، قم، دار الذخائر، ۱۴۱۱ق.

* شهید اول، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقية فی فقه الإمامية، بیروت، دار التراث الدار الإسلامية، ۱۴۱۰ق.

* شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضة البهية فی شرح اللمعة الدمشقية، تصحیح: سید محمد کلانتر، نجف، منشورات جامعة النجف، ۱۳۹۶ق.

* شیخ طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۰ق.

* شیخ طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامية، تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، ۱۳۸۷ق.

* علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشيعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۹ق.  

* مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب(ع)، ۱۴۲۴ق.

* مکارم شیرازی، ناصر، العروة الوثقى مع تعليقات، قم، مدرسة الامام على بن ابى طالب(ع)، ۱۴۲۸ق.

* نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت،دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۶۲ش.