آیه ۸۶ سوره هود: تفاوت میان نسخه‌ها

| تصویر = آیه 86 هود.jpg

آیه ۸۶ سوره هود، پس از آنکه [[شعیب (پیامبر)|حضرت شعیب]]، [[مدین (قبیله)|قوم خود]] را به [[عبادت|پرستش خدا]] دعوت و از [[کم‌فروشی]] و فساد نهی کرد و پس از اشاره به اهمیت اقتصاد سالم،‌ به آنها گوشزد می‌کند که افزایش ثروت از راه ظلم و ستم، سبب بی‌نیازی نمی‌شود؛ بلکه سرمایه حلالی که برای شما باقی می‌ماند، اگر مؤمن باشید بهتر است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه،‌۱۳۷۱ش،‌ ج۹،‌ ص۲۰۰-۲۰۳.</ref>

درباره اینکه مراد از بقیة الله چیست، نظریات مختلفی از سوی مفسران بیان شده است. از نظر برخی از مفسران شیعه، مراد از بقیة الله در آیه ۸۵ هود، سرمایه و سود حلالی است که در معاملات برای فروشنده باقی می‌ماند، هر چند اندک باشد.<ref>نگاه کنید به: طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵،‌ ص۲۸۶؛ طباطبایی،‌ المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۰،‌ ص۳۶۴؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۲۰۳.</ref> براساس این تفسیر، معنای آیه این است که اگر به خدا ایمان دارید، سودی که بقیه‌ای الهی است از مالی که شما آن را از طریق کم‌فروشی به دست می‌آورید بهتر است.<ref>طباطبایی،‌ المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۰،‌ ص۳۶۴.</ref> برخی بقیة الله را به معنای نعمت و بعضی به رزق خداوند تفسیر کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به: طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵،‌ ص۲۸۶.</ref> از حسن و مجاهد نقل شده که مقصود از بقیة‌الله، طاعت خداوند است؛ زیرا پاداشش تا ابد باقی است؛ ولی دنیا از بین می‌رود.<ref>طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، ج۶،‌ ص۴۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵،‌ ص۲۸۶.</ref>  

مفسرانی همچون [[شیخ طوسی]] و [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] شرط «إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِين‏؛‌ اگر مؤمن باشید» را برای فهم درستی خیر بودن بقیة‌الله دانسته‌اند؛ یعنی اگر ایمان داشته باشید می‌فهمید که کلام خدا درست است و بقیة الله برایتان خیر است؛<ref>نگاه کنید به: طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، ج۶،‌ ص۴۸ و ۴۹؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵،‌ ص۲۸۶؛ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۰،‌ ص۳۶۴.</ref> اما آیت‌الله مکارم شیرازی شرط ایمان را برای فهم اصل کلام دانسته است: بدین معنا که خیر بودن بقیة الله را تنها مؤمنان درک می‌کنند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۲۰۳.</ref>

در [[التبیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر التبیان]] و [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مجمع البیان]] گفته شده که مراد از فقره «وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ» این است که من نگهبان و حافظ نعمت‌های خدا نیستم تا آنها از شما نگیرد؛ تنها حافظ آنها خداوند است. پس دوام و استمرار نعمت‌های خدا را از طریق اطاعت او بجوئید و اگر او را نافرمانی کردید، نعمت‌هایش را از شما می‌گیرد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵،‌ ص۲۸۶.</ref> از نظر علامه طباطبایی، این جمله به این معناست که جان،‌عمل، طاعت و رزق و نعمتتان به قدرت من بستگی ندارد؛ زیرا من تنها رسولی هستم که وظیفه‌ای جز ابلاغ ندارم. شما مختارید که روشی را انتخاب کنید که رشد و خیر شما در آن است یا روشی که منتهی به سقوط و هلاکت شما خواهد شد.<ref>طباطبایی،‌ المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۹۰ق، ج۱۰،‌ ص۳۶۵.</ref> آیت‌الله مکارم نیز معتقد است این فقره از زبان [[شعیب (پیامبر)|شعیب پیامبر]]، می‌گوید که وظیفه من همین ابلاغ و هشدار است و من مسئول اعمال شما و موظف به اجبار کردن شما بر پذیرفتن این راه نیستم.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۹، ص۲۰۵.</ref>

در حدیثی از [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] آمده است که وقتی [[قائم آل محمد|قائم ما]] قیام کند، نخستین سخنی که به زبان می‌آورد، آیه ۸۶ هود است و سپس می‌گوید من بقیة الله در زمین هستم. در ادامه حدیث آمده که سلام دهندگان به او اینگونه سلام می‌دهند «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ اللَّه‏ فی اَرْضِه».<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق،‌ ج۱، ص۳۳۱.</ref> در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده که فرمود به امام مهدی(عج) اینگونه سلام کنید: «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ اللَّه‏» سپس آیه ۸۶ سوره هود را تلاوت کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۱۱ و ۴۱۲؛ فرات کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۱۹۳.</ref> از [[احمد بن اسحاق قمی|احمد بن اسحاق]] نیز روایت شده که حضرت مهدی خود را «بَقیَّةُ اللّهِ فی اَرضِه» معرفی کرده است.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۳۸۴.</ref>